TESSA Slik jij de pil?

SPREKER 1 Af en toe (gelach).

TESSA En weet jij, als je de pil slikt wat er precies gebeurt in je lichaam? Weet je wat erin zit?

SPREKER 1 Ja, ik weet eerlijk gezegd niet wat erin zit. Ik weet wel dat het voorkomt dat het ei natuurlijk wel springt. Ja, ik weet het hele proces niet helemaal, maar ik weet wel dat het iets met het ei is, en dat het gewoon beschermd blijft, en dat het niet bevrucht kan worden. Maar ik heb echt bewust gekozen voor de pil, omdat ik weet dat ik dan kan stoppen. Dus ik gebruik het als ik het nodig heb en als ik het niet nodig heb, dan gebruik ik het niet. Ja.

SPREKER 2 Ik slik de pil ja.

TESSA En weet jij wat er in je lichaam gebeurt, als jij die pil slikt?

SPREKER 2 Ik weet eigenlijk niet precies wat er gebeurt. Ik weet alleen ja, dat het tegen gaat dat je ongesteld wordt, tot dat je stopt, en dan word je ongesteld en dan ga je weer verder. Dat is het enigste, ja, wat je eigenlijk weet.

SPREKER 3 Ik weet een klein beetje denk ik. Ik weet in elk geval dat het ervoor zorgt dat eitjes zich niet kunnen nestelen, volgens mij, in de baarmoederwand... hals... baarmoederhals... Nou ja, zoiets in elk geval.

SPREKER 4 Ja, er worden geen eitjes mee aangemaakt, of ze doen het niet meer ofzo, tsja… het zal wel niet heel gezond zijn.

TESSA En weet je wat er in de pil zit?

SPREKER 4 Hormonen? Ja… geen idee verder.

>>FADE IN MUZIEK<<

TESSA Oké, er zitten dus hormonen in, je kan je ongesteldheid regelen. Iets met de baarmoederhals. Maar hoe werkt ‘ie nou precies?

Ik had in de redactie uitgelegd dat ik ging uitzoeken of de pil slecht voor je is. En wat er dan slecht voor je is. Maar uit dit soort reacties blijkt dat er eigenlijk nog een onderzoek voor moest. Namelijk: wat doet die anticonceptiepil nou eigenlijk precies.

En eigenlijk moeten we dan nog een stap verder terug. Want op de pil te begrijpen, moet je eerst snappen hoe het lichaam eigenlijk zonder die pil werkt. Hoe ik, of beter gezegd mijn lichaam en dat van bijna alle andere vrouwen op deze aardkloot, zich iedere maand opnieuw klaarmaakt voor… 

>>FADE IN HALLELUJA MUZIEKJE<<

TESSA ...de bevruchting. En dat begint in de hersenen.

>>FADE IN MUZIEK<<

FENNA JANSEN In je hypothalamus. Daar wordt het GNR… he verdorie… Het begint allemaal in je hypothalamus. Daar wordt het GNRH gemaakt en die pulseert op een snelle of langzame manier.

TESSA Dit is Fenna Jansen…

FENNA JANSEN Hahaha en ik ben gynaecoloog in opleiding, bij het LUMC.

TESSA Het Leids Universitair Medisch Centrum. Terug naar de hypothalamus. Dat is een soort klier in je hersenen, ter hoogte van je oren, en die produceert dus…

FENNA JANSEN GNRH, GNRH hahahaha.

TESSA GNRH. Een hormoon. Dat hormoon GNRH komt in een soort golfbewegingen in je bloed terecht en...

FENNA JANSEN ...dan weet de hypofyse...

TESSA Een andere klier in je hersenen.

FENNA JANSEN Oh het komt zo snel achter elkaar dan moet ik dit hormoontje maken. En als die langzaam achter elkaar komt, dan weet die hypofyse van oh dan kan ik gewoon even wachten met dit hormoon, maar dan wil ze graag een ander hormoon hebben. 03:51 Dus eigenlijk zijn er in je hersenen twee klieren die met elkaar communiceren? Ja via hormonen. Ze zitten op een afstandje en ze kunnen niet naar elkaar roepen want ze horen elkaar niet, dus sturen ze een signaaltje per post zeg maar, via je bloed.

TESSA En die hypofyse is cruciaal voor de rest van het verhaal. Als GNRH in langzame golfbewegingen binnenkomt, dan maakt hij FSH aan.

