vpro jaaroverzicht 2021

De driekoppige VPRO-hoofdredactie zou het liefst álle programma’s noemen in een terugblik op 2021, maar dat zijn er te veel. Daarom koos VPRO Gids-redacteur Hugo Hoes uit het rijke aanbod zelf een dozijn titels voor een nabeschouwing met Anouk Kamminga, Sarah Sylbing en Willem van Zeeland.

Laten we over de grens beginnen. Bureau Buitenland, daar is wat veranderd.
Willem: ‘Met Sophie Derkzen is er een nieuwe presentator bijgekomen en op 1 januari dit jaar is Tim de Wit daar begonnen. Tegelijkertijd is het tijdslot naar de middag gegaan. Dat is eigenlijk 2022, maar het gesprek daarover om dat middagslot binnen te krijgen heeft zich vorig jaar afgespeeld. De middag is een betere uitzendtijd. Het is een mooie beloning voor het programma en uit de cijfers blijkt dat er nu drie keer zoveel luisteraars zijn.’

Heb je hard moeten vechten voor deze plek?
Willem: ‘Het eerlijke antwoord is dat we het in de schoot geworpen hebben gekregen en dat ik het gevecht hiervoor al bijna had opgegeven. Wij vinden buitenland belangrijk en wilden al een tijdje een beter en ook langer slot. We hadden het geluk dat men NPO Radio 1 anders wilde gaan indelen en opeens paste dat in de nieuwe opzet van de zender. Meer afwisseling tussen blokken kort snel nieuws en rustige momenten met verdieping. Variatie voor als je de hele dag naar die zender luistert. Een nieuwe manier van denken waardoor Bureau Buitenland in de middagprogrammering past.’

Goed nieuws dus. Brieven aan de rest van Spanje.
Sarah: ‘Van Stef Biemans. Het vervolg op Brieven aan Andalusië waarmee hij nog de Zilveren Nipkowschijf heeft gewonnen. Wat ik echt te gek aan hem vind is dat hij altijd zo’n bijzondere vorm weet te vinden.’
Anouk: ‘Deze brievenvorm werkte als een trein. Hij schreef naast brieven aan inwoners van Andalusië, ook een brief aan de kijkers. Hij kreeg ruim 300 brieven terug, die hij allemaal persoonlijk heeft beantwoord. Het heeft veel kijkers geraakt.’
Willem: ‘Mooi ook hoe hij het persoonlijke met het politieke vermengt. Zo kwamen er families aan het woord die gespleten werden door de heftige ETA-strijd voor onafhankelijkheid.’
Sarah: ‘Ook in die zin is Stef een maker om te koesteren, want hij is heel goed in vorm en inhoud combineren. Vertrekken vanuit de inhoud en daar een vorm bij zoeken die dat -ondersteunt.’

Wat heb je aan de Zilveren Nipkowschijf?
Willem: ‘Ik heb gehoord dat de Nipkowschijf er mede voor heeft gezorgd dat Brieven aan Andalusië een vervolg heeft gekregen. Die onderscheiding creëerde een nieuw momentum en heeft het wel een duwtje gegeven.’
Sarah: ‘Het is voor een televisiemaker het hoogst haalbare om te winnen.’
Anouk: ‘Nog steeds, zeker voor een VPRO-maker.

Bram Vermeulen heeft met Frontlinie een basisplaats veroverd.
Sarah: ‘Daar mogen we er nu tien per jaar van maken. Een belangrijk programma over vergeten fronten dat tussen de actualiteiten, zoals bij Nieuwsuur, en onze meer klassieke reisseries inzit. Bram kijkt net naar de andere kant of erachter. Hij maakt niet alle afleveringen zelf. Er komen ook andere makers aan bod, zoals Sakir Khader die eerder voor de VPRO de documentaire Obada maakte.’

