China heeft hele dorpen verplaatst om rails aan te leggen voor een flitsende hogesnelheidstrein naar hoofdstad Vientiane. Laos bouwt ook met grote Chinese investeringen talloze dammen op de Mekong en haar zijrivieren. Met als doel om ‘de batterij van Zuidoost-Azië’ te worden en zo uit armoede te komen. Maar het gevolg is vooralsnog een enorme schuld bij China en rampzalige gevolgen voor het milieu. Ook aan de oever van de Mekong in Thailand zijn de effecten van de Laotiaanse-Chinese ambities duidelijk merkbaar.
Laos is een van de armste landen van Zuidoost-Azië, en de bevolking heeft er niets te zeggen. China des te meer, ziet Ruben. Ook in Thailand plukken ze daar de wrange vruchten van.
beladen batterij
In het kort: Laos en de Mekong
Laos is ongeveer zes keer zo groot als Nederland, de bevolking half zo groot, maar de omvang van de economie is slechts 1/65e van de onze. Het is dus een arm land. Vier van de vijf Laotianen werken in de landbouw, voornamelijk rijstvelden. Laos is een strenge, communistische eenpartijstaat en onderhoudt nauwe banden met China. Het land ligt ingeklemd tussen China, Vietnam, Cambodja, Thailand en Myanmar.
Het ligt dus niet aan zee, maar wel aan een grote rivier: de Mekong. Die begint in China, vormt daarna de grens tussen Myanmar en Laos, vervolgens de grens tussen Thailand en Laos en waaiert in Vietnam uit tot de Mekong delta. Er komen duizenden unieke dier- en plantensoorten voor, zoals reusachtige zoetwaterroggen, enorme meervallen en allerlei vogels. Vorig jaar werden nog 400 nieuwe soorten toegevoegd, waaronder reptielen en amfibieën.
Van die unieke biodiversiteit blijft waarschijnlijk niet veel over nu de rivier voorzien is van tientallen door China gebouwde dammen. In China zelf, maar ook in Laos. Het hele stroomgebied is veranderd, tot ongenoegen van Thailand, Cambodja en Vietnam. De visserij is ingestort en de watervoorziening van grote gebieden is in gevaar.
Rubens ontmoetingen in en om Laos
verplaatst voor de trein
'Laos is voor China de eerste stop op hun nieuwe zijderoute, en deze kinderen woonden in de weg. Hun dorp moest wijken voor een hogesnelheidslijn, dus nu wonen ze in een nieuwbouwwijk. Op school leren ze over de vriendschap tussen Laos en China. Met enige tegenzin van het schoolhoofd, al kon hij dat niet hardop zeggen. Hij vond de omgeving van de oude school, die veel groener was en waar je allerlei vogels kon horen, beter. In Laos kun je beter niet tegen de overheid ingaan. Je ziet dat de kinderen op een soort gedenksteen leunen. Er staan vlaggen van China en Laos op, en het logo van 'China Aid for Shared Future', dat we ook al op de Solomoneilanden tegenkwamen.'
het is voorbij met de visserij
‘Ik ging de rivier op met deze Thaise visser, of ex-visser, want we vingen niets, zoals tegenwoordig de regel is. Hij haalde herinneringen op aan de tijd dat hij met zijn grootvader aan het vissen was, voordat de stuwdammen de Mekong veranderden. Hij was heel verdrietig en waste zijn tranen weg met het water van de Mekong. Het leven is veranderd, en dat is niet terug te draaien. Hij verdient z’n geld nu door toeristen ’s ochtends mee te nemen, de bergen op, om een mooi uitzicht te hebben over de Mekong.'
'Hier zit een veel groter verhaal achter. In de nieuwe wereld die gaat komen, met gigantische klimaatverandering, wordt water steeds schaarser. Kijk, tot nu toe waren we gewoon verwend, hè. Die Tibetaanse hoogvlakte, de Himalaya, wordt ook wel de ‘derde pool’ genoemd, en die is keihard aan het smelten. Stel je voor dat die gletsjers straks weg zijn – dat duurt gelukkig nog heel lang, maar het ijs groeit elke winter steeds iets minder aan, en elke zomer verliest het steeds wat meer. China bereidt zich daarop voor met deze dammen, die bovendien veel elektriciteit leveren.'
©
vpro