Stef Biemans gaat in Ecuador naar de vallei van het eeuwige leven en onderzoekt de eindigheid ervan. Wat doen springlevende honderdjarigen in Ecuador vlak onder de evenaar om gezond te blijven, wat is er voor ze geregeld als ze ziek worden en hoe gaat de Zuid-Amerikaan om met zijn oudjes?

De Vilcabamba-vallei in Ecuador staat bekend om zijn gezonde ouderen. De fitte grijsaard die zijn werk op het land onderbreekt om Stef Biemans een stevige handdruk te geven, laat een officieel identiteitsbewijs zien met een geboortedatum in 1913. Even later laat hij zijn heupen flink swingen tijdens het dansen.

Andere ouderen in de vallei dansen ook, in groepsverband. Wat niet wil zeggen dat ze allemaal fluitend door het leven gaan. Het mag best een keer afgelopen zijn, zegt een vrouw van 89. Maar: ‘God houdt me in leven. Ik wacht tot het mijn tijd is.’ Een vrijwillig einde aan het aardse leven is zo ondenkbaar dat Biemans het onderwerp niet eens durft aan te snijden. De mens wikt, God beschikt. Of voor veel Zuid-Amerikanen: God en zijn inheemse helpers.

aansluitende film: Abuelos

Direct na de uitzending op zondagavond kon je overschakelen naar NPO 2 extra (voorheen NPO Cultura) voor de film ’Abuelos’.

Abuelos is een liefdevol portret dat de Ecuadoriaanse Carla Valencia Dávila maakte van haar beide grootvaders. Opa Juan, een politiek activist die werd vermoord door de Chileense dictatuur en opa Remo, een arts die met zijn bijzondere geneeskunst streefde naar onsterfelijkheid.

wat vind jij?

Laat ons weten wat je van deze aflevering vindt, bijvoorbeeld via de Facebookpagina van de VPRO of Twitter (#andes).

 

extra's

de mooiste Andesfoto's

Een panoramafoto van de zoutvlakte van Uyuni, de bevervangst bij Ushuaia op de korrel, of een selfie met een 104-jarige Ecuadoriaan: wat is jouw unieke Andes-foto? Plaats je foto, liefst met verrassende anekdote, op Facebook, Instagram of Twitter en maak kans op een DVD-pakket met reisseries en een eersterangs plekje op deze website.
Lees hier hoe het werkt en bekijk de foto's

interview

'Zo’n behandeling met een cavia wordt “de röntgenfoto van de Andes” genoemd. Ze neemt een levende cavia en aait daarmee over je hele lijf.' Stef Biemans en researcher Barbara Smit vertellen over het maken van deze serie in dit interview uit de VPRO Gids.


 

researcher Barbara Smit over deze aflevering

Hoe vind je interessante mensen en boeiende verhalen voor zo'n serie? Researcher Barbara Smit vertelt over lachende kleine mensen en een fluitende grijsaard. 
- klik hieronder op 'OPEN' om verder te lezen

Barbara Smit: 'Er bestaat een bepaald syndroom in de wereld, het syndroom van Laron, en iets van driehnderd mensen op de wereld hebben dat. Daarvan wonen er honderd in Ecuador. Er is ooit één iemand, waarschijnlijk vanuit Spanje, vertrokken naar Ecuador, en die heeft die genetische afwijking meegenomen, en als je die hebt, word je niet groter dan ongeveer 1 meter 20. Je groeit zelf niet , maar wat ook niet groeit is aanleg voor kanker of alzheimer of diabetes. Die mensen zijn bijna immuun voor die ziektes. Waardoor zij nu ineens heel belangrijk zijn geworden voor onderzoek naar die ziektes.'

'Ze zijn extreem gezond, terwijl ze wel allemaal overgewicht hebben. Ze hebben de conditie van iemand die elke dag naar de sportschool gaat! We hebben ze ontmoet op de Internationale Dag van de Kleine Mens. Toevallig genoeg was dat precies toen we daar waren, dus dat hebben we gevierd met hen. Hun stembanden zijn trouwens ook niet helemaal volgroeid, daardoor ze hebben hele hoge stemmetjes. Ze gingen heel hard lachen, en dat was zó aanstekelijk, en ze waren zó leuk en ook weer zó vrolijk! De boodschap van hun dokter was ook het onthouden waard: als je maar flexibel genoeg bent, als je je maar kunt aanpassen aan je situatie en daar het geluk in kunt vinden, dan heb je een mooi leven.'