In zijn eerste series sprak Ruben Terlou Chinezen in hun eigen land. Vorig jaar, in De wereld van de Chinezen, bezocht hij Chinese gemeenschappen buiten China. Nu is het wel een beetje klaar toch?
Anouk: ‘Er komt nog heel wat China aan, en gezien de huidige situatie in de wereld lijkt me dat ook hard nodig. Maar Ruben maakt nu ook een serie over de zorg, Dokter Ruben. Daarin gaat hij over de hele wereld op zoek naar hoe de zorg is geregeld. Deze serie wordt nu gemaakt, maar ik zeg het ook om te nuanceren. Het lijkt alsof Ruben alleen verhalen rondom China maakt, terwijl we juist ook aan het kijken zijn waar zijn breedte zit.’

Bram, Ruben, Stef, Thomas. Ik zie een overeenkomst. Al onze reisleiders zijn witte mannen.
Willem: ‘De puinhopen van Irak, ook 2021, was met Sakir Khader. Weliswaar een man, maar geen witte. Nina Jurna is bezig aan een serie over de Caraïben. Nadia Moussaid maakt nu een reisserie Mijn vader de gelukszoeker, dus we zijn er wel mee bezig.’
Anouk: ‘De NPO wil heel graag die eerdergenoemde mannen op zender. Dat betekent constant onderhandelen over nieuwe en bekende gezichten.’
Willem: ‘Bij de radio speelt de diversiteitsdiscussie natuurlijk ook. Met Sophie Derkzen hebben we een sterke presentator in huis. Zij heeft de podcast Generatie Merkel gemaakt over de Duitse verkiezingen. Op NPO 3FM, van oudsher een mannenbolwerk, zijn we met presentatoren Sagid Carter, Eva Cleven en Eva Koreman met drie vrouwen vertegenwoordigd. OVT wordt alweer een tijdje gepresenteerd door een team dat bestaat uit twee mannen en twee vrouwen terwijl de geschiedeniswereld best wel een oude witte mannenwereld is. En als je regelmatig luistert hoor je dat OVT met Laura Stek en Julie Blussé een andere toon heeft gekregen. Je merkt het ook aan de onderwerpkeuze.’

Door corona was het voor kunst en cultuur een slecht jaar, maar wij hadden On Stage.
Willem: ‘Wij hadden zelfs een Actieplan Cultuur. Omdat alle theaters dicht zaten ontstond het idee om het theater op het scherm open te gooien. Daar hebben wij het een en ander aan bijgedragen en On Stage was daar het vlaggenschip van. Opeens konden we een muziekprogramma maken zoals we al heel lang hadden gewenst, met David Kleijwegt als eindredacteur en Nadia als presentator. Acht afleveringen rond een hoofdgast die haar of zijn favoriete muziek liet horen waardoor het ook echt vanuit de muziek zelf werd beleefd. En ze nodigden zelf ook artiesten uit. Zo nodigde hoofdgast Raven van Dorst Jozef van Wissem uit. Die ziet eruit als een hardrocker en speelt luit. Zo’n muzikant zag en hoorde je vroeger misschien wel eens bij Vrije Geluiden maar verder niet zo snel op mainstream televisie. Vervolgens vlogen de kaartjes voor zijn tournee eruit omdat men hem in On Stage had gezien. We zouden wel vaker dat soort muziekprogramma’s willen maken. In het kader van datzelfde Actieplan hebben we ook acht Romeinse tragedies van het ITA, Internationaal Theater Amsterdam, uitgezonden. En het belangrijkste was natuurlijk Brommer op zee.’

Het nieuwe boekenprogramma. Met twee presentatoren. Is dat niet één teveel?
Anouk: ‘Nee, ik vind van niet. Ze hebben een goede chemie en Ruth en Wilfried hebben ieder echt een andere aanpak tijdens interviews. Wilfried wilde het ook met Ruth doen. Ze kennen elkaar al lang en zijn goed bevriend. Ik vind het niet storend.’
Willem: ‘Het is een theatraal praatprogramma geworden zonder dat het theatrale er altijd dik bovenop ligt.’
Anouk: ‘Gekozen is voor meer focus op de gesprekken met de schrijvers. Ze breken ook vaak even in bij elkaar. Daardoor worden deze gesprekken organischer dan bij een-op-een interview. Zijn we heel blij mee.’

