vanaf zaterdag 21 mei online te zien, maandag 23 mei 22.15 uur op NPO 2

De ideale Unie volgens Mathieu Segers

Kunnen wij ons als West-Europa, na dertig jaar loze beloftes, werkelijk verenigen met het eigen Oosten? VPRO Tegenlicht verkent de nabije toekomst met hoogleraar eigentijdse Europese geschiedenis Mathieu Segers.

Makers
Regio's

Nu de ‘geopolitieke vakantie’ van Europa definitief voorbij is, vraagt Mathieu Segers zich af of het niet de hoogste tijd wordt voor versnelde toetreding tot de Europese Unie, betere arbeidsomstandigheden voor Oost-Europese werknemers en militaire versterking van Oost-Europa. Waarom voert West-Europa (en niet in de laatste plaats Nederland) nog zo’n ‘politiek van gisteren’?

De Europese Unie is volgens sommigen een moloch, een gedrocht met 27 ledematen. Maar in wezen is de EU permanent in ontwikkeling; het is een samenwerking ‘in wording’. Poetins brute overmeestering van de Oekraïne leidde in eerste instantie tot snelle eensgezindheid onder de landen die momenteel de Europese Unie vormen. Sancties tegen Rusland volgden direct. Maar eensgezindheid is nog geen integratie. Nu de oorlog aan onze Europese Oostgrens langer duurt rijst de vraag: hoe zal de Unie van morgen eruitzien?

Mathieu Segers zegt daarover: ‘in feite is de Europese Unie sinds 1992 (Het Verdrag van Maastricht) steeds “Oost-Europeser” geworden, maar wij als West-Europeanen hebben dat eigenlijk nooit verinnerlijkt’. In feite is West-Europa nooit gaan handelen naar wat het integratieproject van ons vraagt. Het Oosten was ver weg, zowel in afstand als mentaliteit. De vrije markt en het vrij verkeer van kapitaal leverden óns meer voordeel dan de Oost-Europeanen. Die mochten hier wél lange werkdagen ongezonde arbeid komen verrichten met slechte huisvesting en slechte arbeidsvoorwaarden. Toetreding tot de Unie verloopt via langdurige ‘associatie’. En het opvangen van de Oekraïense vluchtelingen is ook weer grotendeels voor hun eigen rekening.

Waar zijn op die momenten de waarden waar wij in het ‘vrije Westen’ zo prat op gaan? Het standpunt van Mathieu Segers is helder: ‘De Unie hoort zowel West- als ook Oost-Europeanen externe én individuele veiligheid te bieden’. Vanuit zijn woning en vanuit het Limburgs ‘Gouvernement’ (de geboorteplaats van het Verdrag van Maastricht in 1992) schetst hij ‘de ideale Unie’ en de bijbehorende politiek van morgen.

Regie: Alexander Oey
Research en interviews: William de Bruijn en Sophie Derkzen
Montage: Chris van Oers
Productie: Koos van de Merbel en Jort Siemes
Camera: Pierre Rezus
Geluid: Pepijn Aben
Eindredactie: Doke Romeijn & Geert Rozinga

Mathieu Segers

hoogleraar hedendaagse Europese geschiedenis en Europese integratie

Mathieu Segers werkte van 1991 tot 2001 voor de ministeries van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en van Financiën. In 2006 promoveerde Segers aan de Radboud Universiteit Nijmegen op een proefschrift over de Frans-Duitse relaties ten tijde van de Europese integratie van de jaren vijftig. Deze focus heeft hij nog altijd, al bestudeert hij tegenwoordig ook de transatlantische verhoudingen in het licht van de Europese integratie. Sinds 2016 is Segers hoogleraar Hedendaagse Europese Geschiedenis en Europese Integratie aan de Universiteit Maastricht. Ook bekleedt hij daar de zogenoemde 'Europa-leerstoel'.

Segers beperkt zijn activiteiten niet tot het hoogleraarschap. Zo schreef hij onder andere de boeken Waagstuk Europa (2014) en Reis naar het continent (2013) welke in 2013 werd bekroond met de prijs voor het beste politieke boek van dat jaar. Daarnaast schrijft hij columns voor het Financieel Dagblad en De Groene Amsterdammer en maakt hij samen met Annette van Soest de podcast Café Europa, waarin ze de achtergronden bij het Europese nieuws bespreken.

meer zoals 'De ideale Unie volgens Mathieu Segers'