Harvard-professor Shoshana Zuboff schreef een monumentaal boek over de nieuwe economische orde: 'The Age of Surveillance Capitalism'. In deze uitzending van VPRO Tegenlicht trekt Zuboff de sluiers weg van Google en Facebook, en onthult ze een genadeloze gedaante van het kapitalisme waarin niet natuurlijke hulpbronnen, maar de burger zélf als grondstof fungeert. Hoe kunnen burgers de zeggenschap over hun data terugkrijgen?

Het is 2000 en de dot.com-crisis heeft diepe wonden geslagen. Zal de dan nog startup Google het knappen van de internetbubbel overleven? Oprichters Larry Page en Sergey Brin zitten met de handen in het haar. En dan, bij toeval, ontdekt Google dat de ‘restdata’ die mensen achterlaten bij hun zoekopdrachten op het internet zeer waardevol en verhandelbaar zijn.

Deze restdata kunnen namelijk worden gebruikt om het gedrag van de internetgebruiker te voorspellen. Internet-advertenties kunnen zo heel doelgericht en effectief worden ingezet. Een compleet nieuw businessmodel ziet het levenslicht: ‘surveillance capitalism.'

Andere technologiebedrijven als Facebook en Amazon nemen het ‘surveillance capitalism'-model al snel over. Zoveel mogelijk data registreren is het devies.

Niet de data die je opgeeft wanneer je een bestelling doet bij een webwinkel, of de inlogdata van je Facebookpagina, maar juist de ‘ruis’ daaromheen. Alle data die je onbewust prijsgeeft: je likes, surfgedrag, contacten, tijd die je op een webpagina doorbrengt, en meer. Al die informatie wordt systematisch verzameld en gebruikt om jouw gedrag te voorspellen. En jou te sturen.