Onze man in Teheran (serie 2)

Iran is niet meer hetzelfde land als in de eerste vier afleveringen van Onze man in Teheran. Zo is er inmiddels een nucleair akkoord, mogen er weer zaken met het land worden gedaan en won de gematigde Rohani de verkiezingen. Maar achter de schermen woedt een bikkelharde strijd tussen hervormers en religieuze ‘hardliners’. Gewone Iraniërs zijn dit zat. Ze zorgen zelf voor veranderingen. 

Het is nu of nooit: Iran wordt een moderne, open staat, die weer contacten onderhoudt met het westen. Of het tij keert alsnog en het land gaat uiteindelijk toch richting een streng islamitische republiek, waar de politieke lijn wordt bepaald door de opperste religieuze leider.

Drie jaar na de eerste afleveringen van Onze man in Teheran blijkt er verrassend veel veranderd. Hypermoderne koffieshops zitten bomvol flirtende jongeren. Er klinkt westerse muziek uit de luidsprekers, de vrouwen dragen de hoofddoek losjes op het achterhoofd. En iedereen zit op Instagram en Twitter. Online dringt de buitenwereld volop het land binnen, ook buiten Teheran. Gedwongen door een veranderende samenleving worden de regels minder streng geïnterpreteerd. 

Maar de religieuze ‘hardliners’ leggen zich niet bij deze ontwikkeling neer. Spontane protesten tegen corruptie en de slechte economische situatie worden door de revolutionaire garde keihard neergeslagen. In de gevangenis overlijden arrestanten op onverklaarbare wijze. In de hoofdstad vinden op willekeurige plekken arrestaties plaats, waarbij vrouwen die zich niet aan de kledingvoorschriften houden in busjes worden gesleurd en afgevoerd. Die intimidatie werpt zijn vruchten af. Meer dan ooit weet niemand nog waar hij of zij aan toe is. Sommigen worden opstandig.

Tegen de achtergrond van die verbeten strijd sleept Thomas Erdbrink de kijker mee. Oude bekenden uit de eerste serie duiken weer op, zoals Mr. Bigmouth die internet een uitvinding van satan vond, maar nu Twitter en Instagram gebruikt om vijanden van de islam te ontmaskeren. Het duivelse internet heeft zo zijn voordelen. Dat beseffen ze ook bij de Revolutionaire garde, die hipsterachtige whizzkids gelikte pro islam filmpjes laat maken die online worden verspreid. Erdbrink ziet ook zijn voormalige assistente Somayeh terug, die evenals een miljoen landgenoten haar geluk beproefde in de Verenigde Staten. 

Nu Trump aanstuurt op een nieuwe confrontatie met Iran, onderwerpt Erdbrink de haat-liefdeverhouding tussen de VS en Iran aan een nader onderzoek. Zo bezoekt hij de frontlijn in de Straat van Hormuz, waar de Amerikaanse vijfde vloot nog steeds waakzaam ronddobbert en reconstrueert de ramp met de Iraanse airbus, die door de Amerikanen uit de lucht werd geschoten. Ook trekt hij op met een van de Iraniërs die in Syrië vocht en nu enthousiast warmloopt voor een nieuwe krachtmeting met de VS. 

Intussen gaat het alledaagse leven in Iran door. De overheid organiseert speed date bijeenkomsten om de mensen zover te krijgen dat ze trouwen en kinderen krijgen. De populariteit van Instagram heeft de hechte familiestructuren opengereten: nu eenvoudig is te zien hoe groot de keuze is, wordt er meer dan ooit gescheiden. Bovendien lopen veel huwelijken stuk doordat een van de partners aan drank of drugs raakt. Voor een land waar alcohol verboden is, zijn er opvallend veel ontwenningsklinieken. Iran blijft een ongewoon land, met verbazingwekkend gewone kanten.