Stef Biemans reist over de rug van de Andes en vraagt zich af hoe het nu gaat met de Zuid-Amerikaan. In deze aflevering gaat hij kijken hoe het leven gevierd wordt op een plek waar het juist zo kort is: Potosí, de hoogste stad ter wereld.

In de mijnwerkersstad Potosí is als het ware het kapitalisme ontstaan. Hier werd de eerste munt geslagen met zilver uit de mijn van de ‘rijke berg’, die nog steeds in gebruik is. Er is zoveel zilver uit deze imposante berg getrokken dat je er een brug naar Spanje mee zou kunnen bouwen. Maar je zou ook een brug kunnen bouwen van de botten van overleden mijnwerkers en slaven. De berg eet je langzaam op, hapje voor hapje. Een mijnwerker wordt gemiddeld niet ouder dan 45 jaar. Ga je met die wetenschap op een andere manier leven? En hoe vergaat het de achterblijvers, die met zeven kinderen alleen overblijven? 

(De stichting Amigos de Potosi helpt de mijnwerkers en hun gezinnen. Meer info)

wat vind jij?

mooie traditie of stuitend seksisme?


Vrouwen mogen de zilvermijn niet in, anders wordt De Oom boos, een soort godheid die de mijnwerkers zien als eigenaar van al het zilver. Wat vind jij daarvan? Doe een duit in het zakje op Facebook of Twitter (#andes).

 

extra's

de mooiste Andesfoto's

Een panoramafoto van de zoutvlakte van Uyuni, de bevervangst bij Ushuaia op de korrel, of een selfie met een 104-jarige Ecuadoriaan: wat is jouw unieke Andes-foto? Plaats je foto, liefst met verrassende anekdote, op Facebook, Instagram of Twitter en maak kans op een DVD-pakket met reisseries en een eersterangs plekje op deze website.
Lees hier hoe het werkt en bekijk de foto's

interview

'Zo’n behandeling met een cavia wordt “de röntgenfoto van de Andes” genoemd. Ze neemt een levende cavia en aait daarmee over je hele lijf.' Stef Biemans en researcher Barbara Smit vertellen over het maken van deze serie in dit interview uit de VPRO Gids.


 

researcher Barbara Smit over deze aflevering

Hoe vind je interessante mensen en boeiende verhalen voor zo'n serie? Researcher Barbara Smit vertelt over mijnwerkersweduwe Margarita. 
- klik hieronder op 'OPEN' om verder te lezen

Barbara Smit: 'Potosí ligt op vierduizend meter hoogte, en die zlivermijn ligt nog iets hoger. Als je daar woont, ben je eraan gewend. Het wordt aangeraden aan reizigers om langzaam te wennen aan steeds grotere hoogte, maar ja, daar hadden wij geen tijd voor. Wij vlogen direct naar Potosí. Gelukkig ging dat goed. We waren wel buiten adem als we een trap op moesten ofzo, maar verder gelukkig geen problemen.'

'Het bezoek bij Margarita, de weduwe van een mijnwerker, dat was de allereerste scene die we van deze aflevering hebben gedraaid. Ze zit in haar slaapkamer, waar ze met al haar kinderen slaapt, tussen stapels kleren en andere spullen en een van de grotere kinderen haalt het portret van haar overleden man tevoorschijn terwijl een van de kleintjes de hele tijd ‘papa, papa’ roept. Of slaapkamer... het is de enige kamer in haar huisje, verder is er alleen een keukentje. Ik had Margarita al eerder ontmoet, want ik ga altijd een week van tevoren naar de locatie waar we gaan filmen.'

