baltimore - dichterbij dan je denkt

Ik heb deze week veel analyses gelezen over Baltimore en me er over verwonderd. Waarom vinden we de moeder die haar zoon sloeg een held, terwijl haar wanhoop en angst over haar rellende zoon juist zo tragisch zijn? - moeder van een zwarte zoon zijn betekent in Amerika immers doodsangsten uitstaan over politie en ganggeweld. Waarom vinden we als westerse samenleving de (voornamelijk witte) voetbalfans die rellen omdat hun team heeft verloren / gewonnen niet zo gevaarlijk? Waarom willen we dat laatste niet zien als een essentieel ‘wit probleem’? Want wanneer afro-americans vanwege systematisch racististisch onrecht de straat op gaan, veroordelen we dat en noemen het gewelddadig.  

Verschillende Amerikaanse telefoonfilmpjes van politiegeweld uit andere steden dan Baltimore kwamen voorbij- allemaal hartverscheurend vooral vanwege kinderen die moesten toekijken hoe hun vader harthandig gearresteerd werd vanwege... ja, vanwege wat eigenlijk? Geen autogordel om hebben? Het niet onmiddellijk reageren als er gevraagd werd uit de auto te stappen? Do you blame them? Politie-interventie in Amerika staat inmiddels gelijk aan levensgevaar.

Ondertussen had ik zelf een akkefietje met de lokale politie. Op weg naar huis zag ik op tien meter afstand van de coffeeshop een groepje van vier donkere jongens tegen een fietsrekje aangeleund kletsen. Een politiewagen kwam aangereden. Ik vroeg de agent wat er aan de hand was. ‘We gaan dat groepje vertellen dat ze daar niet mogen staan,’ antwoorde hij kortaf. ‘Waarom niet?’ vroeg ik. ‘Samenscholingsverbod. Ze veroorzaken overlast.’ ‘Maar ze doen niks,’ zei ik, terwijl ik naar ze wees. ‘Ze maken geen lawaai. Ze drinken een cola en roken een sigaret. Ze staan gewoon te kletsen.’

‘Waar bemoei jij je eigenlijk mee?’ snauwde de agent plotseling gepikeerd. Hij beende naar het groepje toe en vertelde hen dat ze daar niet mochten staan. Ik liep met hem mee en begon de interactie te filmen. ‘Maar meneer,’ zei een van hen. ‘Ik woon hierboven in deze flat. Mag ik niet voor mijn huis staan? Waar ik moet ik dan gaan staan?’ ‘Gewoon doorlopen jongens. Jullie kennen de regels!’ sommeerde de agent onverstoorbaar.

‘Zou u dat ook zeggen als ik hier met mijn vriendinnen stond te kletsen?’ vroeg ik bozig. ‘Mogen mensen niet meer praten op straat?’ De agent negeerde me. Ik voelde hartkloppingen en riep nu met licht overslaande stem; ‘Meneer! Ik ben nog nooit door de politie verteld dat ik ergens niet mag staan. Hier vlakbij, in onze straat met chique koopwoningen zitten er voortdurend groepjes buren voor hun huis een rosétje te drinken. Er worden zelfs straatfeesten gehouden met versterkte muziek. Nog nooit is er politie langs gekomen. NOG NOOIT!’ ‘Mevrouw, als u hier met vriendinnen zou staan zou ik u ook vertellen dat dat niet mocht.’ ‘Dat is gewoon een leugen, en dat weet u zelf ook’, reageerde ik. ‘Een groepje witte vrouwen wordt niet gezien als een samenscholing. Een groep donkere jongens wel. Dit is simpelweg discriminatie.’ 

Het hoge woord was eruit. Nu was de politie boos. Ze vroegen me wie ik wel niet dacht dat ik was om ze zomaar te beschuldigen. Ik zei dat ik journalist was en dat het sowieso mijn recht als burger is om de politie te controleren. Er kwamen meer jongens omheen staan en er ontstond een levendige discussie. Ironisch genoeg werd door toedoen van het politieoptreden een voorheen rustige bedoening een situatie waar mogelijkerwijs de bewoners van de flat last van konden hebben.

De politie probeerde de jongens nog een paar keer te laten vertrekken, maar het groepje voelde zich gesterkt door het feit dat ik alles filmde. Ze bleven staan. De politie vertrok. ‘Als u er niet was geweest, was het er heel wat hardhandiger aan toe gegaan mevrouw,’ zei een kale jongen met een petje. Een andere jongen met lange dreads beaamde het; ‘Elke dag vallen ze ons lastig. Zeggen ze dat we moeten vertrekken. Waarom mogen we niet gewoon rustig na het werk voor onze eigen flat wat chillen met onze vrienden?’ ‘Weet je wat ik bijzonder vond? Jullie bleven zo rustig,’ merkte ik op. ‘Ik werd gelijk uitermate opgefokt. Lichamelijk ook; mijn hart ging sneller kloppen.’ ‘We moeten wel rustig blijven. Anders geef je ze aanleiding. En daar zoeken ze naar. Dan kunnen ze je pakken.’

Gisteren kreeg ik een Facebook berichtje van de kale jongen met pet. Zijn groepje wil liever niet dat ik het filmpje online post. Uit zelfbescherming; ze zijn bang voor represailles van de politie. Waar ze toch elke dag mee te maken hebben.

Ok, dus we zijn nog geen Amerika. Nog niet. Maar ook in Nederland is er sprake van structurele politiediscriminatie en zijn er talloze gevallen van nodeloos politie geweld- blijkt ook uit recent onderzoek van Amnesty International. Wordt helaas zonder meer vervolgd.