Boeken op reis met Wim Brands

Karl Ove Knausgård

In de eerste aflevering van de serie 'Boeken op Reis' gaat Wim Brands in Zweden langs bij de Noorse schrijver Karl Ove Knausgård, die dankzij zijn lijvige autobiografische reeks 'Mijn strijd' internationaal is uitgegroeid tot een fenomeen maar nu, op zijn vierenveertigste, klaar zegt te zijn met het schrijven van fictie.

Mijn strijd is de titel van de romancyclus waaraan de Noorse schrijver Karl Ove Knausgård de afgelopen jaren als een bezenete heeft gewerkt. Na Vader, Liefde, Zoon, die eerder in het Nederlands werden vertaald, verscheen deze week het vierde deel: Nacht. Onderwerp van de cyclus: het leven van Knausgård. Er was veel lof, maar ook veel verontwaardiging. Niet alleen de titel, verwijzend naar Mein Kampf van Adolf Hitler, schoot sommigen in het verkeerde keelgat, ook het ogenschijnlijk zonder terughoudendheid schrijven over familie en bekenden werd niet door iedereen op prijs gesteld. Desondanks won hij alle belangrijke Noorse literaire prijzen en groeide Knausgård uit tot een literaire ster. De boulevardpers ontfermde zich net zo fanatiek over hem als de boekenbijlages. Zijn cyclus werd een onverbiddelijke bestseller, en terecht.

Over zijn ontmoeting met de Noorse schrijver schreef Wim Brands: 'Karl Ove Knausgård woont in het zuiden van Zweden. In een dorp dat hij het liefst nooit meer verlaat. Hij ging er wonen nadat de grond hem in Noorwegen te heet onder de voeten werd na een mislukt huwelijk. Dat was voor het ongelooflijke succes van Mijn strijd, de romancyclus over zijn leven, over het leven van zijn ouders, over zijn dierbaren. Zoals zijn boezemvriend, die overigens ook niet ver van het Zweedse dorp is neergestreken. Zijn vriend die even niet met hem wilde spreken omdat Knausgård hem had getypeerd als de man die liep als een eend. Waarbij hij nog van geluk mag spreken, want de Noorse schrijver is nietsontziend als hij de mensen in zijn directe omgeving portretteert. Zoals hij ook zichzelf niet ontziet. Tijdens het interview zei hij zonder blikken of blozen dat hij absoluut niet in andere mensen geïnteresseerd is. Bijna monter stelde hij vast dat hij waarschijnlijk een narcist is. En bovendien meer dan hem lief is op zijn merkwaardige vader lijkt, wiens dramatische neergang hij gedetailleerd beschrijft in Mijn strijd.

Vanaf het moment dat we hem voor het eerst spraken – op een zondagavond – totdat we na vijf dagen vertrokken bleef hij vriendelijk, openhartig antwoorden op alle vragen. Of we nu met hem naar zee reisden, door het dorp wandelden of in zijn mooie tuin zaten. Maar hoe dichtbij we ook kwamen altijd weer was er voelbaar de afstand tot een man die zichzelf onzichtbaar heeft gemaakt door totaal naakt de etalage te gaan zitten. En op de achtergrond klonk voortdurend de vraag die zijn schoonmoeder stelde toen we op een zondagavond de tuin binnenwandelden en vroegen of Karl Ove Knausgård hier woonde: ‘Why?’'

Herhalingen 'Boeken op Reis'
26 juli: Karl Ove Knausgård
2 augustus: David Grossman
9 augustus: Annie Proulx
16 augustus: David Sedaris
23 augustus: Lionel Shriver

Nederland 2, 13.10 uur


Boeken op reis werd oorspronkelijk in september/oktober 2013 uitgezonden op Nederland 2.