Zomergasten kennen we. Hoeven we het niet over te hebben. Wintergasten is nieuw, althans met Janine Abbring.
Sarah: ‘Het is jarenlang weggeweest. Dat zijn de ondoorgrondelijke wegen van de netmanager.’
Willem: ‘Eigenlijk zouden we het al een jaar eerder mogen maken, maar corona maakte reizen in 2020 onmogelijk.’
Sarah: ‘Zowel gasten als crewleden kregen om de beurt corona. Steeds weer spande het erom of het wel of niet kon doorgaan. Echt heel knap hoe ze het voor elkaar hebben gekregen en, nog belangrijker, inhoudelijk zijn het goede uitzendingen geworden.’

Met perfect Engels van interviewer Abbring.
Anouk: ‘Absoluut, dik compliment.’
Willem: ‘Op de radio hebben we vijf Marathoninterviews uitgezonden. In de zomer met Raymond van het Groenewoud en Manon Uphoff, in de kerstvakantie met Jesse Klaver en historicus Mathieu Segers.
Anouk: ‘Vooral het gesprek met Mathieu Segers heeft veel indruk op me gemaakt en ook op de luisteraars. Eindelijk een spreker die niet alleen het overzicht had in de diplomatieke verhoudingen, maar het ook heel goed kan overbrengen. Heerlijk om naar te luisteren. Dat deed Sophie Derkzen supergoed.’
Sarah: ‘Sophie gaat nu een Tegenlicht Lab maken met Segers.’

Wat wetenschap betreft zijn we snel klaar. Ik herinner me alleen Anna’s brains met Anna Gimbrère en Maandverbond, al weet ik niet of dat ook wetenschap betrof.
Anouk: ‘Anna’s brains was luchtig en ook een experiment. Kijken of wetenschap toegankelijk was te maken voor een jong publiek. Dat is best ingewikkeld en niet makkelijk. We hebben daar dus veel mee geworsteld tijdens het maken, maar uiteindelijk ben ik trots op het resultaat. De ene aflevering was beter dan de andere maar het waren wel allemaal jonge wetenschappers en onderzoekers die met veel humor en plezier naar wetenschap keken. De NPO wilde uiteindelijk geen tweede serie, terwijl ik wel denk dat er een goed uitgangspunt lag.’

Maandverbond won de Prix Europa Award voor het beste onlinemediaproject. Maar wat was het?
Anouk: ‘Met Maandverbond gingen we met z’n allen 28 dagen onze cyclus bijhouden.’
Sarah: ‘We, als in alle mensen met een baarmoeder.’
Anouk: ‘Daar kon je je via een app voor aanmelden. Als je daar de data van je cyclus invulde kreeg je allemaal content die paste bij je cyclus. Het menstruatieweerbericht, interviews, filmpjes, en dat 28 dagen lang.’
Sarah: ‘Je kon met elkaar chatten. Dat je het samen beleefde had echt meerwaarde.’

Een grote transfer in omroepland was de komst van Danny Ghosen naar de VPRO. Ik zag hem net in de kantine.
Anouk: ‘Heb je een selfie gemaakt? We hebben gesprekken met hem gevoerd en op basis daarvan besloten om te kijken hoe we konden samenwerken.’
Sarah: ‘Wat wil je daarover vragen?’

