Nu de rol van China in de nieuwe wereld ná corona belangrijker is dan ooit, worden we gedwongen anders te kijken naar het land. Maar hoe doe je dat als betrouwbare informatie uit China moeilijk te krijgen is?
Cijfers kloppen lang niet altijd, kritische stemmen worden niet op prijs gesteld en Chinese burgers, die zich onafhankelijk uiten over het beleid van de Communistische Partij, lopen steeds grote risico’s. Wat speelt er nu precies in China en hoe kunnen we het land beter begrijpen, nu het ook in ons deel van de wereld zijn invloed vergroot?
Hoe hebben censuur en desinformatie de crisis in China beïnvloed? En hoe betrouwbaar is de informatie die wij hebben over China?
VPRO Tegenlicht: 'China: alles onder controle'
31 mei, 22.15 uur NPO2
De invloedrijke Chinese kunstenaar Ai Weiwei was in 2011 gevangene van het regime en leeft sinds 2015 in ballingschap in Europa. Vanuit het Engelse Cambridge spreekt hij zich uit over de situatie in China. Ai heeft de censuur zelf aan den lijve ondervonden en bespreekt hoe de Chinese overheid omging met het begin van de coronacrisis en de burgerjournalisten, die verslag deden vanuit epicentrum Wuhan, deed verdwijnen. Wat voor rol blijft er over voor onafhankelijke denkers, activisten en kunstenaars in het China van nu?
Corona als excuus voor het monddood maken van de oppositie, ook in Hongkong is dat actueel. Daar strijdt journalist en activist Gwyneth Kwai-lam Ho samen met duizenden jongeren al meer dan een jaar voor persvrijheid en democratie. Maar tijdens de coronacrisis is de lange arm van China nog langer geworden in de steeds minder autonome regio. Zeer recent werden weer 230 jonge demonstranten gearresteerd.
In Beijing bespreken we met hoogleraar Chinese economie & ontwikkeling Peter Ho de nieuwe wereldorde vanuit Chinese perspectief. Hoe zal Europa in de toekomst met China verbonden zijn en hoe gaan wij dan met elkaar om? Wat zijn de voor- en nadelen van onze economische afhankelijkheid van de reusachtige ‘spullenschuur van de wereld’? Kunnen we elkaar beter leren kennen en in grijstinten leren kijken naar China, of leidt de huidige polarisatie aan twee kanten onherroepelijk tot een nieuwe Koude Oorlog?
Samenstelling: Martijn Kieft
Regie: Bregtje van der Haak & Martijn Kieft
Research: Arnout Arens & William de Bruijn
Productie: Jeroen Beumer & Marie Schutgens
Eindredactie: Bregtje van der Haak & Doke Romeijn
De Chinese kunstenaar en politiek activist Ai Weiwei is een van de grootste conceptuele kunstenaars van deze tijd. Hij staat vooral bekend om zijn kritische houding tegenover de Chinese overheid en zijn strijd voor wereldwijde mensenrechten. In zijn kunst, dat varieert van sculpturen tot architectonische projecten, richt hij zich op corruptieschandalen en mensrechtenschendingen in en buiten China.
Hoewel zijn werk wereldwijd geprezen wordt, is zijn vaak provocatieve en ontwrichtende kunst evenals zijn politieke uitgesprokenheid vaak reden voor verschillende vormen van onderdrukking door de Chinese autoriteiten. De Chinese overheid probeerde hem het zwijgen op te leggen door hem onder meer een gevangenisstraf op te leggen, zijn paspoort te ontnemen en meerdere malen zijn kunststudio te slopen. Maar zonder succes; de internationale media-aandacht voor deze incidenten bracht de kunst van Ai Weiwei juist meer onder de aandacht.
Peter Ho is hoogleraar Chinese economie en ontwikkeling aan The London School of Economics. Met zijn brede kennis over de economische ontwikkelingen in China, adviseert hij verschillende bedrijven én het Nederlandse kabinet en parlement bij hun China-strategie.
In China, waar hij hoogleraar is aan de prestigieuze Tsinghua Universiteit, treedt hij op als adviseur van de regering en het kabinet. Ook publiceerde hij meerdere boeken over het land.
Journalist en activist Gwyneth Kwai-lam Ho is een van de activisten die al meer dan een jaar actievoert in Hongkong. Daar protesteren duizenden jonge demonstranten tegen een nieuwe uitleveringswet en voor persvrijheid en democratie.
Kwai-lam Ho is van mening dat deze nieuwe uitleveringswet schadelijk is voor de vrijheid van meningsuiting, persoonlijke vrijheid en de economie. Ze ziet het als haar taak om meer mensen te informeren over de nieuwe wetgeving en zich samen met hen hier tegen te verzetten.
Met verbazing werd in het Westen gekeken naar het scholieren- en studentenprotest in Hongkong. Ogenschijnlijk strak georganiseerd, gedisciplineerd, dapper, vastberaden, en met geheel nieuwe en vindingrijke aanvals- en verdedigingstechnieken proberen zij de toekomst van hun stad veilig te stellen. Wat kunnen wij van ze leren?
In China is de overheid bezig met het opzetten van een 'sociaal kredietsysteem' om het gedrag van burgers te sturen. Ook commerciële bedrijven, zoals Alibaba, ontwikkelen hun eigen beoordelingssystemen, waarbij je punten krijgt voor goed gedrag. Hoe zien deze kredietsystemen er precies uit?
Nu China als handelsrijk razendsnel groeit, wordt ook de voetafdruk van de opkomende macht in de financiële wereld groter en groter. Het land duwt z’n munt, de renminbi, bijna onzichtbaar richting wereldreservemunt. Hoe ziet een wereld waarin we allemaal met de renminbi betalen eruit?
De heersende orde van de Wereldbank en het IMF heeft een Chinese tegenhanger, de AIIB, waarmee China een enorm infrastructuurproject wil financieren om Azië en Europa met elkaar te verbinden, een nieuwe Zijderoute. Is dit het begin van een nieuwe Chinese wereldorde in de 21e eeuw?