De bevolking groeit en de fossiele brandstoffen die we nodig hebben voor de moderne voedselproductie worden schaarser. Daar moeten we dus iets op bedenken.

Je hebt misschien een romantisch beeld van eten dat alles vers moet zijn, maar waarom zou high tech daar geen onderdeel van kunnen zijn? Vlees kweken en voedsel 3D-printen klinkt een beetje eng, zo zie je ook in de Tegenlicht-aflevering 'Digitaal voedsel', maar wil je nu zeggen dat je vaak nadenkt over waar jouw eten vandaan komt? Zo ja, lekker bezig. Door technologie en massaproductie weten we vaak niet meer wat er op ons bord ligt.

Stel, we willen in de toekomst zo goedkoop mogelijk alle vitamines binnen krijgen die we nodig hebben. Of stel, we komen terecht in een dystopie, zoals in de film en serie Snowpiercer – daarin moeten mensen een soort zwarte smurrie eten, gemaakt van insecten – hoe komen we dan aan alle bouwstoffen die je lichaam nodig heeft? Knappe koppen zijn al met die vraag bezig.

© Martijn Kieft / VPRO Tegenlicht Digitaal voedsel
Digitaal voedsel

groente en fruit uit de voedselflats

Groente en fruit bevatten veel vezels. En vezels zijn goed voor de spijsvertering en houden ons microbioom in balans. Ook staan de vruchten en groentes bekend om de vele vitamines én mineralen die ze bevatten. Deze stoffen helpen mee met het versterken van je afweersysteem en de goede werking van het lichaam.

Het zijn dus essentiële voedingstoffen, maar je lichaam maakt ze zelf niet genoeg aan. Daarom is het belangrijk om tekorten te voorkomen door middel van voeding.

Overigens is er niet één groente of fruit die alle voedingsstoffen bevat die je lichaam nodig heeft. Het is daarom van belang om te variëren.

Boeren kunnen verschillende soorten groente en fruit op een andere manier gaan oogsten in de toekomst. Bijvoorbeeld door middel van ruimtes waarin boeren zelf het klimaat kunnen regelen met technologie. Daardoor hoeft het voedsel geen vele kilometers meer af te leggen en kan er efficiënter met water worden omgegaan.

Dat dit al een echt opkomend fenomeen is, zie je in de Tegenlicht-aflevering 'Boer zoekt voedselflat'. Het verbouwen van groentes gaat zo precies in de flats, dat zelfs dezelfde voedingstoffen er in zijn terug te vinden als in de bladsla van de akker.

vetten uit de 'slow food'-industrie

Ook vet is een bouw- en een brandstof die we nodig hebben in ons lichaam. En dan hebben we het niet over snacks uit de olie van de frituur. Je hebt twee soorten vetten: verzadigd (zoals roomboter) en onverzadigd (dat zit onder meer in plantaardige oliën). Als je de eerste soort vaker vervangt door de tweede, dan heb je minder kans op hart- en vaatziekten.

Verzadigde vetten komen vaker voor in eten uit de ‘fast food'-industrie. Als reactie daarop is er in de jaren negentig al een beweging ontstaan die gaat onder de naam ‘slow food’. Zoals een kaasboer die er staat met een kraampje met het kaas van zijn eigen geit. Hij en andere mensen geloven erin dat lekker, puur en eerlijk drie vereisten zijn die samen moeten gaan in de voedselketen. Wil je meer voorbeelden? Kijk dan de documentaire Slow food.

vlees en vleesvervangers

Bij deze groep draait het om de afwisseling tussen de verschillende soorten. Veel mensen eten niet meer elke dag vlees en kunnen de stoffen die in vlees zitten bijvoorbeeld uit noten halen.

In vlees en ei vind je juist weer ijzer en vitamine B12. In vis zitten stoffen die het risico op hart- en vaatziekten verlagen. Peulvruchten verlagen je LDL-cholesterol en dit helpt om je bloedvaten gezond te houden.

kweekvlees

Er is een manier gevonden om dezelfde voedingstoffen uit deze schijf in de toekomst op een andere manier binnen te krijgen, namelijk door kweekvlees.

Kweekvlees bestaat uit opgekweekte stamcellen van een dier en er is geen dierenleed aan te pas gekomen. Er worden stamcellen genomen uit de navelstreng van een pasgeboren dier en die worden doorgekweekt tot vlees. Het gebruik van kweekvlees is nog in ontwikkeling, maar omdat het gekweekt wordt als een deel van een dier zullen ook hierin eiwit, ijzer en vitamine B12 zitten.

Uiteindelijk is er voor de productie van kweekvlees minder grond, water én energie nodig. Vooralsnog is dit nog niet te koop op de Nederlandse markt, want volgens het ministerie van Volksgezondheid voldoet kweekvlees nu nog niet aan de EU-regelgeving voor voedselveiligheid. Dat zie je ook terug in de aflevering 'Vleeskwekers' van VPRO Tegenlicht.

verantwoord vlees eten

Maar wat nou als de oplossing voor oplopende tekorten niet in de technologie zit en juist in de basis? Dat is de andere kant van het spectrum. In De outsiders gaat Tim den Besten op bezoek bij een vrouw die alleen het vlees eet wat ze zelf heeft geschoten. Ze vindt het beter om een dier te schieten waarvan ze weet dat hij een goed leven had, maar toch heeft dit ervoor gezorgd dat ze van de kieslijst van de Partij van de Dieren werd gehaald.

insecten eten

Niet hoe we eten, maar wat we weten, is de derde optie. De vlees- en visindustrie is namelijk vervuilend en de transparantie daarin is verdwenen. Daarom zou er dus een oplossing kunnen liggen in het vervangen van vlees en vis.

In verschillende Afrikaanse landen is er al een bekende vleesvervanger: insecten. Deze dierengroep heeft de goede voedingstoffen en het is een stuk duurzamer om te houden en kweken. Of dit ook echt een duurzame oplossing is voor het wereldvoedselprobleem zie je in de documentaire Bugs.

©
3Doc: Bugs

brood, graanproducten, aardappelen en insecten

Net zoals in groentes en fruit zitten er in volkoren graanproducten veel vezels. Dit is dan ook een goede keuze voor je darmen en om het risico op hart- en vaatziekten te verlagen.

De aardappel is geen graanproduct, maar wel een goede basis voor een gerecht en ook deze bevat de goede voedingstoffen. Ook dit deel van de schijf kan vervangen worden met insecten door de vele eiwitten en vezels die er in insecten zitten.

Genoeg opties dus voor het veranderen van de voedselindustrie. Welke keuzes we maken en de gevolgen die die met zich meebrengen zullen we in de toekomst pas ontdekken, maar hopelijk heb je alvast trek gekregen in een kweekvlees- of insectenburger.

welk voedsel van de toekomst past bij jou?

meer voor jou