Er circuleert een filmpje op internet waar Bernd Lucke, voorman van Alternative für Deutschland (AfD), met pepperspray en een mes wordt belaagd tijdens een campagnetoespraak. De schuldigen: de Antifascistische Partij, wiens hoofddoel is “fascisme in al zijn vormen de kop in te drukken”. Het toont het extreem-rechtse, populistische imago dat de AfD in Duitsland heeft, een imago waardoor weinigen openlijk hun steun voor de partij uitspreken. Dit beeld komt vooral voort uit hun anti-euro, pro-Duitse standpunten: twee zaken die in Duitsland zo gevoelig liggen dat ze al snel met fascisme worden vergeleken.
De eurosceptische protestpartij Alternative für Deutschland heeft een razendsnelle opmars gemaakt. Ze zijn nog klein, maar zorgen voor zenuwen bij de gevestigde partijen.
Weg uit de euro
In werkelijkheid is het fascisme ver te zoeken. Speerpunt van de partij is dat Duitsland zich terugtrekt uit de euro, maar tegelijkertijd wèl deel blijft uitmaken van Europa. Dit wordt door EU-regels uitgesloten. Volgens Lucke, professor in macro-economie aan de Universiteit van Hamburg, is dit de wortel van alle kwaad: “Omdat het verlaten van de euro (...) onmogelijk werd gemaakt, kon er ook maar beperkte politieke druk op de lidstaten worden uitgeoefend." Ofwel: alle landen zitten 'vast' in de euro, en weten dat ze ook bij wanbeleid gered worden.
Volgens AfD zit Duitsland nu gevangen in een systeem van zinloze, eindeloze herstelbetalingen om de euro te redden en is een exit uit deze munt de oplossing. Dit lijkt simpele populistische praat, maar het komt voort uit een partij vol academici en journalisten. De AfD wordt in de media ook wel de professorenpartij genoemd, en hun stellingen worden door veel economische analisten onderschreven.
Dreiging van het alternatief
Hoewel de AfD klein is, zorgen ze voor onrust bij de gevestigde partijen. Vooral voor Merkel is de eurosceptische protestpartij een doorn in het oog. Zij stelt zich verkiesbaar voor haar derde termijn als Bondskanselier, en haar strategie was om alle onpopulaire EU-kwesties door te schuiven tot na de verkiezingen. Doordat de AfD die onderwerpen continue onder de aandacht brengt, is dat onmogelijk. Ook merken ze bij zowel links als rechts dat hun kiezers naar de nieuwkomer overlopen. Het gevolg is dat de gevestigde orde de partij zoveel mogelijk negeert, en dat ze worden afgeschreven als extreem en populistisch.
Ze hebben wel invloed: in de peilingen schommelen ze rond de landelijke kiesdrempel, waarmee ze kans maken de Bondsdag te betrekken. Wanneer ze deze kiesdrempel halen, kan Merkel in een coalitie met het sociaaldemocratische SDP in plaats van liberale FDP worden gedwongen. Met de razendsnelle opmars – de partij bestaat pas sinds begin 2013 – is bovendien moeilijk te voorspellen hoeveel macht ze vergaren. Een anonieme bron bij Merkel’s partij CDU geeft toe dat ze bang zijn voor de invloed van de AfD: “We hebben geen idee hoe sterk zij worden.” Al met al gaat er een grote dreiging uit van de kleine partij. Merkel heeft ooit gesteld dat wanneer de euro faalt, Europa zal falen. Lucke draaide haar uitspraak om. “Als de euro valt, zal Europa niet vallen”, zei hij op een partijbijeenkomst in Hamburg, “als de euro valt, valt Merkel."