'Ik wist al dat Potosí een zilvermijn heeft die ‘de berg die mannen opeet’ wordt genoemd, en dat feit vonden we al interessant genoeg om erheen te gaan. Toen wilden we natuurlijk wel iemand ontmoeten wier man onlangs was opgegeten. Via een organisatie die weduwen probeert te helpen, kwamen we op het spoor van Margarita. Ik ben vooraf een paar keer bij haar langs geweest om een beetje een band op te bouwen. Toen had ik het portret van haar man wel gezien, maar verder had ik het er niet met haar over gehad. In die scene vraagt Stef meteen of ze een foto van haar man kan laten zien, en dan vertelt ze dat ze die foto heeft weggestopt. Ze had net het jaar van rouw achter de rug waarin je als weduwe altijd in het zwart gekleed bent, maar ze kon nog steeds niet naar die foto kijken zonder te huilen, zei ze. Toch wilde ze het verdriet graag achter zich laten en een nieuwe start te maken, daarom zie je haar een spiritueel ritueel ondergaan. Wat ook weer een mooi moment oplevert, want het kindje op haar rug blijft maar huilen, en Stef besluit om het te gaan troosten.'

Barbara Smit in Potosí, waar het leven ondanks alles gevierd wordt

muziek uit de aflevering

het magische zoutmeer

Bij de huidige prijzen is de Boliviaanse voorraad lithium in theorie zo'n 750 miljard euro waard

RADIO  |  BUREAU BUITENLAND

'De plaats waar de hemel en de aarde één zijn.' Het is één van de omschrijvingen van het magische zoutmeer van Uyuni, de grootste zoutvlakte ter wereld, waar op bijna 4000 meter hoogte de bergketens van de Andes aan de horizon lijken te drijven, alsof ze zich hebben los gemaakt van de aarde. Toeristen uit de hele wereld komen om het wonder te zien van de eindeloze, serene witheid van het zout. Toch zit de echte rijkdom niet op het meer, maar eronder.

tien weetjes over Bolivia

► Potosí
Potosí werd in 1544 door de Spanjaarden ontdekt en veroverd. Door de rijkdom aan zilver groeide de stad uit tot ongeveer 150 duizend inwoners: de grootste stad in de Nieuwe Wereld aan het begin van de 17de eeuw.

Inca's
Voor de komst van de Spanjaarden werd Potosí geregeerd door de Inca’s. Lees hier het ontstaansverhaal van Potosí.

hoogstgelegen
Potosí is de hoogst gelegen stad van de wereld op ongeveer vier kilometer hoogte. De stad telt no rond de 140 duizend inwoners. Mijnbouw is nog steeds de enige industrie in de stad. Er komen er niet veel, maar toeristen die dat willen en die geen last hebben van hoogteziekte, kunnen een rondleiding volgen door de mijnen.

klimaat
Het klimaat van Potosí is niet erg uitnodigend: de temperatuur schommelt tussen de - 4 en de 19 graden. De verschillen tussen zomer en winter zijn zo dicht onder de evenaar maar klein.

► grondstoffen
Bolivia exporteert veel delfstoffen waaronder goud, zilver, tin, zink, koper en sinds kort ook lithium. De daling van de prijs van tin in de jaren tachtig zorgde voor een enorme crisis in het land.

Evo Morales
De socialistische mijnwerkerszoon Evo Morales is sinds 2006 de eerste president van Bolivia van inheemse afkomst. Een grondwetswijziging maakte een derde ambtstermijn mogelijk en volgend jaar wil hij er een vierde aan vastplakken.

inwoners
Bolivia heeft 12 miljoen inwoners, waarvan ongeveer 38 procent onder de nationale armoedegrens leeft. Dat is veel, maar in het jaar 2000 was het nog 66 procent. Het is het vierde land in Zuid-Amerika waar analfabetisme geen probleem meer is volgens de definitie van Unesco.

etniciteit
Het land heeft twee inheemse etnische categorieën: bergvolken en volken die in lagere gebieden wonen. Deze categorieën bestaan weer uit subgroepen. In Potosí wonen de Aymara en de Quechua.

de temperatuur schommelt tussen de -4 en de 19 graden

talen
Bolivia heeft 36 officiële talen naast het Spaans. Er is ook een dialect van het Duits te vinden: het Plautdietsch. Dit wordt gesproken door ongeveer 70 duizend Mennonieten in Santa Cruz. VPRO Metropolis maakte een reportage over deze groep.

meer Over de rug van de Andes