Hoe hebben jullie Danny kunnen wegkapen bij de NTR?!
Anouk: ‘We hebben hem niet weggekaapt. Danny was zelf aan het rondkijken en op zoek naar een nieuwe uitdaging. Dat kwam voort uit zijn ambitie om zich verder te ontwikkelen en daarbij had hij ook gekeken naar onze reisseries. Wij vinden het interessant om dat te combineren met iemand die een andere stijl van werken heeft, een rauwere manier van maken. Afgelopen jaar kon Danny nog weinig van zijn nieuwe ambities waarmaken, want hij was vooral druk met Danny’s wereld voorheen bij NTR Danny op straat. Het was lastig om daar echt een VPRO-stempel op te kunnen drukken, omdat het een bestaande formule was, hit and run, in een draaidag een item maken. En de nieuwe dingen die hij vorig jaar zou gaan maken konden om een aantal redenen niet doorgaan. Nu staat er van alles op stapel en hebben we al een indringende documentaire van hem kunnen zien over het bombardement in Hawija.’

Naast Ghosen werd er nog een maker met een rauwere manier van werken aangetrokken, Ismail Ilgun, bij het grote publiek bekend als de treitervlogger. Die samenwerking was snel voorbij. Wat ging er mis?
Anouk: ‘Wat ging er mis? Dat we een witte redactie hadden die niet genoeg ingevoerd was en kennis had over de mensen om Ismail heen. Wij wilden een programma maken over online shaming en vonden het interessant om dat te doen met iemand, in dit geval Ismail, die dat ook zelf uit eigen ervaring kent. Met daders en slachtoffers over de invloed daarvan op je leven. Tijdens de productie interviewde hij op zijn YouTube-kanaal echter iemand die aan de lopende band vrouwen met een MENA-achtergrond online shamet. Wij werden daarop geattendeerd door vrouwen met een migrantenachtergrond die dat gezien hadden. Op zich hoeft het geen probleem te zijn als een maker van ons buiten de VPRO ook interviews afneemt maar dit interview was niet kritisch en kon in onze ogen lastig bestaan naast een serie waarin je als presentator dit thema bespreekbaar wil maken.’

We kenden die wereld niet goed genoeg.
Anouk: ‘Een enorm leermoment. We behandelden een thema waarin we niet alle belangen even goed kenden.’

Uit een andere wereld.
Anouk: ‘Het ging ook over een wereld die wij kennen. Shaming gaat over kleuren heen. Alleen de wereld van vrouwen met een migratieachtergrond, die na shaming soms zelfs uit hun gemeenschap worden gestoten, kenden we niet.’
Sarah: ‘We maken natuurlijk vaker programma’s over mensen en onderwerpen uit werelden die we niet kennen. Als we dat niet meer zouden doen…’

Drama. Dat was er het afgelopen jaar bijna niet bij de VPRO. Naast De droevige kampioen over de Antilliaanse tafeltennisser Robert Hosé kan ik niets verzinnen.
Sarah: ‘The Spectacular.’

Nee, was dit jaar. Te laat.
Willem: ‘Maar het stond eind december al op NPO Start. Dus dat telt nog. Zeker bij een online gedreven omroep als de VPRO.’
Anouk: ‘Vergeet Joardy Season 2 en De regels van Floor ook niet. Die hadden ook weer twee heel goede en originele series. Drama ontwikkelen duurt gewoon ook heel erg lang. Er gaan vaak jaren overheen voordat je kunt oogsten. De droevige kampioen bestond eerst alleen uit fictie maar dat moest opeens veranderen omdat op NPO 2 geen drama meer mocht worden uitgezonden. Daardoor ging De droevige kampioen bijna down the drain. Door er een hybride vorm aan te geven, docudrama, is het gered. Van huis uit waren we op NPO 2 goed vertegenwoordigd met dramaseries over het koningshuis en over Haagse politiek. Maar er staat enorm veel op stapel voor de komende jaren. Dit jaar is al De verschrikkelijke jaren tachtig te zien, het bijzondere Kop op en de verfilming van het boek Lampje is ook bijna klaar.’

