10 oktober, 22.05 uur, NPO2

Freezing fertility

Mensen krijgen op steeds latere leeftijd kinderen, en soms lukt dat dan niet meer. De oplossing? Vries je eieren jong in en 'manage' je vruchtbaarheid. Hoe willen we de toekomst van het kinderen maken vormgeven?

De gemiddelde leeftijd waarop mensen hun eerste kind krijgen ligt in Nederland rond de dertig. Die leeftijd stijgt sinds de jaren zeventig en daarmee stijgt ook het aantal vrouwen dat onvruchtbaar wordt door ouderdom, maar wel een kind wil krijgen. Hoewel er voor ‘wensouders’ een scala aan behandelingen beschikbaar is, zijn de kansen op succes vaak klein. Specialisten adviseren daarom steeds vaker: begin jong met het invriezen van je eicellen, dan heb je een gezonde voorraad voor later. Het devies lijkt: een slimme meid, vriest op tijd.

VPRO Tegenlicht: 'Freezing Fertility'
10 oktober, 22.05 uur NPO2

over de uitzending

In deze aflevering duikt Tegenlicht in de wereld van maakbare vruchtbaarheid. Er wordt gesproken met vruchtbaarheidsondernemers, embryologen, IVF-specialisten en onderzoekers. De één zag vruchtbaarheid als een gat in de markt en richtte Spanje’s eerste eicelbank op. De ander maakt zich zorgen over de commercialisering van vruchtbaarheid en werkt aan VK’s eerste ‘fertiliteitsservice’ zonder winstoogmerk. Een ding hebben ze gemeen: allen houden zich bezig met het inhalen van de menselijke biologische klok. 

'het is veel veiliger om kinderen maken aan professionals over te laten'

In de VS zijn egg freezing parties steeds gangbaarder. Een soort Tupperware-parties van de toekomst, voor ambitieuze twintigers en dertigers die hun kinderwens nog even uit willen stellen. In Nederland organiseert Medisch Centrum Kinderwens in Leiderdorp vruchtbaarheidscafe’s: avonden waarin mensen in informele setting al hun vragen kunnen stellen over een invriestraject.

In een maatschappij waarin bepaalde zekerheden zoals een huis, baan, relatie, steeds langer op zich laten wachten, is het invriezen van eicellen voor sommige mensen een uitkomst. Maar hoe verhouden zich de kosten van een invriestraject, zowel financieel, emotioneel en fysiek, zich tot de kansen op succes? En: wanneer slaan we door in het maakbaarheidsdenken?

Regie: Maren Merckx
Research: Keshia Hederman
Productie:  Marie Schutgens
Montage: Michiel Hazebroek
Eindredactie: Doke Romeijn en Geert Rozinga

over de sprekers

Martin Varsavsky
Vruchtbaarheids-ondernemer

Enrique Criado
Embryoloog & CEO Ovobank

Simon Fishel 
IVF-specialist

Stuart Lavery
Fertiliteitsarts

Marta Jansa Perez
Embryoloog BPAS

Lucy van de Wiel
Onderzoeker & schrijver

Martin Varsavsky

Vruchtbaarheidsondernemer

Martin Varsavsky is een Argentijns-Amerikaanse tech-ondernemer en onder andere oprichter en voorzitter van Prelude Fertility, een netwerk van vooraanstaande vruchtbaarheidscentra in de Verenigde Staten. Door middel van eicelinvriezing gelooft Varsavsky dat mensen hun biologische klok kunnen omzeilen.

Varsavsky raakte bekend in de wereld van fertiliteit toen hij en zijn vrouw als patiënten in een kliniek kwamen. De behandeling was succesvol: samen kregen ze drie kinderen. Als tech-ondernemer keek hij in de wachtkamer om zich heen en dacht: ‘dit is zo slecht georganiseerd, dat moet beter kunnen.’ Varsavsky zag een technologische markt in vruchtbaarheid en richtte Prelude Fertility op. Onlangs vestigde Varsavsky zich in Spanje, om vanuit daar ook de Europese markt te kunnen bedienen.

Enrique Criado

Embryoloog & CEO Ovobank

De Spaanse Enrique Criado is embryoloog en de CEO van Ovobank in Marbella, Spanje. Hij werkte voorheen in de VS en Italië en kwam terug naar Spanje met een aantal patenten op eicelinvriezing. Toen hij een vruchtbaarheidskliniek opende in Marbella, besloot hij ook een eicelbank op te richten. Patiënten uit allerlei landen die een eiceldonatie wensen kunnen daar terecht, mits de wet in hun eigen land dit toestaat.

Zo is het in Spanje toegestaan om eiceldonoren te werven middels een advertentie. ‘Waag de sprong, word eiceldonor’, staat er op de gevel van Ovobank. Wat niet is toegestaan in Spanje is zelf een eiceldonor uitkiezen. Hierop heeft Ovobank iets gevonden: het bedrijf werkt met een systeem op basis van gezichtsherkenning. De patiënt wordt door middel van een selfie gelinkt aan de ideale donor die genotypisch gezien het meeste op haar lijkt. 

Criado hoopt binnen tien jaar mensen te kunnen helpen in elk land waar eiceldonatie legaal is.

