VPRO Tegenlicht

Metaleven

7 februari 2022

Vorig jaar kondigde Mark Zuckerberg aan zich met zijn bedrijf te gaan focussen op de Metaverse, een 3D simulatiewereld. Maar zitten we niet eigenlijk allang in een compleet gedigitaliseerde wereld?

zaterdag online, maandag 7 februari om 20.20 uur op NPO 2

Met een bril op kunnen we binnenkort leven en werken in een parallel digitaal universum. Facebook wordt Meta en Zuckerberg pompt er nog wat extra miljarden in.

Het lijkt iets voor internetnerds. Maar wie goed om zich heen kijkt, ziet dat wij, zonder het echt door te hebben, er allang midden in zitten. We bestellen onze kleding online, gaan pas naar buiten als onze app zegt dat het niet regent en er geen code oranje is, de routeplanner brengt ons van A naar B. We houden onze fysieke conditie in de gaten met onze stappenteller en dieetapps. We appen vaker dan dat we bellen en passen onze afbeeldingen aan door filters over ons gezicht te plaatsen. Wat betekent het straks om mens te zijn?

lees meer

Tegelijkertijd denken we midden in het leven te staan. We zijn altijd in contact met de rest van de wereld. Maar we sluiten ons ook vaker af. We staren naar onze telefoons als we ons verplaatsen. Op straat, in de trein kijken we niet op of om en gaan we zelden nog zomaar toevallig een gesprek aan met een vreemde. Tinder voor de liefde is al bijna een ouderwets concept en doodnormaal, zo ontmoeten we onze partner, gestuurd door een algoritme.

Alles dient het gemak en omdat we bediend willen worden, dalen we steeds dieper af in de Metaverse. Bedrijven als Gorillas spelen in op het verlangen van instant behoeftebevrediging door ons direct het voedsel te geven wat we willen. Zelf naar de supermarkt gaan kost immers tijd en tijd is geld en wordt voor de moderne mens steeds kostbaarder. Inmiddels strijden vier partijen om de markt. Maar het blijft onduidelijk welke dienst gaat winnen.

Welkom in de wereld waarin we achter onze computer met een VR bril op aan klimaatverandering ontsnappen. Welkom in een wereld waarin alles aan elkaar gekoppeld is.

Regie: Britta Hosman
Research: Henneke Hagen, Keshia Hederman
Montage: Tim van der Maden
Productie: Marie Schutgens
Camera: Pim Hawinkels, Christian Trieloff
Geluid: Mark Witte, Jillis Schriel
Eindredactie: Doke Romeijn & Geert Rozinga

over de sprekers ↓

Sander van der Meer

Expert digitaal nalatenschap

Naarmate het leven steeds digitaler wordt, wordt de dood dat ook. Iemand die plotseling overlijdt laat een smartphone, laptop, social media profielen, honderden gigabytes aan data en soms zelfs cryptogeld achter. Vaak nemen ze de wachtwoorden mee het graf in. Hoe kom je als nabestaande bij zo’n digitale erfenis? En wat doe je er vervolgens mee?

Sander van der Meer is ‘digital afterlife expert’ bij Digital Life Legacy. Dit expertisecentrum helpt nabestaanden met het verkrijgen van gegevens uit apparaten en accounts van een overledene. Bijvoorbeeld door een versleutelde smartphone of laptop te openen, of data uit een harde schijf te halen. Dat wordt allemaal gebundeld en aan de nabestaanden meegegeven op een speciale USB stick. Een soort digitale urn.

Al sinds 2013 is Van der Meer bezig met digitale nazorg. Je moet als nabestaande goed nadenken over wat je wel of niet wilt weten, vertelt Van der Meer in de uitzending. Het kan zijn dat je achter bepaalde dingen komt die je achteraf niet had willen weten. Maar je kunt er ook antwoorden vinden.

Kağan Sümer

CEO en oprichter Gorillas

Ze zijn niet meer weg te denken uit de stad: overal krioelt het van de flitsbezorgers. Binnen tien minuten na een bestelling brengen gehelmde koeriers op fietsjes en scooters boodschappen langs. Het wordt zoveel gebruikt, dat je haast zou vergeten dat het bedrijf nog geen twee jaar bestaat.

