Wat betekent Big Data voor de journalistiek? Geert-Jan Bogaerts ontdekt meer vragen dan antwoorden.

Terwijl iedereen de mond vol heeft over Big Data en alle issues rond privacy, toegang en beheer volop ter discussie staan, valt mij op dat we het nog nauwelijks of niet hebben over het gebruik van data in de journalistiek.

Natuurlijk, er worden handboeken geschreven over datajournalistiek, maar dat bedoel ik niet. Het gaat me om de commerciële toepassing van data. Journalistiek moet immers worden betaald, en het geld ervoor komt uit abonnementen, advertenties of van de overheid (in het geval van de publieke omroep). Maar in alle gevallen willen de geldschieters dat hun investering rendement oplevert. Ofwel: dat de journalistieke arbeid publiek bereikt. Data over het gedrag van het publiek worden dan gebruikt om een groter publiek te bereiken, of om het publiek vaker te laten terugkeren naar je site, of om je bezoekers meer door te laten klikken.

Dat bol.com of amazon.com zo’n datastrategie optimaal inzet, begrijp ik. Die strategie is cruciaal om te overleven. Maar ook het journalistieke bedrijf moet overleven. En daar zit een stevige angel, om niet te zeggen, een weerhaak van jewelste. Want het bereiken van een groot publiek staat soms op gespannen voet met het bedrijven van kwaliteitsjournalistiek.

3x data

Het gebruik van big data in de journalistiek leidt tot het gevaar dat het een ambacht wordt van ‘u vraagt, wij draaien’.

Geert-Jan Bogaerts

scoren

In een vorig leven was ik chef internet van de Volkskrant. En we hadden daar dagelijks te maken met het dilemma. Scoren doe je met verhalen over seks, Bekende Nederlanders, of het koningshuis. En kon je deze onderwerpen combineren, dan was het helemaal feest. Maar tegelijkertijd zou een overkill aan dit soort artikelen behoorlijke schade toebrengen aan het imago van de krant. Je geloofwaardigheid naar de knoppen, om over je journalistieke eergevoel nog maar te zwijgen.

In een nog wat vroeger bestaan was ik voor diezelfde krant correspondent in Brussel. Ik schreef over de EU en de NAVO en bezocht politieke en economische topconferenties. Geweldig interessant, en belangrijke onderwerpen voor een politiek junkie als ik. Maar als de krant op basis van leesgedrag had besloten welke onderwerpen belangrijk waren, dan waren mijn verhalen niet vaak opening krant geworden. Dan mocht ik blij zijn als ik op onderop de zes belandde.

Kortom, het gebruik van big data in de journalistiek leidt tot het gevaar dat het een ambacht wordt van ‘u vraagt, wij draaien’. Dat er niet meer wordt gekozen op basis van professionele inzichten van wat journalistiek, maatschappelijk, cultureel, economisch relevant is, maar op basis van wat goed scoort.

© Studio VPRO

Ons best gelezen artikel afgelopen maand.

impact

Wolfgang Blau, tot vorig jaar de hoogste online baas van The Guardian, werkt nu bij uitgever Conde Nast in dezelfde functie. Hij pleit ervoor dat journalisten en mediabedrijven hun datastrategie veel meer baseren op het begrip ‘impact’, of invloed. Volgens hem bewijst goede journalistiek pas zijn waarde niet tijdens het lezen, kijken of luisteren, maar daarna. Wat gebeurde er nadat je die documentaire hebt gezien of dat artikel las?

Hij zegt het zo: ‘Heeft ons verhaal ertoe geleid dat je je er verder in bent gaan verdiepen? Heb je er een boek over gekocht? Ben je er politiek actief door geworden? Heeft onze journalistiek je stemgedrag veranderd? Werd het verhaal besproken in de gemeenteraad of in het nationale parlement? Is er op basis van het verhaal nieuw wetenschappelijk onderzoek opgestart? Heeft het je meer hoop gegeven, baart het je grotere zorgen, leidt het tot grotere empathie? Heeft het je gedrag als consument veranderd?’

Op al deze vragen heeft Big Data tot nog toe geen antwoord. En zeker voor publieke media, zoals de VPRO die maakt, zijn die wel heel belangrijk. Natuurlijk moet de publieke omroep relevant blijven voor een voldoende groot publiek. Maar persoonlijk vind ik de impact van wat wij produceren, nog veel belangrijker. Daarop moeten we afgerekend worden.

Geert-Jan Bogaerts

Geert-Jan Bogaerts is afdelingshoofd Digitaal van de VPRO. Voor Berichten uit de nieuwe wereld bericht hij tweewekelijks over innovaties binnen de omroep en technologische trends en ontwikkelingen die hij signaleert daarbuiten.

Het best scorende artikel online tijdens zijn periode bij de Volkskrant was het interview van Pieter Broertjes en Jan Tromp met prins Bernhard, met daarin de inmiddels beruchte uitspraak: 'Als het beeld is dat ik zo nu en dan een deugniet was, dan gun ik dat de mensen.' Geert-Jan Bogaerts: 'Klopt dus aardig, voor wat betreft seks en het koningshuis.'

meer van het medialab