Stuart Lavery

Fertiliteitsarts

Stuart Lavery is een consultant op het gebied van gynaecologie, reproductieve geneeskunde en chirurgie in de Hammersmith en Queen Charlotte's ziekenhuizen in Londen. Hij is lid van nationale en internationale adviesraden voor de farmaceutische industrie en publiceerde meer dan vijftig wetenschappelijke artikelen, onder andere over vruchtbaarheidsbehoud en geassisteerde conceptie. Ook is hij de officiële woordvoerder van de British Fertility Society.

Lavery maakt zich zorgen over de commercialisering van fertiliteit. Zo legt hij uit dat veel mensen die hun eitjes laten invriezen deze later niet nodig blijken te hebben en natuurlijk zwanger worden. Hij maakt zich zorgen om fertiliteitsorganisaties die puur commercieel gedreven zijn en in hun reclames op angst inspelen.

Marta Jansa Perez

Embryoloog & BPAS

Marta Jansa Perez is de Directeur Embryologie bij BPAS (British Pregnancy Advisory Service). Hier wordt gewerkt aan een alternatief voor de steeds groter wordende commerciële fertiliteitsbusiness. Al meer dan vijftig jaar helpt BPAS om zwangerschappen te beëindigen, maar nu bouwt het aan een ‘fertiliteitsservice’ die IVF en eicelinvriezing zal aanbieden zonder winstoogmerk.

Volgens Jansa Perez weten mensen vaak niet waar ze op financieel gebied aan beginnen als ze starten met vruchtbaarheidsbehandelingen. Als je eenmaal bent begonnen, kun je vaak ook niet meer terug, stelt ze. 

Lucy van de Wiel

Onderzoeker & auteur Freezing Fertility

Lucy van de Wiel is onderzoeker aan de Universiteit van Cambridge en auteur van het boek Freezing Fertility. Ze onderzoekt hoe de nieuwe technologieën die beloven onze biologische klok te kunnen terugdraaien ons denken over vruchtbaarheid veranderen. Door technologieën als eicelinvriezing bestaat volgens haar het beeld dat mensen meer zeggenschap hebben over hun vruchtbaarheid. Vruchtbaarheid wordt daardoor anders ervaren: je moet er eerder mee bezig zijn, maar het speelt ook langer een rol.

Van de Wiel vertelt over hoe deze technologieën aan de ene kant een gevoel van urgentie en zelfbeschikking teweeg kunnen brengen, maar aan de andere kant ook een bepaalde bezorgdheid die er eerder niet was. Ook vertelt ze over hoe vruchtbaarheid gepolitiseerd raakt in landen als Hongarije, China en Japan. 

Simon Fishel

IVF-specialist

Simon Fishel is een Britse fysioloog, biochemicus en specialist in IVF. Hij is hoogleraar menselijke reproductie, publiceerde meer dan tweehonderdvijftig artikelen, schreef vier boeken en was een van de wetenschappers achter de eerste IVF-baby in 1978. 

Volgens hem is het invriezen van een deel van de eierstok, naast de eitjes, een goed idee dat vermarkting verdient. Nu wordt deze behandeling vooral gebruikt voor patiënten met kanker om hun vruchtbaarheid te behouden. Fishel wil deze behandeling commercieel op de markt brengen en voor iedereen mogelijk maken. Hij opent klinieken in Engeland, Thailand en Brazilië. Fishel heeft als enige in de VK een licentie om deze techniek op niet-medische basis aan te bieden.

meer lezen, zien & luisteren

Seks is voor de slaapkamer, kinderen maken voor het lab

lees het artikel

Niks kaarslicht, een fles wijn en een willekeurige combinatie van zaadcel en eicel: wie het beste wil voor zijn kind, laat zijn baby maken door een professional. De menselijke waardigheid komt in de knel, waarschuwt rechtsfilosoof en embryo-expert Britta van Beers.

Een slimme meid vriest op tijd

luister de podcast

Zijn we op weg naar een maakbare samenleving waarin we zelf bepalen hoe en wanneer we een kind krijgen? Is zomaar zwanger worden nog wel van deze tijd?

De Onsterfelijken

Is het eeuwige leven alleen weggelegd voor de rijken der aarde? Silicon Valley is in de ban van het overwinnen van de dood. Miljarden worden geïnvesteerd in het hacken van onze sterfelijkheid. De gedachte is dat wanneer ouder worden een ziekte is, dat we dan ook een middel tegen sterven kunnen ontwikkelen.

Trans en een kinderwens: wat is er mogelijk?

lees het artikel

Hoe helpen fertiliteitstechnieken trans en non-binaire personen met een kinderwens om deze in vervulling te laten gaan? Wat staat hen te wachten en voor welke uitdagingen staan zij?

Dokteren met DNA

Welkom in de wereld van de nieuwe natuur. We kunnen nu met de nieuwe CRISPR-technologie letterlijk knippen en plakken in DNA. Er is een revolutionaire ontwikkeling gaande die grote gevolgen gaat hebben voor mens, plant en dier. De nieuwe biotechnologie is daar.

Perfect me

bekijk de uitzending

Mooi zijn heeft veel voordelen: je doet het beter op de relatiemarkt, bij het vinden van een baan, een huis en een netwerk. Maar wie bepaalt wat mooi is? En hoe ga je de competitie aan met je geïdealiseerde, digitale, zelf?

of kijk de livestream van Pakhuis de Zwijger: