Aan beide zijden van de Atlantische Oceaan heeft het volk het gehad met de gevestigde orde, ziet Chris Kijne. Het verzet komt van rechts én van links.

De eerste keer dat ik hard werd geconfronteerd met De Kloof was nadat ik een marathoninterview had gedaan met Max Kohnstamm. Ik meende dat ik een mooi gesprek had gevoerd met een Nederlandse held, een man die, na zelf in Kamp Amersfoort en in St. Michielsgestel onvrijwillig de gast van de Duitsers te zijn geweest, samen met andere grondleggers van wat nu de EU is over zijn schaduw sprong en de band met onze Oosterbuur herstelde.

Voor onze toekomst.

Toen ik mijn oude moeder vroeg wat ze er van vond, begon die zuinig te kijken. Die dure meneer, met zijn licht bekakte stem, huisvriend van de Oranjes, daar had ze het niet zo op. Die Hoge Heren wisten altijd precies wat goed voor ons was, maar ons werd nooit wat gevraagd, daar kwam het zo’n beetje op neer. Ik was stomverbaasd om dit anti-Europese venijn opeens te horen komen uit de mond van de vrouw die ik mijn hele leven al kende als een zachtaardige christen-socialiste, tolerant, open, vooruitstrevend, met oog voor de wereld.

Doorvragend moest ik concluderen dat de sentimenten die boven kwamen nu ze ouder werd en afhankelijker, en somberder over zichzelf en de zorg die ze kreeg, de last die de autoriteiten voor haar begonnen te worden met hun formulieren en gedoe, zich ook vertaalden in iets wat we sindsdien zo ontzettend hebben leren kennen als de moderne volkswoede:  ze doen maar daar in Den Haag en Brussel, ons wordt niks gevraagd en ondertussen zorgen de Hoge Heren verdomd goed voor zichzelf.

Je vindt het tegenwoordig links en rechts, zoals bekend. Bij haar kwam het venijn van links.

Marianne Zwagerman

Met het venijn van rechts kwam ik onlangs in aanraking, toen een collega van Tegenlicht trots deze column van mediadeskundige Marianne Zwagerman opstuurde. Een even boeiend als venijnig mengelmoesje van euro-centrisme – ‘Europe , were history comes from’ - anti-Amerikanisme en staathaat die in dit geval gesublimeerd wordt tot afkeer van de publieke omroep. Zo intrigerend dat ik er lang op heb gestudeerd.

En toen begon de ironie ervan tot me door te dringen. Want ga even na: in haar woede om alles wat van buiten komt en ‘ons’ Europa bedreigt, met troep als Coca Cola en Starbucks, neemt Marianne Zwagerman het de publieke omroep kwalijk dat die, in haar ogen, ruimschoots aandacht besteedt aan de Amerikaanse verkiezingen. En laten nu net die Amerikaanse verkiezingen de perfecte illustratie vormen van precies dat maatschappelijke verschijnsel waar mevrouw Zwagerman met haar woede en #kominverzet ook onderdeel van is.

Immers: zowel Bernie Sanders aan de Democratische kant als Donald Trump en Ted Cruz aan de Republikeinse kant – net als hier dus: van links en van rechts – drijven op het sentiment waar ook Marianne haar negatieve energie uit put. Het sentiment dat de overheid niet te vertrouwen is en vooral heel erg weg moet wezen – weg met de publieke omroep, in het geval van Zwagerman – het sentiment dat de boze buitenwereld ons leventje bedreigt, door onze banen af te pikken en naar Mexico en China te transporteren, door massaal onze grens over te komen om van onze sociale voorzieningen te profiteren. Of, in het geval van Sanders, door de stelling te poneren dat Washington en Wall Street één pot nat zijn en dat de gewone man van twee kanten genaaid wordt.

Dat er grote verschillen zijn tussen beide en dat de analyse van de een veel meer hout snijdt dan die van de ander, doet niets af aan het feit dat ze allebei putten uit diezelfde  woede van de verweesde burger. Het sentiment van Marianne, van ‘Europa dat de democratie uitvond’ – ‘America, greatest country on earth’ -, van de Hoge Heren doen maar, van #kominverzet.

bloedspannend

We zullen het weer zien, dit weekend, en wat zal het een fascinerend schouwspel worden. Zaterdag Nevada, de eerste staat die veel representatiever is voor de VS als geheel dan Iowa en New Hampshire, en waar het dus bloedspannend is nu Hillary en Bernie daar nek aan nek gaan.

Hamvraag: houdt Hillary de ‘black vote’, of gaan analyses als deze van juriste Michelle Alexander en deze van zwart icoon Cornel West de boel aan het schuiven brengen? En gaan met name jonge zwarten die net zo weinig met Bill hebben als jonge vrouwen met Hillary, toch naar Sanders?

En aan de andere kant: is de opmars van Trump, zaterdag in South Carolina, onstuitbaar? En zien we zo de eindfase van een proces dat al drie decennia aan de gang is en waarbij de Republikeinse Partij zich duurzaam in beide voeten blijkt te hebben geschoten? Juist door als elite-partij gebruik te hebben gemaakt van dezelfde volkswoede die zich nu tegen hen keert?

Wat een schouwspel.

Beste Marianne, kijk, lees, luister en verbaas je over jezelf.