De Turks-Duitse Kağan Sümer richtte Gorillas in mei 2020 op in Berlijn. Zijn filosofie: als we naar de maan kunnen, waarom gaan we dan nog naar de supermarkt? Wat hem betreft hebben we in de toekomst geen eigen koelkasten meer. Tegelijkertijd vindt hij dat zijn bedrijf beter past bij hoe we als primaten leefden: ‘als je honger had, plukte je gewoon een appel van de dichtstbijzijnde boom.’ Zijn bedrijf, vertelt hij, is die boom.

Inmiddels is Gorillas in negen landen actief, en is het een miljard waard. Maar het bedrijf ligt ook onder vuur. Het hanteert een onhoudbare bedrijfsstrategie, waarbij er alsmaar meer verlies wordt gemaakt om maar te blijven groeien. Ook zou er intern een giftig werkklimaat heersen, waar Sümer zelf aan bijdraagt. Bezorgers voelen zich uitgebuit. Bovendien proberen steeds meer grote steden de zogeheten ‘dark stores’ - de distributiecentra waar bezorgers de bestellingen ophalen - uit de binnenstad te weren.

Dave Eggers

Schrijver

Hoewel hij al twintig jaar fictie schrijft, brak Dave Eggers echt door bij het grote publiek toen hij in 2013 The Circle uitbracht. Deze dystopische roman volgt een jonge vrouw die vol enthousiasme gaat werken bij een groot socialmediabedrijf, ‘The Circle’, in Silicon Valley. De competitieve sfeer in het Facebook-achtige bedrijf maakt van haar werk een verslaving, en langzaam zuigt het bedrijf haar steeds dieper in het dogma van totale transparantie, tot op het destructieve af.

In zijn nieuwste boek, The Every (2021) richt Eggers zijn pijlen ook op Amazon. Deze sequel begint wanneer The Circle een ‘groot e-commerce bedrijf vernoemd naar een Zuid-Amerikaanse jungle’ overneemt. Vervolgens verandert het bedrijf haar naam in ‘The Every’. Dan solliciteert Delaney Wells, een oud-boswachter, voor een startersfunctie in het bedrijf. Dat doet ze niet zomaar. Ze wil op die manier het bedrijf van binnenuit kapot maken.

Naast schrijver is Eggers ook schilder, en heeft hij verscheidene fondsen en organisaties opgericht. Hij woont al dertig jaar in San Francisco. Naar eigen zeggen overweegt hij al die tijd al om weg te gaan. Maar dat heeft hij al die tijd niet gedaan.

Marsha Goei

Medeoprichter en Head of Product Breeze

Marsha Goei studeerde Industrieel Ontwerp en Strategisch Productontwerp aan de TU Delft. Samen met haar medestudenten Joris, Philip en Marco richtte ze in 2019 de dating-app Breeze op.

Op ‘gewone’ datingapps zoals Tinder en Bumble moet je eindeloos door profielen swipen tot je een match vindt, vervolgens zien te bewerkstelligen dat je een goed lopend gesprek voert waar ook nog een real-life date uit voortvloeit. Intussen maken deze apps hun gebruikers verslaafd aan de constante toestroom van nieuwe profielen, waar weinig tot zelden langdurige relaties uit voortkomen. Zo verdienen de platforms geld: door mensen juist erop te houden.

Marsha en haar collega’s waren het zat, en besloten het verdienmodel om te draaien. Op Breeze geen geswipe of gechat. De app selecteert elke dag maar een handjevol profielen waaruit je kunt kiezen. Eenmaal gematcht kun je pas met elkaar kletsen als je eenmaal op date bent, die je plant via een datumprikker en waar je van tevoren voor betaalt.

Nicky

Barman en fervent gebruiker van bezorgdiensten

Omdat hij voornamelijk 's nachts werkt, omarmt drag performer en barman Nicky uit Amsterdam alle gemakken die online bezorgdiensten hem te bieden hebben. Waarom zou je nog naar de supermarkt gaan? Al die stinkende mensen, het kost veel te veel tijd. Als je bestelt hoef je nergens naartoe en kun je terwijl je wacht leuke dingen doen.

J. Wynne

Directeur P-X Systems

J. Wynne is ongooglebaar, en wil dat graag zo houden. Hij is de directeur van P-X systems, een cybersecuritybedrijf in Amsterdam. Zij maken cybersensoren, een soort router-achtige kastjes, die andere apparaten en netwerken beschermen tegen bedreigingen van buitenaf.