Voor mij was podcastserie De Deventer Mediazaak een hoogtepunt van 2021.
Willem: ‘Een enorme hit. Heel goed beluisterd. Ging over de moord maar ook over hoe die in de media werd behandeld.’
Sarah: ‘Geweldig goed gemaakt en dramaturgisch heel slim opgebouwd. Als een thriller. Spannend verteld en bijna alle betrokkenen komen aan het woord.’
Willem: ‘Ons, of wij media, werd een spiegel voorgehouden. Hoe gaan we met onderwerpen om? Hoe brengen we dingen ter sprake aan talkshowtafels? Wordt niet veel te vaak gekozen voor sensatie in plaats van nuance en krijgen bekende mensen niet veel te makkelijk een podium? Allemaal media-kritische vragen die op een goede manier aan de orde werden gesteld. Het was de meest beluisterde podcast en het heeft ook de Dutch Podcast Award gewonnen.’

De VPRO heeft een lange traditie op het gebied van documentaire. In 2021 was vooral de driedelige serie Het zaad van Karbaat spraakmakend.
Willem: ‘Een waanzinnig verhaal dat zonder sensatiezucht werd verteld.’
Anouk: ‘Door deze documentaire zijn meer mensen zich ervan bewust geworden waar deze donortechnieken toe kunnen leiden. Tijdens het kijken naar de serie dacht je steeds, nee niet dit ook nog. Het was echt on demand, next level. Dit wilde je echt doorkijken.’

Het portret van Jason in de gelijknamige documentaire liet niemand onberoerd en heeft veel teweeggebracht.
Sarah: ‘Zeker, heel veel en dat is nog steeds gaande. Jason is onder meer met andere kinderen uit de gesloten jeugdzorg een petitie gestart. Hij heeft gehoor gevonden in Den Haag en is daar ook uitgenodigd om te komen praten over hoe het beter kan. Veel politieke partijen zijn hierdoor wakker geschud. Grote impact. Het gaat om langdurige processen dus het daadwerkelijke effect is pas over een paar jaar te zien. Een belangrijke film die twee keer op primetime is uitgezonden. Maasja Ooms is zo’n goede filmmaker.’

Tim den Besten en Nicolaas Veul gingen diep in 100 dagen in je hoofd.
Anouk: ‘Een intense ervaring omdat ze er middenin zaten én ze besloten ook openheid van zaken te geven over hun eigen psychische problemen, nadat de cliënten zich zo open tegenover hen opstelden. Extra zwaar omdat ze zelf ook in therapie gingen en Tim ontdekte dat hij zelf ook een licht bipolaire stoornis had. Het was tragisch maar ook ontroerend en grappig. Nicolaas en Tim vertelden dat ze nog nooit zoveel reacties kregen als na deze serie. Van kijkers die zelf met psychische klachten kampen maar ook van familieleden van patiënten. Die vinden het allemaal belangrijk dat hier aandacht voor is en waarderen de openheid over wat er allemaal bij komt kijken als iemand last heeft van psychische stoornissen. Vaak zit het toch in de taboesfeer.’

Na 100 dagen voor de klas kwam 100 dagen in je hoofd. Dit format is voor herhaling vatbaar.
Anouk: ‘De VPRO zal nooit een format-omroep worden. Trouwens, wat is volgens jou dan het format?

Nicolaas en Tim blijven honderd dagen in een gesloten gemeenschap.
Anouk: ‘Dat zou je ook op een makkelijke manier kunnen invullen. Oh nu even 100 dagen bij de brandweer. Dat wil de VPRO niet. We zijn wel weer aan het researchen voor een nieuwe arena. Maarten Slagboom doet eindredactie en zoekt een serie die echt iets kan toevoegen aan de vorige. En aan de ontwikkeling van de jongens. Nu heeft Tim twee keer achter elkaar dezelfde ontwikkeling doorgemaakt. Zo van ik kan dit niet, waarbij hij steeds op zijn bek gaat en Nicolaas die steeds met vlag en wimpel slaagt in alles wat hij doet. Het zou aardig zijn als we nu een arena zouden kunnen vinden die Tims kracht ten goede komt.’
Sarah: ‘Het is nog niet uitgeput. Dit is een slimme manier om dichtbij een wereld te komen.’
Anouk: ‘Omdat je er zo lang bent. Dan ga je erbij horen en dat levert intimiteit op.’

