Vaak heet het dat Tegenlicht inzoomt op een gebeurtenis of thema, deze keer zoomen we uit. Achtergrond van de uitzending zijn de verkiezingen voor de Duitse Bondsdag. Volgens verscheidene waarnemers de belangrijkste dag van het jaar; op 22 september gaat het om veel meer dan alleen over de vraag wie de volgende Bundeskanzler wordt - de toekomst van de euro staat op het spel, en aangezien volgens Angela Merkel de toekomst van de euro en de toekomst van Europa onlosmakelijk verbonden zijn, stelt Tegenlicht de vraag of na 22 september de euro en Europa in de huidige vorm overleven. Met daarbij de prikkelende vraag of het wel wenselijk is dat de euro en Europa in de huidige vorm overleven.
Tegenlicht
Het Duitse alternatief
Over de politieke en financieel-economische vraag die voorligt bij de Duitse verkiezingen van 22 september: wat betekent de verkiezing van een nieuwe Bundeskanzler voor de toekomst van Europa en de euro? En kan een exit van Duitsland (Dexit) een oplossing voor de crisis zijn?
Het antwoord begint bij George Soros. De legendarische superinvesteerder bekritiseerde de Duitse opstelling in een geruchtmakend artikel in de The New York Review of Books. Vanuit de stelling “Germany should lead or leave” poneert Soros de prikkelende gedachte dat een exit van Duitsland uit de euro weleens de uitweg uit de crisis zou kunnen zijn.
Vasthouden aan de door Merkel ingezette koers is volgens Soros geen optie. De zwakke Zuid-Europese economieën worden weliswaar met noodfondsen op de been gehouden, maar de bijgeleverde bezuinigingseisen maken het herstel van die economieën zo goed als onmogelijk. Tegelijkertijd groeit de Duitse economie gestaag door, waardoor de dominante positie van Duitsland binnen de eurozone verder versterkt wordt.
De kloof tussen Noord- en Zuid-Europa wordt zo alleen maar groter. Volgens Soros zijn we ook getuige van een belangrijke generatiewissel: het Europese ideaal is onlosmakelijk verbonden met de ervaringen van de Tweede Wereldoorlog, maar inmiddels heeft een nieuwe generatie andere ervaringen, is ‘Europa’ er vooral voor de banken, wordt overal nodeloze ellende veroorzaakt door de euro, en is vooral ook duidelijk dat ‘Europa’ deze crisis niet kan oplossen.
Ook in Duitsland zelf is het denken over een “Dexit” niet langer taboe: de nieuwe Duitse partij ‘Alternative für Deutschland’, onlangs opgericht door een groep wetenschappers en ondernemers, heeft “stoppen met de euro” zelfs als kernpunt. Dit zou volgens Alternative niet alleen beter zijn voor Duitsland, maar ook solidair zijn ten opzichte van de zuidelijke probleemlanden die zo weer concurrerend kunnen worden. Zo staat in de aanloop naar de verkiezingen Merkel’s standpunt dat “als de euro faalt dan faalt Europa”, steeds meer ter discussie. En klinkt een tegenovergesteld geluid juist steeds luider: Europa faalt omdat we tegen iedere prijs de euro willen laten slagen.
Tegenlicht portretteert oprichters en aanhangers van ‘Alternative für Deutschland’ en onderzoekt de Dexit-gedachte in interviews met onder andere George Soros, Bernard Connolly (auteur van The Rotten Heart of Europe), Duitslands bekendste beursanalist Dirk Müller en financieel geograaf en publicist Ewald Engelen.
Regie: Jos de Putter
Research: Gerko Wessel
Productie: Helen Goossens