Het onderzoek van demograaf Michel Poulain draait om 'blue zones': plekken waar de mensen opvallend lang leven. Hij wil uitzoeken hoe dat komt.

'De hele bevolking leeft hier opvallend lang. De vraag is waardoor dat komt.'

Regisseur Gijs Swantee over Michel Poulain

'Michel Poulain is een beetje een atypische wetenschapper. Een demograaf. Hij is zelf begonnen met het onderzoek naar Blue Zones, plekken waar heel veel honderdjarigen wonen. Dat idee is vervolgens min of meer van hem gestolen. Maar hij werkt er nog steeds aan, voor de universiteit van Tallinn, waar hij na zijn pensioen een aanstelling kreeg. Hij is een autoriteit op dit gebied, en heeft ook elders onderzoek gedaan op plekken waar meldingen komen van extreem veel honderdjarigen.' (lees verder door op 'open' te klikken)

'In Georgië bijvoorbeeld, en daarover zei hij dat veel mensen die zeiden dat ze honderd waren, er wel erg jong uitzagen. Hij ontdekte al vrij snel dat het daar vooral ging om pensioenfraude. Waarmee hij het Sovjet-propagandaverhaal over gezonde, langlevende bergbewoners doorprikte.'

'Het is een aparte man, hij praat met mensen, heel gemoedelijk. Ze kenden hem allemaal in het dorp, en die dorpjes op Sardinië vinden het ook allemaal belangrijk om hem goed te vriend te houden, omdat ze in die Blue Zone willen vallen. Er zijn een paar dorpjes die daar net buiten vallen, en die balen daar erg van, want die zijn minder bekend, en daar komen dus minder toeristen.'

'Leeft hij zelf om honderd te worden? Nee, hij vindt dit leuk om te doen, en hij zegt: het heeft ook geen zin om naar Sardinië te verhuizen en daar schapen te gaan hoeden in de bergen, want het leven is daar wel heel erg leeg, zonder stress maar ook zonder leuke dingen.'

leven en werk

Waarom haalt de een in goede gezondheid de honderd en de ander niet? Wat is het recept voor een gezond en lang leven? Die vraag intrigeert de Belgische hoogleraar demografie Michel Poulain (1947) sinds hij een boek schreef over eeuwelingen in zijn Waals geboortedorp Sart.

Poulain begon zijn carrière in de astrofysica, maar keerde het roer om met zijn PhD demografie aan de Katholieke Universiteit van Leuven (België). Hier werd hij vervolgens ook hoogleraar demografie. Als demograaf is hij gespecialiseerd in internationale migratie statistieken en levenslange studies.

Momenteel is al Poulain al met emeritaat, maar hij heeft nog veel te veel interessante onderzoeksvragen om te stoppen, zegt hij zelf. Zo ging verder hij als onderzoeker aan het Instituut voor Populatiestudies in Tallinn, Estland. In zijn vrije tijd werkte hij aan een vraagstuk dat hem echt aan het hart lag: de vraag waarom sommigen gezond stokoud worden en anderen niet.

blue zone

De winter van 2000 zette Poulains wereld op z’n kop toen hij, samen met een Italiaanse arts, in een aantal bergdorpen van Sardinië een uitzonderlijk hoge concentratie van honderdjarigen ontdekte. Vitale oudjes, vrijwel zonder tekenen van depressie en dementie of last van common killers als kanker of diabetes. Wat is hun geheim? Via het doorvlooien van lokale bevolkingsregisters, het interviewen van Sardijnse eeuwenlingen als ook het in kaart brengen van hun leefstijl en dna, ontrafelt een internationaal team wetenschappers nu stukje bij beetje het recept voor een gezond en lang leven.

Een Blue Zone noemt Poulain een regio met bovenmatig veel hoogbejaarden. Na jaren van reizen en het bezoeken van afgelegen regio’s in 87 landen staat Poulains teller van Blue Zones op vier: de bergregio van Sardinië, het Japanse eiland Okinawa, het Costaricaanse schiereiland Nicoya en het Griekse eiland Ikaria. Is er een gemeenschappelijke basis voor de mondiale longevity (lang en gezond leven)? De zoektocht is nog niet ten einde.

    •

    'Mensen die 100 worden, leven in een cultuur die de juiste beslissingen voor ze heeft gemaakt.' - Michel Poulain

    © vpro / Jurriaan