Hoe populisten en fascisten de democratie afbreken

'Populistische leiders delen met hun retoriek het volk op in twee groepen mensen. Zij zeggen: wij zijn 'de echte' mensen; uit de kleine steden en dorpen. Ze creëren een tegenstelling met de grootstedelijke onderdrukkende elite die niets weet van het echte leven. 'Wij' gaan echte democratie brengen, zo zeggen ze. Dat frame is heel effectief omdat de critici van rechts-populistische bewegingen zichzelf ineens ook willen afschilderen als 'echt'.'

'Mensen die deze populisten of fascisten steunen hebben echte problemen. Maar worden hun belangen daadwerkelijk vertegenwoordigd door deze leiders? Nee, dat is een leugen. Ja, veel mensen worden niet gehoord. Ja, veel politieke instituten functioneren niet meer voor veel mensen. Ja, er is ongelijkheid, onrechtvaardigheid.

Maar al deze klachten worden verzameld en vervormd tot iets dat ingaat tegen het eigenbelang van deze burgers. Rechts-populisme is de mobilisatie van georganiseerde onwetendheid.'

'Wat we vandaag meemaken in elk land is ontstaan in de jaren tachtig. Toen werd het neoliberalisme uitgeroepen tot het enige politieke en economische systeem dat zou kunnen werken op deze planeet.

Het fundamentele contract van het kapitalisme zegevierde over het fundamentele contract van de democratie. Als we niet gelijkwaardig zijn, kan er geen democratie zijn. Dus als je het sociale aspect uit de democratie haalt, wordt het een nietszeggend begrip. Dat is waarom er allemaal mensen zijn die niet meer geloven in het systeem. Daarom steunen zij deze zogenaamde sterke leiders. Zij geloven dat zulke leiders de democratie zullen redden van het systeem.' 

'Vooral West-Europese landen moeten zich goed realiseren dat de neergang van een democratie niet van de ene op de andere dag plaatsvindt. Het sluipt in het systeem en niemand heeft de luxe om te denken dat 'onze' democratie daar immuun voor is. 

Turkije was nooit een raar land. Het werd raar de afgelopen twintig jaar. Het was nooit geweldig in termen van mensenrechten en democratie, maar zo raar als het nu is was het nooit. Toch overkwam het mij. En het kan jou ook overkomen.'

'Waarheid is een open buffet geworden van waaruit populistische leiders hun eigen feiten kunnen kiezen. Je kan wel aantonen dat ze liegen en dat ze onbeschoft zijn, maar dat verandert niets aan het feit dat ze steun genieten van een achterban. 

In zo'n wereld kun je je tegenstander niet overtuigen van de waarheid. Je moet erkennen dat waarheid een politiek concept is. Je moet je politiek organiseren om de waarheid te verdedigen. 

Er zijn een hoop progressieve bewegingen actief, al passen ze niet in de  gemankeerde politieke instituten. Van Hong Kong en Porto Alegre tot Occupy, Black Lives Matter en de klimaatbeweging. Van vrouwenrechtenactivisten tot kapitalisme-bestrijders. Al deze bewegingen zijn met elkaar verbonden.

Ik weet niet welke politieke vorm het precies zal krijgen. Ze organiseren zich anders. Soms lijkt wat ze willen onmogelijk. Ze willen geen macht, maar wel sterk zijn. Ze willen geen leider, maar wel gesynchroniseerd zijn. Ze willen niet uniform zijn, maar ook niet volledig geindividualiseerd. 

Deze bewegingen zoeken naar manieren om alle kleuren van de 21e eeuw samen te brengen zonder iets op te geven. Vooral op lokaal niveau, van Ankara en Izmir tot Londen, New York en allerlei andere steden. Ze zullen de wrakken van de oude politieke instituten bezetten en deze transformeren tot koraalriffen.'