FENNA JANSEN Het follikelstimulerend hormoon. Dus FSH is vooral een hormoon wat door de eierstokken begrepen wordt.

>>FADE IN MUZIEK<<

TESSA Oké, dus in het bloed komt het follikelstimulerend hormoon terecht. Dat wordt rondgepompt en je eierstokken hebben receptoren die ze als een soort magneet naar zich toetrekken. En daar zorgt het FSH voor het groeien van… follikels. Eicellen met een soort blaasje er omheen, een beschermhoes. En daar heb je er niet een paar van.

FENNA JANSEN Joh je hebt er miljoenen. Prenataal al! 07:12 Miljoenen. Ja! Ik heb dus nu miljoenen eicellen in m’n eierstokken. Ja! En de meeste zijn gedoemd te om te falen (gelach). De meeste mensen krijgen niet miljoenen kinderen. 

TESSA Een aantal van die miljoenen follikels, wat ik echt een bizarre gedachte vind, gaan dus groeien. En tijdens dat groeien maken ze een ander hormoon aan: oestrogeen. En dat reist weer via het bloed, hop terug naar de hypofyse, waar die ervoor zorgt dat er geen FSH meer aangemaakt wordt, maar LH. Het luteïniserend hormoon. Dat reist weer hop via het bloed terug naar je eierstok en het grootste follikel versmelt met de wand van de eierstok. En dat is:

>>FADE IN PLOP<<

TESSA De eisprong.

FENNA JANSEN Heel veel mensen stellen zich dat dan voor als een soort vulkaan eruptie, PATS zo hop dan schiet het eicelletje eruit, uit dat eiblaasje. Maar volgens mij is het ook een meer van siepelen. Gewoon dat het dan fuseert het met de buitenkant en dan blup. Dan valt het zo het eicelletje eruit (beetje gelach). In je buik.

TESSA En na de eisprong blijft het eiblaasje achter, dat beschermhoesje, en die geeft weer een ander hormoon af. Het progesteron.

FENNA JANSEN En daardoor denk je lijf 'oké er is progesteron, we moeten nog even wachten.

TESSA Met ongesteld worden: het weggooien van die eicel.

FENNA JANSEN ...misschien komt er nog iets, misschien komt er nog een bevruchte eicel, die doolt daar in limbo.' En die eicel zelf heeft op dat moment geen signaal om te zeggen joh er gebeurt hier wel of niet iets. Dat gebeurt later. Dus tot die tijd dat de eicel zelf of het embryo tegen die tijd. Totdat het embryo zelf het signaal kan geven van joh ik ben hier, wacht op mij. Houdt het progesteron het baarmoederslijmvlies ook een beetje in limbo.

TESSA En als een eicel na een paar dagen niet bevrucht wordt daalt dat progesteron en oestrogeengehalte, word je ongesteld en dan begint het hele verhaal opnieuw. Tenzij je de pil gebruikt. Want daar zit progesteron in, en een beetje oestrogeen. Zodat alles de hele tijd, een beetje in limbo blijft. Dat je Wachtend op ‘iets’ dat niet komt. Het hele systeem ligt namelijk plat.

>>FADE IN MUZIEK<<

TESSA Die werking van progesteron ontdekte de Amerikaanse bioloog Gregory Pincus begin jaren ‘50. De ontdekking die ervoor zou zorgen dat de anticonceptiepil op de markt kwam.

JONATHAN EIG Pincus was experimenting with progesterone, to see what kind of effects it has.

TESSA Dit is Jonathan Eig, journalist voor onder andere The New York Times.

JONATHAN EIG And I am the author of the book The birth of the Pill.

TESSA Waarin hij dus de geschiedenis van de anticonceptiepil beschrijft. Terug naar bioloog Gregory Pincus die aan de wieg stond van deze ontdekking. In zijn eigen wetenschappelijke instituut deed hij onderzoek naar hormonen. Waaronder progesterone, wat ze op konijnen testten.

JONATHAN EIG And they found that it stopped their reproductive cycles. The theory was, this hormone controls reproduction.

TESSA Feminist Margaret Sanger hoorde van dit onderzoek. Zij was al jaren op zoek naar, in haar eigen woorden, ‘the miracle tablet,’ die vrouwen controle zouden geven over hun eigen vruchtbaarheid. Dan zouden ze pas echt vrij zijn.