Buitenhof?
Sarah: ‘Is dat een vraag? Met eindredacteur Lieke Kwant en nieuwe interviewer Maaike Schoon is het nog beter geworden. Ze maken vaak nieuws, gaat goed dus. Onafhankelijke journalistiek met als meevaller van corona, althans ik vind dat een enorme verbetering, de afwezigheid van publiek in de studio. Brengt rust en je wordt niet meer afgeleid. Echt een verbetering.’

Dat zijn onze leden!
Sarah: ‘Het kijkt een stuk prettiger zonder rijtje toeschouwers dat in de warme studio tegen de slaap zit te vechten.’
Anouk: ‘Wat mij opvalt, je begint over allerlei programma’s en presentatoren maar niet over Kaag.’

De documentaire bedoel je. Sigrid Kaag: van Beiroet tot Binnenhof. Bij deze.
Anouk: ‘Die kwestie heeft veel impact gehad en een enorme nasleep. Niet alleen negatief, het heeft ons ook weer op scherp gezet. We hebben een onafhankelijk onderzoek laten uitvoeren door Carel Kuyl en Hugo Arlman naar de totstandkoming van de documentaire. Zij kwamen met een aantal aanbevelingen die de journalistieke werkwijze en interne procedures bij het ontwikkelen en produceren van documentaires versterken. Dat is verwerkt in onze aangescherpte journalistieke code.
Willem: ‘Het zat al in onze cultuur maar het afgelopen jaar zijn we nog kritischer naar onszelf gaan kijken. Er zijn veel organisaties waar misstanden en problemen worden weggewoven en men elkaar bij fouten direct dekt. Hier is een open cultuur. Als er iets misgaat is het daarna wat kunnen en moeten we anders doen. Vind ik gezond.’

Omdat de betweterige VPRO onder een vergrootglas ligt.
Willem: ‘De PVV ligt ook onder een vergrootglas als Dion Graus in opspraak raakt. Daar, en op veel andere plekken, is de eerste neiging fouten ontkennen en toedekken. Dat gebeurt hier niet.’
Anouk: ‘Bij de productie van de Kaag-documentaire is er te veel ruimte geweest voor discussie. Als je met buitenproducenten werkt ben je niet overal van op de hoogte en ken je niet alle communicatie. Heldere afspraken met producenten worden nog belangrijker. Uiteindelijk zijn we er wijzer en scherper uitgekomen.’
Willem: ‘Je vecht ook tegen de beeldvorming. Ons werd bijvoorbeeld gevraagd waarom het fragment van Kaag met de autogordel eruit was gehaald. Is niet zo, zit er gewoon in. Het is lastig verweren tegen valse beeldvorming. Net als de beschuldiging dat we beïnvloed zouden zijn door D66. Was niet het geval en dat was ook de conclusie van het onderzoek van de Ombudsman. Het is belangrijk dat mensen die conclusie blijven zien.’

