Nederlanders van het Noorden

Klimaatverandering biedt kansen in het noorden. Hierdoor migreren steeds meer mensen naar de arctische regio. VPRO Tegenlicht sprak vier Nederlandse pioniers in Zweeds-Lapland, Noorwegen, IJsland en op Spitsbergen over hun leven in het hoge noorden, en hun ervaringen met klimaatverandering. 

Uit de verhalen blijkt dat de gevolgen van klimaatverandering lang niet zo makkelijk te onderscheiden zijn als misschien wordt gedacht. Het is vaak onduidelijk of de veranderingen in de regio veroorzaakt worden door de natuurlijke processen van de aarde, of dat deze het gevolg zijn van menselijk ingrijpen. Toch merken deze nuchtere Nederlanders, ieder op hun eigen manier, dat er veranderingen in de regio plaatsvinden. Over één ding zijn ze het eens: hun nieuwe levens staan in het teken van 'ruimte, rust, vrijheid en natuur'. Het leven is er heerlijk, daar in het hoge noorden.

'Klimaatvluchteling' Jeroen Linnenbank is voor de echte winters en de frisse lucht naar Oost-Noorwegen vertrokken. Daar probeert de Nederlander zijn nieuwe landgenoten 'op te voeden' op het gebied van duurzaamheid en technologie. Klimaatverandering zit hem daarbij niet in de weg: 'Er zijn allemaal nieuwe technologieën die nu in een stroomversnelling komen. Accutechniek, zonnesystemen die stroom en warmte maken, elektrische auto's: dat zijn allemaal positieve ontwikkelingen van klimaatverandering', zegt Linnenbank enthousiast.

Als eigenaresse van de meest noordelijke camping ter wereld gidst Michelle van Dijk toeristen over de gletsjers en fjorden van Spitsbergen. Warme golfstromen en wisselvallige temperaturen zorgen voor een toestroom van nieuwe mensen en dieren in de regio. Maar of het afbreken en terugtrekken van de gletsjers ook echt het gevolg is van klimaatverandering, is niet zo makkelijk te zeggen, waarschuwt de Nederlandse.
 

De voormalig politieman uit Leeuwarden, Olav Bosma, verwacht niet veel last te krijgen van de klimaatverandering. De temperatuurstijgingen in zijn nieuwe gemeente in Zweeds-Lapland worden eerder als een verademing dan als een probleem opgevat. De Leeuwarder maakt zich, wegens de toenemende grondstofexploitatie in de regio, eerder zorgen om het behoud van de natuurgebieden, waar hij met zijn sledehonden doorheen trekt.

Natuurgeweld schrikt Simone de Greef niet af: de documentairefotografe vestigde zich in 2013 immers op het vulkaanrijke IJsland: 'Je weet nooit hoe het land er morgen uit gaat zien. Er is hier geen gisteren en geen morgen, al was het alleen al vanwege het onzekere karakter van de IJslandse natuur'. De fotografe ziet IJsland als een vlinder, met de kracht om een storm te veroorzaken. Hoe de toekomst van het land eruit ziet, kan de Nederlandse niet zeggen: 'In IJsland zeggen we dan ook vol goede moed 'Þetta reddast': het redt zichzelf'.

______

De foto bovenaan dit artikel is van Simone de Greef.
Bijschrift: 'Het afgelegen dorp Mjóifjörður, waar ik de afgelopen winter als 17e bewoner van het dorp woonde. Afgesloten van de buitenwereld van eind oktober tot ergens in mei. Afhankelijk van de hoeveelheid sneeuw die de begaanbaarheid van de bergpas bepaalt. Twee keer per week gaat er een boot (als het weer het toestaat) wat de enige connectie met de rest van IJsland is gedurende de winter.'