Stef reist naar het zuidelijkste puntje van Argentinië en vindt tussen de pinguïns een indrukwekkende electronica-industrie. Sinds bekend is dat er op Vuurland werk te vinden is, wordt hoofdstad Ushuaia drukbevolkt door Zuid-Amerikaanse gelukszoekers. Wat doet deze groei met de bergen die de stad omringen?

Vuurland is het nieuwe migrantenparadijs van Zuid-Amerika. Sinds het bericht de ronde doet dat je op het zuidelijkste puntje van dit continent makkelijk aan de bak komt in een Argentijnse elektronicafabriek, is de hoofdstad Ushuaia razendsnel gegroeid. De Argentijnse regering heeft het gebied belastingvrij verklaard waardoor bedrijven grote smartphone- en televisiefabrieken uit de grond gestampt hebben.

De groei gaat hier zo hard, dat hij voor veel mensen als een bedreiging voelt. Wat zijn bijvoorbeeld de gevolgen voor de natuur in de bergen eromheen? Moet de biodiversiteit van Vuurland niet juist intact gelaten worden? Charles Darwin bestudeerde op Vuurland mens en dier en vond er de beginselen van zijn evolutietheorie. Kunnen de Vuurlanders van nu zich aanpassen aan de veranderingen? Of blijven ze steken in het verleden? En hoe erg is dat eigenlijk?

wat vind jij?

Laat ons weten wat je van deze aflevering vindt, bijvoorbeeld via de Facebookpagina van de VPRO of Twitter (#andes).

 

extra's

de mooiste Andesfoto's

Een panoramafoto van de zoutvlakte van Uyuni, de bevervangst bij Ushuaia op de korrel, of een selfie met een 104-jarige Ecuadoriaan: wat is jouw unieke Andes-foto? Plaats je foto, liefst met verrassende anekdote, op Facebook, Instagram of Twitter en maak kans op een DVD-pakket met reisseries en een eersterangs plekje op deze website.
Lees hier hoe het werkt en bekijk de foto's

interview

'De verleiding is groot om kapitalisme en technologische vooruitgang de schuld van alle ellende te geven, en in Chili is dat ook wel een beetje terecht.' Stef Biemans en researcher Barbara Smit vertellen over het maken van deze serie in dit interview uit de VPRO Gids.


 

researcher Barbara Smit over deze aflevering

Hoe vind je interessante mensen en boeiende verhalen voor zo'n serie? Researcher Barbara Smit vertelt over een taxichauffeur die zo'n beetje de enige autochtone bewoner van Vuurland is en over een eigenwijze beverjager. 
- klik hieronder op 'OPEN' om verder te lezen

Barbara Smit: 'Er komen mensen uit heel Argentinië naar Vuurland, en zelfs uit de rest van Latijns-Amerika. De Argentijnse regering heeft daar heel erg de economie gestimuleerd, dus deze aflevering gaat ook weer over de vooruitgang en nostalgie over hoe het daarvoor was. Niet de nostalgie van de oorspronkelijke bewoners, want die zijn er niet meer. Nou ja, we hebben nog één afstammeling van ze gevonden in Ushuaia. Een taxichauffeur. Stef gaat een ritje met hem maken. Hij vertelt over hoe het daarvoor was, en wat hij daarover heeft gehoord, over zijn voorouders.'

'De regering heeft ook gedacht: weet je wat, we moeten de bontindustrie stimuleren, dat levert ook geld op. Hebben ze twintig bevers uit Canada gehaald en in Vuurland gezet. Maar de Argentijnen waren daar helemaal niet in geinteresseerd. Dus die twintig bevers zijn inmiddels 200.000 bevers geworden. Er is natuurlijk een unieke flora en fauna daar aan het einde van de wereld, en dat wordt door die bevers compleet verwoest. Dat is echt een heel groot probleem, en ze weten niet hoe ze dat het beste kunnen aanpakken. De regering heeft wel een programma opgezet, maar daar is dan weer niet zo veel geld voor. Je hebt één bever gevangen en dan heeft een andere zich al weer voortgeplant, dat gaat in een ontzettend rap tempo. En er zijn daar helemaal geen roofdieren die iets met bevers kunnen.'