Laten we daarmee afsluiten
Anouk: ‘Bijna. Laat ik niet De dikke data show vergeten. Een succesformule waarin acteur en online maker Jard Struik ons meeneemt in de wereld van social media. Kinderen brengen dagelijks vaak rond de 3 à 4 uur online door met apps, socials, video’s, streams en games, maar zijn zich vaak niet genoeg bewust van wat er nog meer allemaal speelt in de onlinewereld. In deze serie probeert Jard een antwoord te vinden op verschillende vragen. Welke data een influencer gebruikt, hoe echt virtual reality nou eigenlijk is. Komend jaar gaan we het 3e seizoen maken. En, 2021 was natuurlijk ook het laatste jaar van het succesvolle Zondag met Lubach en de opmaat naar het groteske plan van De Avondshow met Arjen Lubach. Arjen gaf in april al aan dat hij vond dat hij op het hoogtepunt moest stoppen om zichzelf weer opnieuw uit te vinden. Best bijzonder, ga d’r maar aanstaan.’

Zoals de lezers gewend zijn, selecteert de VPRO Gids wekelijks de parels uit het groter wordende aanbod van televisie, films, series, podcasts en boeken en geeft daarbij duiding en achtergrond.

Diversiteit en inclusie is een belangrijk speerpunt van de VPRO en dat is ook steeds beter terug te zien in de gids: in onderwerpkeuze, medewerkers en geïnterviewden, maar ook in het gekozen (cover)beeld.

Zonder het te weten publiceerden we in mei het afscheidsinterview met AL Snijders, die een paar maanden daarvoor zijn laatste column had ingeleverd. Hij overleed een paar weken later. Ook Arnon Grunberg en Esther Gerritsen stopten als columnist. We vonden waardige vervangers in Cesar Majorana, die schrijft over online leven, en Ine Boermans.

Wanneer de gelegenheid zich voordoet leeft de redactie van de gids zich graag uit in een special, zoals in april over angst en een paar weken later over LHBTQIA+, naar aanleiding van De roze revolutie. Het dubbeldikke eindejaarsnummer kreeg het thema ‘licht’: met de beste oplichters van 2021, het verhaal achter stadsverlichting in Amsterdam en een licht kerstgerecht.

In de zomer maakte de redactie van de VPRO Gids vier dubbelnummers. In de weken dat er geen gids op de mat viel, verschenen er online ‘coverstory’s’: longreads over verschillende thema’s uit de Gidsgeschiedenis, verteld aan de hand van covers. De eerste longread had het thema ‘In je blootje’ en ging over de geschiedenis van naakt óp de Gids. Daarna volgden ’De datastroom’, over algoritmes en speelfilms, ‘#Ophef’ en ‘Vrouwen voorop’. Bij elke longread verscheen een zogenaamde ‘covercast’: een korte audioreportage over de totstandkoming van één specifieke cover binnen dat thema.

De redactie van de VPRO Gids maakte in 2021 twee keer een Etalage voor alle VPRO-leden. De traditionele IFFR-bijlage werd in 2021 geschrapt, omdat het filmfestival alleen in online vorm door kon gaan. In mei verscheen er een bijlage over het Holland Festival. De Maand van de Geschiedenis viel zoals elk jaar in oktober en had het thema ‘aan het werk’. In november verschenen de bijlagen over documentairefestival IDFA en muziekfestival November Music.

In 2021 steeg het sitebezoek van gemiddeld 91.000 per maand in 2020 naar bijna 145.000 per maand. Met een mooie eindsprint in december waarin we toplijstjes maakten over documentaires, non-fictieboeken en het meest succesvolle artikel van het jaar: een lijstje met de beste podcasts van 2021. De programmagids is met meer dan een miljoen pageviews nog steeds de belangrijkste service waarvoor mensen vprogids.nl bezoeken. De app van VPRO Gids is inmiddels bij een trouw deel van de achterban ook onderdeel van het mediagebruik. Op de valreep van het jaar zijn we begonnen deze app te verbeteren: je kunt artikelen nu ook beluisteren en je kunt podcasts van de VPRO Gids in de app luisteren.

Bezoekers van VPRO Cinema konden dit jaar voor het eerst naast de film van het jaar ook stemmen op de beste serie van 2021. Dat werd de Netflix-serie Sex Education, gevolgd door de Nederlandse serie Oogappels en It’s a Sin, die door de VPRO op televisie werd uitgezonden. Beste film werd The Father, het aangrijpende drama met Anthony Hopkins als dementerende man die de grip op zijn leven verliest.

