VPRO Tegenlicht

The Free Press Show

Onafhankelijke journalistiek staat wereldwijd onder druk. In veel landen worden journalisten gehinderd, verwond of zelfs vermoord tijdens hun werk. Waar zal dit eindigen? Hoe ziet de toekomst van de journalistiek eruit?

zaterdag 2 juli online, maandag 4 juli, 20:25 uur, VPRO, NPO 2

Volgens het Volkstribunaal voor de Moord op Journalisten wordt 81 procent van de moordzaken op journalisten niet opgelost. De afgelopen tijd zijn al meer dan twintig verslaggevers omgekomen in de oorlog in Oekraïne. En in Rusland, het grootste land ter wereld, bestaan nu helemaal geen onafhankelijke nieuwsmedia meer. Ook Nederland is op de World Press Freedom Index gezakt van plaats 6 naar 28.

Toch tonen veel journalisten zich strijdvaardig. Ze gebruiken datamining en hackermethodes of zetten nieuwe netwerken en internationale samenwerkingen op. Dankzij hun doorzettingsvermogen en vindingrijkheid is de journalistiek als het mythische Griekse monster Hydra: voor elk hoofd dat wordt afgehakt, groeien er twee nieuwe aan.

Maar waar zal dit eindigen? Hoe ziet de toekomst van de journalistiek eruit? Wat is onze rol als burgers? Kunnen we het tij keren en een veiligere omgeving creëren voor de waarheidsvinding?

de Free Press Show op het Tegenlicht festival

De Meet Up over The Free Press Show vindt plaats tijdens het Tegenlicht festival op donderdag 7 juli, in Pakhuis de Zwijger. Op deze dag viert Tegenlicht haar 20-jarig bestaan met een Meet Up, pioniersverkiezingen en presentaties. Ga naar de pagina voor meer informatie en reserveer je gratis tickets online!

Met o.a. Victoria Koblenko, Foeke Postma en Pavel Kanygin.

Deze speciale uitzending is een unieke samenwerking van VPRO Televisie en de onafhankelijke Russische mediaorganisatie in ballingschap TV Rain. The Free Press Show wordt gepresenteerd door de Nederlands-Oekraïense actrice en politicologe Victoria Koblenko en de Russische journalist en politiek commentator Mikhail Fishman.

The Free Press Show is een eerbetoon aan al die moedige journalisten die met gevaar voor eigen leven hun werk proberen te doen en aan de journalisten die hen voorgingen en het leven lieten. VPRO Tegenlicht verklaart zich solidair met hen.

Regie: Bregtje van der Haak
Research: Arnout Arens, William de Bruijn en Paula Witkamp
Productie: Koos van de Merbel en Marie Schutgens
Eindredactie: Doke Romeijn en Geert Rozinga

lees meer

    • over de sprekers ↓

    Mikhail Fishman

    televisiemaker en journalist

    Meer dan twintig jaar versloeg de Russische journalist Mikhail Fishman het politieke regime van Vladimir Poetin. Zo werkte hij tot 2017 als hoofdredacteur van de Moscow Times en verschenen zijn publicaties in onder andere Newsweek, Forbes en Die Welt. De afgelopen tien jaar presenteerde Fishman een wekelijks politiek televisieprogramma op de onafhankelijke, liberale zender TV Rain. Samen met andere onafhankelijke perskanalen, zoals de Novaya Gazeta, Meduza, Echo Moskvy en enkele anderen, creëerde TV Rain een wereld van normaliteit binnen de dystopie van Poetins propaganda. Tot dit jaar. 

    Tijdens zijn live uitzending maakte het Russische parlement bekend dat het benoemen van de oorlog als oorlog verboden werd. Op hetzelfde moment werd de website van TV Rain werd geblokkeerd. ‘Ik wist dat het eraan zat te komen. We wisten het allemaal.’ De volgende ochtend verliet hij Rusland. Nu maakt Fishman zijn eigen talkshow op Youtube en verschijnt binnenkort de Engelse vertaling van zijn boek over de Russische oppositieleider Boris Nemtsov die in 2015 werd vermoord in Moskou.

    Victoria Koblenko

    Nederlands-Oekraïense actrice en politiek analist

    Victoria Koblenko is een Nederlands-Oekraïense actrice en presentatrice. Ze verhuisde op haar dertiende vanuit Oekraïne naar Nederland en rondde vijf jaar later een Nederlandstalige gymnasiumopleiding af. Haar acteerwerk combineerde ze met de studie Politicologie aan de Universiteit Leiden. Sinds het begin van de Russische invasie zet ze zich op verschillende manieren in om haar geboorteland te helpen.

    Ze gebruikt haar persoonlijke en academische achtergrond met regelmaat om de politieke situatie in Oekraïne te duiden in de Nederlandse media. Daarnaast werkte ze als ambassadeur van NCDO, een organisatie die zich inzet voor het nastreven van de millenniumdoelstellingen. Er zijn meer humanitaire organisaties waar ze zich voor inzet, waaronder Greenpeace, Amnesty International en UNICEF.

