Moeten we juichen omdat er nu zo weinig vluchtelingen in zee verdrinken? Chris Kijne denkt er anders over.

Het begint, zoals vaker, met een stukkie in de krant. Marc Peeperkorn kijkt terug op een jaartje of wat ‘vluchtelingencrisis’ en vraagt zich af of het inmiddels een beetje opschiet met dat Europese asielbeleid. Het antwoord is, zoals meestal in goede stukken, genuanceerd: sommige dingen gaan beter, er gaat nog een hoop mis.

Wat mij er vooral aan opviel is het optimisme van de verantwoordelijke Eurocommissaris. Die bijvoorbeeld de Turkije-deal roemt omdat er sindsdien, volgens de Europese Commissie, nog maar elf mensen verdronken in de Egeïsche Zee. ‘We zijn een heel eind gekomen, we hebben niet gefaald, er was geen plan B nodig’, glundert commissaris Avramopoulos in de openingsalinea.

Ik vrees dat in deze openingsquote, wanneer je die afzet tegen de werkelijkheid, precies het grootste probleem van de huidige EU, en misschien wel van de politiek in het algemeen zichtbaar wordt. Want wie één seconde nadenkt, voelt zich belogen, bedrogen en niet serieus genomen. 

sentimentele leugen

Denkt u even met mij mee. Ruim zeventigduizend mensen zitten inmiddels vast in een stuk woestijn aan de Syrisch-Jordaanse grens. Kunnen geen kant meer op. Hulpverlening komt er mondjesmaat, er wordt met hijskranen water en eten over de grens getild.

En nee, dat is geen rechtstreeks gevolg van de Turkije-deal: een terroristische aanslag op een Jordaanse grenspost leidde tot het sluiten van de grens. Maar zou het kunnen dat de Europese aanpak van grenzen dicht, opvang in de regio en het volstrekte falen van het toch al minimale verdelingsprogramma voor vluchtelingen die wel de EU binnen mogen, er iets mee te maken heeft? En dat Avramopoulos borstkloppende optimisme daardoor verschrompelt tot een sentimentele leugen, wanneer hij suggereert dat het ons er om gaat het aantal verdrinkingsslachtoffers te beperken?

Of vindt de EU mensen die verdrinken zieliger dan mensen die omkomen van de dorst?

En denk dan nog een seconde langer na, over de situatie in Syrië, immers de oorzaak van de zo voortvarend door de EU opgeloste vluchtelingencrisis. De hemeltergende massamoord – het Vietnam, Cambodja, Rwanda, noemt u het maar op, van onze dagen – in Aleppo en elders is nóg hemeltergender door de volstrekte machteloosheid van het westen tegenover het cynisme en de meedogenloosheid van Assad en Poetin. En dan wordt er voortdurend gewezen op het falen van de regering Obama.

De inmiddels totale afwezigheid van de EU in dit voor ons zo wezenlijke krachtenveld is niet eens meer onderwerp van gesprek.

economische migranten

Tot zover de vluchtelingen. En wat ik bidden mag: misschien houdt het hele kaartenhuis dat Brussel en de lidstaten nu hebben opgetrokken het nog tot er echt een oplossing in Syrië is.

Wat in ieder geval de komende decennia niet verdwijnt is die andere migratiekwestie, de economische migrant. En wat de EU daar aan oplossingen te bieden heeft is zo mogelijk nog magerder. O ja, we gaan geld geven aan de herkomstlanden om daar de economie te stimuleren. Zodat die economische migranten hun geluk straks lekker thuis kunnen vinden. Everybody happy and good luck with that. Vooral nu er van de geplande 1,8 miljard inmiddels zowaar al 80 miljoen daadwerkelijk is gefourneerd door de lidstaten.

En trouwens, Soedan, om maar één van de landen te noemen waarmee zaken gedaan gaan worden, was dat deze week niet in het nieuws vanwege de chemische oorlogsvoering tegen de eigen bevolking in Darfur? Waarom geven we Assad dan eigenlijk geen economische steun?

En laten we dan nog weer eens een seconde langer nadenken. Of uit onze ogen kijken en onze oren openhouden. Zoals dat kan via de serie De trek, waarin Bram Vermeulen vanaf 6 november wekelijks laat zien wat de Afrikaanse werkelijkheid is waar de gelukszoekers vandaan komen. Let vooral op de aflevering over Senegal, waarover hij bij ons in Bureau Buitenland vertelde. Hoe naar Europa gaan voor alle jonge mannen in het dorp dat hij bezocht een erekwestie is, los van de economische omstandigheden thuis.

Zeker, dat kan veranderen. Ik zou er een generatietje of wat voor uittrekken.

vitaliteit en werkkracht

En kijk tenslotte nog even mee door zo’n ander venster op de wereld. In de afleveringen 2 en 4 van Eelco Bosch van Rosenthals serie over Amerika komen de gelukszoekers ook aan het woord, respectievelijk van Aziatische en Latijns-Amerikaanse komaf. Zie de vitaliteit, de energie, de gedrevenheid en de werkkracht waarmee zij hun dromen najagen. Vraag je af of het sukkelende Europa misschien met die levenskracht ook zijn voordeel zou kunnen doen.

Ga dan terug naar Avramopoulos, de Europese politiek en alle nationale politici die in hetzelfde koor meezingen. Die u unisono willen laten geloven dat vluchtelingen en migranten tegen te houden zijn. Die mensen laten verrekken in een woestijn terwijl ze beweren levens te willen redden. En die geen begin hebben van een zinnige politiek waarin arbeidsmigratie zo geregeld wordt dat misschien wel iedereen er op vooruit gaat.

Die meehuilen in het valse maanlicht waarin Nederland weer zo blank wordt als de top der duinen.

En begrijp dan waarom er zo weinig vertrouwen meer is in de politiek.