De eerste duizend dagen van ons leven zijn cruciaal voor onze ontwikkeling en belangrijk voor onze kansen in de maatschappij. Een maatschappij die deze nieuwe generaties nodig heeft om te blijven bestaan. Maar moeders dragen in onze samenleving een onrechtvaardig groot deel van de financiële, emotionele en praktische kosten van het grootbrengen van de volgende generatie. Ondertussen kijkt de samenleving voortdurend met een opgeheven vingertje mee of die moeders het wel goed doen. Hoe is dat zo gekomen, en is dat eigenlijk wel waar moeders, kinderen en maatschappij uiteindelijk gelukkig van worden?

De mythe van het moederschap komt voort uit ons geloof in tradities en biologie. Schrijfster Aminatta Forna stelt dat we iets al snel een traditie noemen, zelfs als het pas drie generaties teruggaat, zoals het idee van het kerngezin. 

En wat vertelt de biologie ons eigenlijk? Antropoloog en primatoloog Sarah Blaffer Hrdy wijst erop dat onze hechtingstheorie gebaseerd is op onderzoek naar een beperkt aantal apensoorten, zoals chimpansees. Zorgmodellen van andere primaten en de historische praktijken bij mensen, waar kinderen juist met hulp van meerdere ‘allo-ouders’ (niet-biologische verzorgers) werden grootgebracht worden daarmee genegeerd. 

Wetenschapsjournalist Lucy Jones beschreef in haar boek Moederteit de intense fysieke en mentale transformatie die vrouwen ondergaan wanneer ze moeder worden, vergelijkbaar met de hersenveranderingen in de puberteit. Voordat ze zelf moeder werd, leefde ze zonder veel nadenken naar de ‘mythe van het individualisme’: de logica van een maatschappij die draait om autonomie, zelfontplooiing en keuzevrijheid. Totdat de werkelijkheid van onderlinge afhankelijkheid zich aandiende op het moment dat ze een ander mens op de wereld zette. 

Historica Noëmi Willemen benadrukt dat we het krijgen van kinderen te vaak afdoen als een persoonlijke keuze: “Je wilde toch zelf kinderen? Dan moet je er ook zelf voor zorgen.” Maar we praten zelden over onze collectieve kinderwens. Of je nu wel of geen kinderen wilt, we rekenen als samenleving op de volgende generatie om onze wegen aan te leggen, voor ons te zorgen en ons pensioen veilig te stellen.  

In VPRO Tegenlicht: een pleidooi voor het dorp uit de alomtegenwoordige uitspraak: it takes a village to raise a child.