Spanje werd hard getroffen door de wereldwijde economische crisis van 2008. Toegang tot diensten zoals gezondheidszorg of werkeloosheidsuitkeringen was na de crisis niet meer vanzelfsprekend. De strenge bezuinigingsmaatregelen hadden tot gevolg dat sommige mensen geen toegang meer kregen tot medicijnen. Andere problemen waren ongelijkheid, huisvesting, (jeugd)werkloosheid en de onmogelijkheid van burgers om mee te praten over de planning van de samenleving.
In 2011 was er massaal protest tegen de bezuinigingsmaatregelen in Spanje. Waarom gingen zoveel mensen ineens de straat op?
Meer artikelen bij deze bijlage
Interactieve tijdlijn
Klik op de afbeelding voor een interactieve tijdlijn
Al vanaf de aankondiging van bezuinigingen door premier José Luis Rodriquez Zapatero in 2010 was er protest. In 2011 ontstond een ware anti-bezuinigingsbeweging, die zichzelf 'indignados' (verontwaardigden) of de Movimiento 15-M noemde, naar de begindag van de protesten, 15 mei. Deze beweging bestond uit veel verschillende grote en kleine organisaties, zoals het Plataforma de Afectados por la Hipoteca (PAH, platform voor mensen met hypotheken), Juventud Sin Futuro (jeugd zonder toekomst) en ¡Democracia Real YA! (DRY, echte democratie nu!). De beweging is niet geallieerd aan bestaande politieke partijen of ideologieën in Spanje.
Het is een onafhankelijke protestbeweging die strijdt voor grote veranderingen in het politieke proces en zich vooral verzet tegen de invloed van banken en andere grote financiële bedrijven. De beweging strijdt tot op de dag van vandaag fel tegen de bezuinigingen, het verlaagde loon, het banentekort en de corruptie in het politieke systeem. Het motto op de eerste grote demonstratie was: "we are not goods in the hands of politicians and bankers".
It is not really a movement. It is a symptom. It expresses a general feeling of concern and anger.
Al snel kwam de vraag op hoe zij daadwerkelijk het systeem konden veranderen. Uit de 15-M beweging zijn een aantal initiatieven voortgekomen die pogen de idealen van de beweging te realiseren. Eén van de initiatieven is het aanleveren van kandidaten voor lokale verkiezingen. Een aantal leden die onderdeel uitmaakten van de beweging werden verkozen en betraden het politieke systeem. Deze nieuwe groep burgemeesters staan bekend als de Mayors of Change.
Ada Colau is één van dergelijke burgmeesters en is sinds juni 2015 de eerste vrouwelijke burgemeester van Barcelona. Ze was mede-oprichter van het Platform for People Affected by Mortgages (PAH), waar ze streed tegen huisuitzettingen in heel Spanje. Haar belangrijkste speerpunten in de politiek zijn transparantie, het aanpakken van corruptie en huisvesting.
Strijd tegen elite
Alle verkozen kandidaten die uit de beweging voortkwamen, ondertekenden het zogenoemde Governing by obeying document. Dit document beschrijft een aantal regels waar de nieuwe kandidaten zich aan moeten houden. Zoals het restructureren van de politieke instituties om burgerparticipatie te verhogen en het aanpakken van corruptie en de financiële en politieke elite. Het document is een belichaming van de idealen van de 15-M beweging.
Meer recentelijk heeft een ander nieuw verkozen burgemeester actie ondernomen om de idealen van de beweging te realiseren. Manuela Carmena werd in 2015 verkozen tot burgemeester van Madrid. Eén van haar eerste voorstellen was om één van de duurste country-clubs in Spanje (Club de Campo Villa de Madrid) om te bouwen voor publieke doeleinden. Ze stelde voor om de golfbanen te gebruiken voor agrarische projecten en het privézwembad voor burgers toegankelijk te maken.
In december 2015 heeft de politieke partij Podemos een overwinning geboekt tijdens de verkiezingen. Deze links-populistische partij kwam voort uit de 15M-beweging en richt zich vooral op armoedebestrijding, gelijkheid, corruptie en een groene economie. Door de 15M-beweging is de strijd tegen de elite begonnen die nog steeds gaande is.