'We hadden een binnenlandse vlucht naar de Vallei van het Lange Leven, en in het busje van de gate naar het vliegtuig hoorden we gefluit. Er was één mannetje, een heel oud mannetje in een rolstoel, continu aan het fluiten. De hele tijd. Dit liedje, dan weer dat liedje. En jawel hoor, in het vliegtuig zat hij achter ons. De hele vlucht, alleen maar aan het fluiten. Z’n zus was er ook bij, die zei: hij is drie maanden geleden begonnen, of ik weet niet hoe lang, een tijdje geleden. En nu gaat hij dus fluitend door het leven. Hij was volgens mij 92 of 93, en hij zat daar heel vrolijk met z’n hoedje op. We waren op weg naar de vallei waar mensen honderd worden en ook fluitend door het leven gaan. Maar na een uur van dat gefluit dacht ik: ik wil nu wel eens mijn lievelingsliedje horen. Dus dat vroeg ik aan hem, een verzoeknummer. Maar dat kende hij niet. Dus dat ging ik toen voorzingen aan hem. En toen ging uiteindelijk het hele vliegtuig meezingen. Dat zou je in Nederland toch niet snel gebeuren.'

Stef viert de Dag van de Kleine Mens mee

muziek uit de aflevering

‘Ik kan niet voorkomen dat iemand overreden wordt door een vrachtwagen. Maar de meeste mensen overlijden nou eenmaal aan ouderdomsziektes. Als ik dat lijden kan voorkomen, hoe kan iemand daar op tegen zijn?’

TELEVISIE  |  DE VOLMAAKTE MENS

Bas Heijne vraagt zich af of hij wel eeuwig zou willen leven. Zou het leven niet doelloos worden? In zijn twijfels vindt hij een bondgenoot in filosoof John Gray. Gray vindt het optimistische geloof dat de technologie oplossingen zal bieden voor al onze problemen naïef. We zullen door ontwikkelingen in de medische wetenschap heus wel langer blijven leven, maar of de samenleving er als geheel ook op vooruit zal gaan, daar zet Gray grote vraagtekens bij.

tien weetjes over Ecuador

► onafhankelijk
Ecuador werd onafhankelijk in 1822 na 289 jaar onderdeel van het Spaanse rijk te zijn geweest.

bevolking
Het land heeft 16,4 miljoen inwoners, waarvan 64,3 procent in steden woont.

stabiel klimaat
Omdat Ecuador op de evenaar ligt, kent het land maar twee seizoenen: een droog seizoen en een regenseizoen. De temperatuur ligt gemiddeld rond de twintig graden.

 geloof
Ongeveer 90 procent van de Ecuadorianen is gelovig. Waarvan 80 procent katholiek. Het katholieke geloof wordt vaak met inheemse gebruiken en religies gecombineerd.

 rolstoel
De president van Ecuador, Lenín Moreno, heeft veel gedaan om de positie van gehandicapten te verbeteren. Hij zit zelf in een rolstoel sinds hij in 1998 bij een roofoverval gewond raakte.

► dalende armoede
In 2000 leefde 23 procent van de Ecuadorianen van minder dan $3,20 per dag. Sindsdien is dat gedaald naar 4,5 procent.

gezondheidszorg
De gezondheidszorg is relatief goed en goedkoop, wat medische toeristen aantrekt. Per hoofd van de bevolking geeft Ecuador ongeveer $1000 uit aan gezondheidszorg. In de VS is dat tien keer meer. 

kleine mensen
Het Laron syndroom, dat voorkomt in de provincies Loga en El Oro, is erfelijk. Dr. Jaime Guevara-Aguirre, de arts die deze groep al decennia bestudeert, vermoed dat deze mensen afstammelingen zijn van Sefardische Joden uit Spanje en Portugal, die vroeger de bergdorpen bewoonden.

► langlevendheid
De Vilcabamba-vallei staat bekend om de vele gezonde ouderen, maar uit onderzoek bleek vooral dat ze systematisch hun leeftijd overdreven. Het gebied heeft geen officiële erkenning als Blue zone.

identieke namen
Het vaststellen van de leeftijd van bewoners van Vilcabamba wordt bemoeilijkt door het feit dat ze in families steeds dezelfde namen gebruiken. 

meer Over de rug van de Andes