Sir Martin Rees is niet alleen kosmoloog, maar was ook lange tijd het gezicht van de wetenschap in Groot-Brittannië. Hij is er niet zeker van dat de mens het einde van deze eeuw haalt.

'Dit is de eerste eeuw waarin één soort het lot van de hele planeet bepaalt'

Regisseur Rob van Hattum over Martin Rees

'Martin Rees is een bijzonder type. Het is een kleine gebochelde oude man die zich bezig houdt met alle verschijnselen in de kosmos. Hij is dé hofastronoom van Groot-Brittannië en wordt dan ook Sir Martin Rees genoemd. Hij is iemand met enorme pret in zijn leven en zijn verhalen. Hij is heel welbespraakt en intelligent. Je hangt echt aan zijn lippen, omdat er een soort wijsheid in zijn woorden zit.' (lees verder door op 'open' te klikken)

'Wij hebben hem geïnterviewd op een prachtige locatie: het Vaticaan. Hij is lid van de Vaticaancommissie en was daar toevallig net bij een bijeenkomst geweest waarin de paus zich laat informeren door wetenschappers over de laatste stand van technologieën en wetenschap. Iedereen denkt altijd dat wetenschap en de katholieke kerk met elkaar op gespannen voet staan, maar dit is helemaal niet zo zoals in de vorige aflevering te zien is.'

'We hebben hem als spreker uitgekozen om het kosmologische verband toe te lichten: wat voor rol spelen wij nou in de kosmos. Hij is niet apocalyptisch, maar hij is wel serieus bezorgd over de mogelijkheid dat we onszelf door onze intelligentie zullen vernietigen. Zo heeft hij het boek geschreven Our Final Century? Will the Human Race Survive the Twenty-first Century. Hij stelt dat wij een hele intelligente beschaving zijn die in staat is zichzelf te beschouwen, maar dat de technologische geest die wij hebben en de dingen die wij bedenken dermate groot kunnen zijn dat we onszelf om zeep zouden kunnen helpen. Denk maar aan nucleaire technologie. Homo sapiens bestaat in kosmisch perspectief nog maar heel kort en als we in staat zijn onszelf te overleven, dan ontstaat er iets veel groters dan onszelf. Dan hebben we drie miljard jaar om door te gaan met het ontwikkelen van technologieën.'

'Rees is ook erg voor de verspreiding van de mens naar de ruimte − net zoals Rick Tumlinson − nog voor we onszelf vernietigen. Het kan zijn dat nooit ergens anders intelligent leven is ontstaan, maar misschien zijn we niet de enigen. Het enige wat we weten is dat het in ieder geval één keer is gebeurd, namelijk bij ons: wij zijn in staat na te denken over de kosmos en om onze planeet te verlaten, dus dat moeten we dan ook heel bewust doen.'

leven en werk

Martin Rees (Groot-Brittannië, 1942) is de knuffelwetenschapper van het Verenigd Koninkrijk, de Britse Robbert Dijkgraaf zeg maar. Een briljante kosmoloog en astrofysicus met een waslijst aan prestigieuze prijzen, in staat om over zijn vakgebied (en dat van anderen) in de volle breedte te praten, met humor en in gewone mensentaal. Hij bekleedde vele vooraanstaande functies, waaronder die van hoofd van de Britse Royal Society. Functies die hij zelf zo ‘onbeduidend’ noemt 'dat je ze postuum zou kunnen uitvoeren'. The Lord Rees of Ludlow - in 2005 werd Rees verheven in de adelstand - is een geliefd en gerespecteerd wetenschapper. Hij werkte aan een grote verscheidenheid aan kosmologische onderwerpen, variërend van quasars en zwarte gaten tot gammaflitsen. Hij gelooft dat ons universum er een van vele is, en houdt het zelfs voor mogelijk dat wij in een computersimulatie leven die wordt gestuurd door hyperintelligent buitenaards leven. Al is die kans klein. Rees noemt zichzelf een ‘technological optimist’; hij gelooft dat technologie met oplossingen kan komen om de negen miljard mensen die in 2050 op onze aardbol leven een redelijk acceptabele levensstandaard te geven.

Doemscenario's

Een mooie toekomst is mogelijk, maar Rees is niet bang om ook hardop na te denken over rampscenario's. We hebben een enorme verantwoordelijkheid nu de technologie zo in een stroomversnelling is gekomen, meent hij. Als we een verkeerde afslag nemen, kan de hele beschaving instorten. Maar als we deze cruciale fase overleven, ligt het heelal open, voor ons of onze opvolgers.

Card

    • 'De inzet is heel hoog geworden. Als we de zaak verpesten, kunnen we de beschaving terugwerpen naar het stenen tijdperk' - Martin Rees

    © vpro / Jurriaan Schalken