De bevolking opdelen in stereotyperende hokjes op basis van geloof, etniciteit of nationaliteit, en vervolgens het wij-zij-denken aanzwengelen. De wij-groep geldt als superieur ten opzichte van de zij-groep. Denk aan Duitsers versus Joden en Hutu’s versus Tutsi’s.

De hokjes beplakken met namen of symbolen die het anders-zijn benadrukken. Wat de Davidster was voor de Joden in de Tweede Wereldoorlog, was de witte armband voor de Bosniërs tijdens de Bosnische genocide.

Er wordt gediscrimineerd door wetten en regels op te tuigen die de rechten van de zij-groep beperken of ontnemen. Denk aan de Neurenberger Rassenwetten, een wet uit 1935 waarin een flink aantal regels werd opgenomen dat Joden hun rechten afpakte.

Mensen vergelijken met – en uiteindelijk zien als – dieren, ongedierte of ziektes. En hen daarmee opvoeren als een gevaar waar we vanaf moeten. Zoals ‘kakkerlakken’, ‘menselijke beesten’, of ‘Untermensch’. Media, kunst en cultuur spelen hierbij een belangrijke rol. 

Een genocide wordt zorgvuldig voorbereid door een staat, regime of ander machtsinstituut – zoals ISIS die genocide op Jezidi pleegde. Het leger en de politiek zorgen voor militaire opbouw. Structuren worden goed uitgedacht en bijgestuurd. Zo werden in de aanloop naar de genocide in Bosnië en Herzegovina alle niet-Serven in het Joegoslavisch leger uit hoge posities verwijderd. 

Met propaganda wordt de haat tegen de zij-groep aangewakkerd. De zij-groep wordt het doelwit. Gematigde stemmen binnen de wij-groep wordt het zwijgen opgelegd, omdat zij voor verbinding kunnen zorgen. Media spelen een belangrijke rol. Denk aan hoe de Oeigoeren in China continu als extremisten worden weggezet.

Daders komen met een allesomvattend plan en definitieve ‘oplossing’ voor ‘het probleem’. De intentie om de zij-groep uit te roeien wordt verhuld door termen als zelfbescherming, burgeroorlog en plannen als Final Solution. Er worden namenlijsten van de zij-groep opgesteld die als eerste omgebracht moeten worden.

De slachtoffers worden geïdentificeerd, gearresteerd, gedeporteerd en vastgehouden in onmenselijke omstandigheden, geïsoleerd van de samenleving. Denk aan getto’s of concentratiekampen in de regio Prijedor tijdens de Bosnische genocide. Ook vinden de eerste moorden plaats.

Opzettelijk plegen van massamoorden om het doel van de daders te bereiken, namelijk de systematische vernietiging van de zij-groep. Denk aan de massamoorden in de Srebrenica-regio. Massamoord wordt vaak ten onrechte begrepen als synoniem van genocide, terwijl het er een onderdeel van is.

Volgens Mustafić kan genocide overal plaatsvinden. Ook als het onwaarschijnlijk lijkt, is het allergruwelijkste mogelijk als er een extreme superioriteitsideologie en een extreme macht elkaar weten te vinden.

Daders, maar ook bondgenoten en nakomelingen van daders, ontkennen dat er gruwelijke misdaden zijn gepleegd. Zo ontkent de Turkse regering nog altijd de Armeense genocide. Overlevenden worden geïntimideerd zodat ze niet getuigen, en bewijs wordt vernietigd. In Bosnië werden massagraven bijvoorbeeld meerdere keren verplaatst om sporen te verbergen.

Als ontkenning niet aangepakt en bestraft wordt, gaat het over in verheerlijking. Geschiedenis wordt herschreven en misdaden van de wij-groep worden gerechtvaardigd. Zo zijn er in Bosnië monumenten van veroordeelde oorlogsmisdadigers. Ze zijn de nieuwe ‘helden’.