'Dat regeringsprogramma is nog half aan het opstarten, dus daar zijn ze nog niet echt goed mee bezig, maar we hebben wel Pata ontmoet. Pata is een soort kluizenaar, die heeft afstand genomen van de stad. Hij vond het helemaal niks, die vooruitgang, en hij woont nu in een blokhut en jaagt op bevers. Ik had Pata al twee keer ontmoet voor we gingen draaien en hij zei: jaja, die dag gaan we de beverklemmen uitzetten, en dan de dag daarna hebben we wel een bever. Maar dat werd uiteindelijk drie dagen daarna. Dat was heel spannend, want op een gegeven moment moet je ook weer weg met je filmploeg. Dus die bever moet er wel zijn. Ik sprak Pata elke dag, en ik kan me nog goed het bericht herinneren – ja, hij heeft telefoon daar, zo’n oud mobieltje, dat werkt dan een paar dagen en dan moet hij het weer opladen in de stad – dat hij toch een bever had gevangen. Een enorm beest. En die eet hij dan ook op, zelf. Bevervlees. En Stef heeft een stukje meegegeten. Hoe hij dat vond, dat zie je in de aflevering.'

muziek uit de aflevering

Sarah Darwin ontmoet de allerlaatste volbloed Yaghan-indiaan, Cristina Calderón. Met haar dood zal ook de taal het loodje leggen. Een taal die vele malen rijker blijkt dan de Engelse taal.

TELEVISIE  |  BEAGLE, IN HET KIELZOG VAN DARWIN

De kapitein van de Beagle, Robert FitzRoy, had een persoonlijke missie in Vuurland. Op een eerdere wereldreis met de Beagle had hij drie Vuurlandse indianen mee naar Engeland genomen om hen te 'beschaven'. Keurig gekleed en redelijk goed Engels sprekend bracht hij hen nu weer terug. Terug bij hun stam hadden zij de schone taak toebedeeld gekregen om de andere 'wilden' de christelijke normen en waarden bij te brengen.

tien weetjes over Vuurland

► eilandengroep
Vuurland (Tierra del Fuego) is een eilandengroep in het zuidelijkste gedeelte van Zuid-Amerika. Het gebied hoort bij zowel Argentinië als Chili.

bevolking
Het Argentijnse deel heeft circa 150.000 inwoners, het Chileense deel slechts rond de 7000 inwoners.

konijnen
Bevers zijn niet de enige dieren die zijn geïntroduceerd zonder natuurlijke vijanden op Vuurland. In 1936 werden vier konijnen losgelaten op het Chileense gedeelte van het hoofdeiland. In 1951 werden 24 vossen uitgezet, maar die konden niet voorkomen dat er in 1953 dertig miljoen konijnen rondsprongen. Verspreiding van de ziekte myxomatose leidde wél tot een (tijdelijke) dip in de konijnenstand.

inheemse volkeren
Vuurland’s inheemse volken zijn de Ona, Yahgan en Alacaluf, die zichzelf aanduiden als Kawésqar. Of eigenlijk: waren. De Ona en de Yaghan zijn als volk nagenoeg uitgeroeid. Er zijn nog ongeveer tweeduizend mensen die zichzelf aanduiden als Kawésqar, maar bijna niemand heeft louter voorouders die dat ook deden.

 laatste van haar volk
De laatste volbloed afstammeling van de Yahgan is Cristina Calderón. Ze is negentig jaar oud en zij is de enige levende persoon die de taal van dit volk, het Yahgan, nog echt beheerst.

► goudzoekers
Tussen 1883 en 1906 trok Vuurland veel goudzoekers aan. Zij stichtten de eerste steden in de archipel. Na de gold rush bestond de economie met name uit schapenhoeden.

koel klimaat
Vuurland heeft twee klimaatzones: het klimaat is subarctisch in het zuidelijke gedeelte van de archipel en in het noordelijke gedeelte heerst een koel zeeklimaat.

geen kleding
Ondanks de kou op Vuurland droeg de inheemse bevolking geen kleding. Men droeg zeeleeuwenvellen en smeerde dierenvet op het lichaam tegen de kou. De vrouwen doken zeevruchten op voor het eten, en de mannen bouwden kano’s.

► belastingvrij
Het Argentijnse deel van Vuurland is nu nog een belastingparadijs voor bedrijven, maar die regeling loopt in 2023 af. Als hij niet verlengd wordt, is er grote kans dat het gebied weer leegloopt.

hoge lonen
Het leven in Vuurland is, door de geïsoleerde ligging, nogal duur. Om toch voldoende personeel aan te trekken, betalen bedrijven hun werknemers ongeveer drie keer zo veel als in Buenos Aires, de hoofdstad.

meer Over de rug van de Andes