Julien: ‘Op zich hebben mensen op rechts de crux te pakken, namelijk dat ze genaaid worden waar ze bij staan. Ze nemen alleen een gekke afslag in de conclusie, door bijvoorbeeld te wijzen naar een samenzwerende kliek ergens in een kelder onder een pizzeria in New York, of naar een tsunami aan immigranten. Die denkbeelden zijn vooral het resultaat van stevige verhalen, verteld door charismatische leiders die goed emoties onderstrepen, erkennen dat mensen genaaid worden, om vervolgens een herkenbare zondebok aan te wijzen en begrijpelijke oplossingen als ‘grenzen dicht!’ te roepen.’

Ondertussen blijven beleefdheid en redelijkheid in het linkse politieke discours de boventoon voeren. Links kampt wat dat betreft met een emotionele disconnect, want er is genoeg om boos over te zijn. Neem alleen al het feit dat fossiele bedrijven de meest winstgevende ter wereld zijn. Oliemaatschappij Saudi Aramco uit Saudi-Arabië boekte vorig jaar een recordwinst van 151 miljard euro. Dat is insane. Of neem de fossiele subsidies, zo’n veertig miljard per jaar. Dat is vijftien procent van alle belasting. Dus, ja, we worden leeggeroofd. Daar hoor ik niemand op links zo expliciet over. Je mag als links-progressieve politicus best stilstaan bij het gevoel dat mensen hebben dat ze worden genaaid, benoem vervolgens wel de juiste boosdoeners.’

En dat brengt ons bij het volgende punt:

‘Er is een prachtig plaatje dat goed de klassieke truc van rechts-populisten demonstreert. Aan tafel zitten drie mensen: in het midden de oprichter van Fox News, Rupert Murdoch, met een bord vol koekjes. Naast hem zitten een witte bouwvakker, met slechts één koekje op zijn bord, en een zwarte man, met een leeg bord. Murdoch zegt tegen de bouwvakker: ‘Careful mate… that foreigner wants your cookie!’ De zwarte man als schuldige voor het gebrek aan koekjes voor de witte man, terwijl de zwarte man er geen heeft en Murdoch juist in overvloed. Men accepteert al die koekjes op het bord van Murdoch en zoekt het bij de partij die maatschappelijk zwakker staat, al valt daar eigenlijk niks te halen behalve een soort emotionele genoegdoening. Displacement heet dat in de psychologie.

Met andere woorden: het werkt iemand aan te wijzen waar je bang voor zou moeten zijn. Alleen rechts-populisten wijzen de verkeerde persoon aan. Je hoeft niet bang te zijn voor een ‘tsunami’ aan ‘vreemdelingen’. Waar je fucking bang voor zou moeten zijn is een échte tsunami. Dus als je het hebt over emoties, het gevoel dat je genaaid wordt en wie dat dan doet… Durf dan de fossiele industrie aan te wijzen, het giftige systeem, de absurde machtsstructuren.’

‘Durf opvallende dingen te zeggen; een beetje absurd te zijn. Je zult af en toe de randjes moeten opzoeken. Dus in plaats van kopvoddentax, roept een ecopopulist iets als: patsertax! Privéjets, dat pikken wij toch niet? We laten een rijke snotneus toch zeker niet je lucht verontreinigen? Dat je kids met astma rondlopen omdat Max Verstappen zo nodig rond moet vliegen? Nee, trouwens, doe Max maar niet, dat is natuurlijk een volksheld… goed, case in point: je moet je zondebok zorgvuldig kiezen. 

Het ding is dat links vaak aan een beklemmende moraal vasthoudt die niet werkt, altijd het juiste willen zeggen, altijd gelijk willen hebben… en ook al hebben ze gelijk, die moraal is fucking killing. Probeer die emotionele knoppen te vinden, waar gaan mensen nu werkelijk van aan? Nog een keer wijzen op een rapport van twaalfduizend pagina’s werkt niet. Durf controversieel te zijn, de beleefdheidscultus te doorbreken. Het feitenrelaas heb je achter je, die wedstrijd heb je al gewonnen. Mensen zijn bezorgd over dingen in hun directe omgeving, maak dat invoelbaar. 

Als ik in Zaandam met mijn buren praat over het kabaal van overvliegende vliegtuigen en ik zeg: “Wat een klotedingen.” Dan reageren mijn buren schouderophalend: “Ja, maar wat kun je ertegen doen hè?” Ze hebben zich erbij neergelegd, horen het kabaal niet eens meer. Maar een paar immigranten zouden we met z’n allen niet kunnen dorsten? Dat is niet een objectief verhaal, dat is waar je gevoelig voor wordt gemaakt. Waarom worden we niet gevoelig gemaakt voor het feit dat kinderen in steden zes jaar korter leven door een sterk verontreinigde lucht? Dat Rotterdam een van de vervuilendste steden ter wereld is, is toch te zot voor woorden? 

Wat Baudet op TikTok doet, laat Timmermans dat doen. Laat ’m naar Tata Steel gaan en push-ups doen, laat ’m zeggen: “In de tijd dat ik hier vijf keer heb opgedrukt, heb ik ook vijf sigaretten gerookt.” Hop, volle bak erin, dat is de medialogica die er nu eenmaal is. Die moet je hacken, dat is de truc.’

‘Als we iets kunnen leren van Wilders, is het wel dat je simpele oplossingen moet serveren in begrijpelijke taal. Dat schept vertrouwen. Oplossingen waar mensen zich iets bij kunnen voorstellen en die hen iets opleveren. Simplificeer tot maximale meme al je beleidsideeën, zodat mensen ze meteen snappen en er zin in krijgen. Je wil als kiezer toch een beetje een adrenalinerush krijgen van de politiek. Als politicus moet je mensen het gevoel geven dat je iets kunt veranderen, en voorkomen dat de politiek een eindeloos non-event blijft van administratieve maatregelen die niet werken. 

Mensen hebben behoefte aan concrete en kordate oplossingen, voorbij de bureaucratie. ‘Buitenlanders eruit’ en ‘grenzen dicht’ zijn voorstellen die worden geserveerd als oplossingen voor zo’n beetje alle leed. Deze voorstellen zijn én geen oplossingen én in strijd met het (internationaal) recht. Toch vallen veel mensen ervoor. Hoe tackel je zoiets als ecopopulist? Welke échte oplossing stel je voor? Tata Steel eruit en alle mensen die zonder baan komen te zitten, mogen in de groene transitie werken. Schone lucht voor iedereen! Of: iedereen een elektrische deelauto, Shell betaalt! 

Het is niet de bedoeling dat politici nu klakkeloos recht-populisme gaan kopiëren trouwens. Ze moeten vooral snappen hoe het werkt en wat ervan werkt in de media, en dat gebruiken.’

Om mee af te sluiten: taalstrateeg Jens van der Weele opperde naar aanleiding van Juliens relaas op LinkedIn ook wat slimmigheden waarmee je een volk voor je kunt winnen: ‘Speel in op heimwee naar het verleden,’ schreef hij. ‘Populisten spelen graag in op een gevoel van nostalgie. Je verwijst naar een (geromantiseerde) tijd waarin het leven fijn en overzichtelijk was: “Kinderen moeten opgroeien zoals vroeger, met frisse lucht en een tuin vol bijen en vlinders.”’