JONATHAN EIG Her vision was that it could be something that you can hide in your purse, the man in your life might not even know that you’re using it, you can take it once a day just like a vitamine or an aspirine, you know you don’t want to fumble around with it right before sex when you’re passionate and maybe distracted. And if you decide that you want to get pregnant, you can stop taking this miracle tablet and your body will return to fertiliy. This was the dream she had, and for thirty of forty years she went around asking people if this could be done, but everybody told her it was ridiculous, it would never work, it would be illegal even if it did work scientifically. But she never gave up, and when she was seventy years old she finally found a scientist who though this idea had some merit.

TESSA En dat was dus Gregory Pincus. Margaret Sanger ontmoette Pincus op een cocktailparty in de winter van 1950. Ze raakten in gesprek en…

JONATHAN EIG Pincus said, i'll do it if you can pay me, because he was desperate for money. So when Sanger offered him three thousand dollars, he said ‘yeah I can do that, I think I can give you your miracle tablet’.

TESSA Maar drieduizend dollar was niet genoeg. En hier komt de feminist Katherine McCormick om de hoek kijken. McCormick was weduwe, overtuigd van het idee van de anticonceptiepil en bovenal....schathemeltjerijk.

JONATHAN EIG She paid for the entire research programme with her personal funds. She was very wealthy. Did McCormick realy said to Sanger ‘whatever you need’? Yes, whatever she needed, blank check, as much money as she needed, she build new laboratories for the scientists, you know, millions and millions of dollars.

>> FADE IN MUZIEK <<

TESSA En zo geschiedde. De gerespecteerde katholieke gynaecoloog John Rock maakte het viertal compleet. Gezamenlijk testen zij de theorie van Pincus. Dat ging trouwens niet zonder horten of stoten, en met een twijfelachtige ethiek. Een heel ander verhaal, wat je kan lezen in het i-tje rechtsboven in de app, daar heb ik een link naar een artikel gezet. Uiteindelijk was ‘ie er, zes jaar later in 1957. The miracle tablet waar Margaret Sanger en Katherine McCormick al zo lang naar op zoek waren.

JONATHAN EIG Yeah I love this story. It’s the late 1960s and Katherine McCormick is in her eighties, lives in California, in this beautiful house overlooking the hills. And one day she called her doctor for a prescription for the birth control pill. And the doctor must have been a little surprised, but this is Katherine McCormick, she is a very powerful and wealthy woman, the doctor gave her the prescription and Katherine McCormick went down to the pharmacy and picked up the prescription. She wanted to hold it in her hand, she wanted to see what she had helped make happen, she wanted to know that this was real.

>> FADE IN MUZIEK <<

TESSA Ik zie voor me dat ze daarbuiten staat. Dolgelukkig met haar miracle tablet. Hij is er: de anticonceptiepil. Maar ik heb je beloofd uit te leggen hoe die revolutionaire anticonceptiepil werkt. In de meeste anticonceptiepillen zitten dus twee hormonen: oestrogeen progesteron. En die vertellen je hypofyse als het ware dat je een eisprong hebt gehad en dat er een eicel rondzweeft die misschien nog wel bevrucht wordt. Je lichaam denkt dus: er moet geen nieuwe eisprong meer komen en je moet niet ongesteld worden. Want die denkbeeldige eicel moet beschermd worden. Dat is de truc. Het komt erop neer dat zolang je de pil slikt je lichaam de hele tijd denkt dat je in deze in deze fase zit. Er komt dus geen nieuwe eisprong en geen menstruatie. Je hele cyclus ligt plat. Terug naar Fenna Jansen, gynaecoloog in Leiden. Ze legt uit wat progesteron en oestrogeen aan de hypofyse vertellen.

FENNA JANSEN Ze waaien ze af en vanaf de snelweg ‘joe ik ben er nog’. Dus eigenlijk wat de pil doet is je hypofyse enorm voor de gek houden. Ja, ja, ja. Sukkel he. Echt een beetje een dom ding. Maar ja, dat is het enige wat ie heeft. Post, via de bloedbaan. Tis maar goed ook, dat we onze eigen hypofyse voor de gek kunnen houden, toch?

>> FADE IN MUZIEK <<

TESSA Toch? Ja, je wordt niet meer vruchtbaar. Maar ik vraag me af wat die hormonen allemaal nog meer doen in je lichaam. Is het wel een miracle pill. Dat zoek ik de volgende keer uit.

Doei!