Rusland voert in Oekraïne een oorlog tegen de Westerse zonden en goddeloosheid, aldus het hoofd van de Russisch-Orthodoxe Kerk. Poetin en Kirill, de patriarch van Moskou, lijken twee handen op één buik. Of erger nog, de kerkvorst wekt de indruk bij de dictator op schoot te kruipen.

Waar komt die kerkelijke gezagsgetrouwheid vandaan? Was die er ook al in de tijd van de goddeloze Sovjet-Unie? En hoort de kerk niet de tegenspreker te zijn van een gewelddadig werelds gezag? Katya Tolstoj, theologe en hoogleraar aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, is te gast.

In de winter van 1939 viel de Sovjet-Unie Finland binnen: het was het begin van de Winteroorlog, die ruim drie maanden zou duren. Stalins plan was om binnen enkele weken door te stoten tot Helsinki, juist op tijd om daar zijn verjaardag te vieren. Maar de Russische opmars stuitte op fanatieke tegenstand van de Finnen. Uiteindelijk behaalde de Sovjet-Unie een kostbare overwinning en werd een vredesverdrag getekend, dat de basis vormde van de neutrale status die Finland aannam na de Tweede Wereldoorlog.

Een paranoïde dictator, een invasie die stukloopt, en neutraliteit als compromis? Historicus Ivo van de Wijdeven ontwaart relevante parallellen met de huidige oorlog in Oekraïne en is te gast.  

In 1595 belandden in de Noord-Brabantse regio Peelland 23 vrouwen, waaronder een kind van twaalf, op de brandstapel. De reden: ze zouden heksen geweest zijn. Dit drama is totaal uit het collectieve geheugen verdwenen. Nu worden in de regio stappen genomen om de heksen weer een verhaal en gezicht te geven, door in het landschap monumenten voor hen op te richten. Ook is er een uitvaartceremonie gehouden om vijf vermoorde heksen te herdenken. 

Over de monumenten en de route die deze heksenherinneringen tot leven moeten brengen praten we met initiatiefnemer Gerard Rooijakkers. Loes Jeuken, uitvaartverzorgster, vertelt hoe een uitvaart voor vijf tot de brandstapel veroordeelde vrouwen georganiseerd wordt.

Digitaal kaarsjebranden voor deze vrouwen kan hier, de website van de heksenjacht bij kasteel van Cranendonck vindt u hier.

Afgelopen woensdag werd Lentz, de man achter het persoonsbewijs gepresenteerd. Deze filosofische biografie vertelt het verhaal van een zo goed als onbekende man die als ambtenaar een cruciale rol vervulde tijdens de oorlog. Loe de Jong schreef in zijn standaardwerk over hem: ‘Er is geen politieman, geen V-man, zelfs geen provocateur geweest die de Nederlandse zaak zo een onmetelijke schade heeft berokkend als de schepper van het persoonsbewijs, Lentz.’ Toch heeft deze Jacques Lentz zowel voor als na het schrijven van De Jong nauwelijks aandacht gekregen. Auteur Jurriën Rood is te gast.

Kritiek uiten in het Rusland van Poetin is bijna onmogelijk. Onafhankelijke redacties wijken uit naar het buitenland, kritische websites zijn alleen nog toegankelijk met een VPN. Toch zijn deze stemmen niet volledig verstomd. En in de kritische marge van de Russische media spelen verwijzingen naar de geschiedenis en de flexibiliteit van de Russische taal een grote rol. 

OVT-stagiair en student Russisch en Geschiedenis Sophie Polm schrijft een wekelijkse bijdrage voor de OVT website over deze zeldzame maar dappere kritische geluiden en licht in de uitzending toe waarom.