'Heb je kinderen?' Een nogal persoonlijke vraag, die je desondanks vanaf een bepaalde leeftijd op elk verjaardagsfeest weer moet horen. De vragende blik die volgt als je 'nee' antwoordt, is mogelijk nog ongemakkelijker. En dat terwijl een kinderwens helemaal niet (meer) zo voor de hand ligt.

De simpelste reden om kinderen te nemen is natuurlijk dit: kinderen krijgen zit in onze natuur, de mens moet zich voortplanten om te blijven bestaan. Misschien is het daarom ook juist wel een goede reden om het níet te doen, maar daarover later meer. 

In ieder geval voelen veel mensen de behoefte om wat van zichzelf door te geven, of om de genen van de familie door te laten bestaan. Maar die kinderwens kan ook doorslaan. Zo'n extreem geval zie je in Het zaad van Karbaat. Deze documentaireserie gaat over wijlen dokter Jan Karbaat, die jarenlang vrouwen ïnsemineerde met zijn eigen sperma. Karbaat maakte misbruik van zijn machtspositie en het verlangen van de vrouwen naar zwanger worden.

© VPRO
klik voor meer van deze serie

In zijn bizarre missie deinsde hij voor bijna niets terug: donorpaspoorten werden vervalst en documenten verbrand. ‘Hij had geen geweten,’ zegt een anonieme oud-werknemer. Uiteindelijk wist Karbaat ruim zestig te kinderen te verwekken – althans, zoveel van zijn nageslacht is er op dit moment bekend. Het is goed mogelijk dat er de komende jaren meer mensen ontdekken dat ze familie zijn van Karbaat.

statussymbool

Het hebben van (veel) kinderen is voor sommigen een statussymbool. In een aantal culturen staat het hebben van veel kinderen namelijk voor welvaart of macht.

In de aflevering "Het kraambed van Afrika" uit de serie Sahara brengt Bram Vermeulen een bezoek aan Niger. Daar is de bevolking in de laatste decennia enorm gegroeid, van ongeveer drie miljoen in 1960 naar ruim 24 miljoen in 2020. Gemiddeld krijgt een vrouw daar zeven kinderen.

Het gevolg is een enorme culturele druk. In de uitzending reist Bram af naar Acharoua: daar is een man met zestien kinderen (!) de machtigste man van het dorp. Maar je ziet ook hoe een vrouw die niet zwanger kan worden, wordt verstoten. En andere vrouwen worden gedwongen om zoveel kinderen te nemen, nog voordat ze goed en wel hersteld zijn van een zwangerschap, dat hun gezondheid en dat van hun kinderen in gevaar komt.

niet nu, maar later

In Niger krijgen sommige vrouwen op hun vijftiende al kinderen, terwijl we in Europa daar steeds later mee zijn. In Nederland ligt de leeftijd waarop vrouwen hun eerste kind krijgen inmiddels rond de dertig.

Als je je er al bewust van bent als vrouw dat je kinderen wilt maar nog niet de juiste partner hebt gevonden of er nog mee wil wachten, kun je je eigen eicellen laten invriezen. Dit om gezonde eicellen op voorraad te hebben voor als het moment wel daar is – een sterk staaltje vruchtbaarheid managen.

In de Tegenlicht-aflevering "Freezing fertility" wordt uitgelegd hoe dit in z'n werk gaat. Zo zie je dat je niet alleen je eigen eicellen in kan laten vriezen en later gebruiken, je kunt in Spanje zelfs eicellen kopen bij een eicellenbank. Kijk op vakantie in Spanje dus niet gek op als je een billboard langs de weg ziet staan met de vraag of jij je eicellen al hebt verkocht. 

Over slim ondernemen gesproken: commercieel draagmoederschap is in Nederland verboden, maar de wetgeving elders is ruimer. En dan valt er dus wat te verdienen. In dit fragment van Metropolis zie je een tehuis in India waar draagmoeders voor ongeveer 15.000 euro hun baarmoeder beschikbaar stellen.

geboortestaking

Even naar de redenen om geen kinderen te nemen. Als je onverwacht zwanger bent en er eigenlijk ook niet klaar voor bent of geen kinderen wil, dan is er in Nederland de mogelijkheid om de zwangerschap af te laten breken. Zo zijn er verschillende situaties waarin de vrouw er voor kiest om een abortus te nemen. In de documentaire Overtijd komen drie vrouwen aan het woord die alle drie een abortus hebben gehad na een onverwachte zwangerschap.

Naast de complicaties die ervoor kunnen zorgen dat je geen kinderen hebt of kunt krijgen, kan het ook een bewuste keuze zijn. En daarmee komen we terug bij het begin: de wereldbevolking groeit, maar kan de wereld dat wel aan? Laat staan wat we de aarde nu al aandoen. 

In In Europa vertelt Britse popster Blythe Pepino dat ze verliefd is op haar vriend en het liefst kinderen met hem zou willen, maar dat de toekomst haar tegenhoudt. ‘Ik wil geen kinderen in een wereld zoals die eruit gaat zien.’ Daartoe richtte ze BirthStrike op, een beweging van vrouwen die besluiten geen kinderen te nemen om de aarde te beschermen.

Geen kinderen hebben is dus soms een bewuste keuze, en soms ook niet. Na het zien van deze documentaires kun je in ieder geval wel stellen dat een kinderwens echt niet altijd vanzelfsprekend is. Dus de volgende keer dat je op een verjaardagsfeestje staat en je krijgt de vraag waarom je geen kinderen hebt, antwoordt dan: waarom wel?

meer artikelen voor jou