    Christo Grozev

    Directeur Bellingcat

    Christo Grozev is een onderzoeksjournalist en media-expert uit Bulgarije. Dit jaar werd hij directeur van onderzoeksplatform Bellingcat, waar hij sinds 2015 voor werkt. De focus in zijn onderzoeken ligt op Rusland, en hij specialiseerde zich in veiligheidsrisico’s, grensoverschrijdend internationaal recht en de informatieoorlog. 

    Grozev staat bekend om het gebruik van open bronnen zoals sociale media, satellietbeelden en andere openbaar beschikbare databronnen voor zijn analyses. Zijn onderzoeken speelden meermaals een belangrijke rol, onder andere in het achterhalen van de verdachten van de MH17 vliegramp. Maar ook zijn onderzoek naar de Novitsjok-vergiftigingen van de dubbelagent Sergei Skripal en Russische oppositieleider Alexei Navalny in 2018 en 2019. Dit onderzoek leverde hem de Europese prijs voor onderzoeksjournalistiek op.

    Mark Deuze

    Hoogleraar media & communicatie en auteur

    Mark Deuze is hoogleraar Mediastudies aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is tijdens zijn loopbaan als professor werkzaam geweest aan verschillende internationale universiteiten, waaronder in Rusland. Voor die tijd was Deuze journalist bij het Brabants Dagblad, De Telegraaf en het Zuid-Afrikaanse dagblad Beeld.

    In zijn onderzoek ligt de focus op de interactie tussen nieuwe media en de maatschappij. Ook onderzoekt hij de arbeidspositie en -omstandigheden van journalisten. Hij schrijft regelmatig over de rol van internetjournalistiek in de digitale cultuur.  Er staan zeven boeken over journalistiek en media op zijn naam, waaronder Media Life, Managing Media Work en Media Work. 

    Natalya Sindeyeva

    Oprichter en directeur van TV Rain

    Natalya Sindeyeva is een Russische journaliste en grondlegger, eigenaar en directeur van de Dozhd media holding. Hieronder valt TV Rain, een van de meest invloedrijke onafhankelijke tv-kanalen in Rusland. Met het kanaal wilde Sindeyeva optimisme uitstralen, maar het positieve geluid liep vaak op tegen Putin’s propaganda en de politieke realiteit in het land. 

    Toen de invasie van Oekraïne begon was het klaar. Nu TV Rain in Rusland uit de lucht is gehaald, zoekt Sindeyeva naar nieuwe manieren om Russische journalistiek te kunnen blijven delen. In juni 2022 werd bekend dat TV Rain rechten heeft gekregen om vanuit Letland hun uitzendingen voort te zetten. In 2021 kwam de documentaire F@ck This Job uit, die de geschiedenis van TV Rain and de rol van Sindeyeva in het kanaal in beeld bracht. 

    Pavel Kanygin

    Onderzoeksverslaggever Novaya Gazeta

    De Russische onderzoeksjournalist Pavel Kanygin werkte sinds 2005 voor Novaja Gazeta, een van de meest gerespecteerde onafhankelijke kranten van Rusland. In 2019 en 2020 deed hij aan Harvard onderzoek naar de rol van de massamedia in het tegengaan van nepnieuws. Ook onderzocht hij hoe onafhankelijke media in landen als Rusland en Oekraïne een versterkte positie in het medialandschap kunnen krijgen. Werken in Rusland is na de Russische invasie van Oekraïne niet meer mogelijk.

    Kanygin vluchtte naar Amsterdam en denkt niet ooit nog terug te kunnen keren naar Rusland. Hij is niet van plan om te stoppen met journalistiek. Hij werkt nu met andere uitgeweken Russische journalisten aan een Europese editie van de Novaja Gazeta. Ook heeft hij een podcast en heeft hij een Youtubekanaal waarin hij Russischtalige video's zal blijven publiceren. 

    Liliya Yapparova

    Reporter voor de Russische nieuwssite Meduza

    Liliya Yapparova is journalist voor het onafhankelijke Russische nieuwsplatform Meduza. Ze was een van de weinige Russische verslaggevers die aanwezig was op Oekraïens grondgebied, waar ze verslag deed van de Russische invasie. Net als andere onafhankelijke media, is Meduza kort na de invasie uit de lucht gehaald. Toch wil Yapparova door. Ze ziet het als haar taak om het Russische volk te laten zien wat er echt speelt, en een deuk te slaan in de propagandamachine van Poetin.

    Vera Krichevskaya

    Russische regisseur en mede-oprichter van TV Rain

    Vera Krichevskaya is een Russische filmmaker en de mede-oprichter van TV Rain. Ze maakte de documentaire over de oprichting van de omroep en de grondlegger Natalya Sindeyeva. In de documentaire, die uitkwam in 2021, is goed te zien hoe het optimistische geluid van de onafhankelijke omroep opbokst tegen het politieke regime in Rusland.

    de laatste uitzending van TV Rain

    meer zoals 'The Free Press Show'