In 2021 startte VPRO Cinema met een tweede nieuwsbrief die wekelijks wordt verstuurd; elke dinsdag krijgt een snelgroeiende groep lezers (binnen een paar weken waren er 8000 aanmeldingen) tips voor de beste series die op televisie of on demand te bekijken zijn.

Tussen de lockdowns door was er een fysieke editie van Cannes, de 74ste, met een groot aanbod aan fantastische films, waarvan de meeste in 2022 in Nederland te zien zullen zijn. Gerhard Busch sprak met internationale makers, Noa Johannes maakte een reportage over Paul Verhoeven, van wie voor de derde keer een film voor het festival was geselecteerd. Cesar Majorana maakte voor VPRO Cinema en Eye de podcast Op de vijfde rij in Cannes, met bijzondere verhalen uit heden en verleden van het festival.

Het bezoek aan de website liep ten opzichte van het uitstekende 2020 iets terug. Dat was vanwege de verhuizing van domein te verwachten. Na zo’n verhuizing duurt het even voordat zoekmachines zoals Google en andere verwijzers de site weer op hetzelfde niveau inschatten. Met ruim een half miljoen bezoeken in december is het jaar mooi afgesloten.

In maart van 2021 startte de VPRO Boekengids met de online webserie De minibieb der onvolprezen boeken. De eerste acht afleveringen werden zo positief ontvangen, dat we in december besloten nog twee afleveringen te maken met presentator Lisa Weeda. Ook in 2022 springt ze voor ons op de fiets om aan schrijvers te vragen welke boeken een groter publiek verdienen. Elke twee weken loodst Katja de Bruin meer dan 3.500 abonnees op geheel eigen wijze door de boekenwereld in haar fijn geschreven nieuwsbrief. Natuurlijk krijgt ook Brommer op Zee volop aandacht in ons online boekenmagazine.

VPRO Podcastgids

Ook het groeiende aanbod van podcasts voor de Nederlandse luisteraar vraagt om een duidelijke gids. Welke verhalen wil je niet missen? VPRO Podcastgids geeft antwoord op die vraag, en dat resulteerde in 2021 onder andere in het (met afstand) best gelezen artikel op vprogids.nl, een artikel waarin podcast-kenner Elja Looijestijn de hoogtepunten van de eerste helft van 2021 bespreekt. Service, informatie en smaak. Een belangrijk menselijk alternatief voor het algoritme dat alleen meer van hetzelfde op de luisteraar afvuurt. VPRO Podcastgids was in 2021 ook als menselijke gids aanwezig op de twee belangrijkste evenementen op dit gebied: het Oorzaken festival in Amsterdam en het landelijke Podcastfestival.

De VPRO Gids gidst al vijf jaar een jongere doelgroep in de vorm van de app VPRO Koos. Elke dag vijf tips die je direct kan luisteren, lezen of kijken. In 2021 werd de app compleet vernieuwd en introduceerden we abonnementsvormen om te kijken of we voor Koos abonnees kunnen werven.

We sloten het jaar af met een positief resultaat van € 1.000.000, een plus van € 400.000 t.o.v. de begroting. Dit was voor een belangrijk deel te danken aan het totale aantal abonnees (papieren en digitale gids) dat hoger uitkwam dan het begrotingsgemiddelde. De omzet op jaarbasis is daardoor € 125.000 hoger dan begroot. Vanwege de coronapandemie, en dan met name door het wegvallen van advertenties van culturele instellingen, werden de advertentieopbrengsten gedurende het jaar lager ingeschat dan begroot. De laatste vier maanden zijn echter zeer succesvol geweest. De opbrengsten zijn uiteindelijk € 32.000 hoger uitgekomen dan begroot: op € 432.000.