dit is de duurzaamste sportclub van Nederland – en zó word jij er ook een

In het Noord-Brabantse Demen gebeurde iets bijzonders. Dorpsbewoners stroopten massaal de mouwen op en toverden de plaatselijke sportvereniging om tot een volledig energieneutrale plek (waar je ook nog ’ns biokomkommer kunt halen). En wat sportclub Onder d’n Plag kan, kunnen jij en je club ook.

Tekst Emma van Haastert Beeld Fien Leeflang, 30 september 2024 

Maar voor we naar die duurzaamste sportclub overschakelen, eerst een persoonlijke noot van Chris Julien, schrijver van het boek Alledaags Activisme, waarin we de sportclub op het spoor kwamen:

Welkom, lieve lezer, in het klimaattijdperk

Om te beginnen met het slechte nieuws: we zitten niet lekker in de wedstrijd. De planeet staat in de fik en de polder is een beerput geworden. Het goede nieuws is dat bijna iedereen voelt dat het anders moet. Rond de 80% van de wereldbevolking maakt zich zorgen over klimaatverandering en wil adequaat klimaatbeleid. Inmiddels beschouwt ruim 70% van de mensen in G20 landen de vernietiging van de levende wereld als een misdaad. Op de grote lijnen is het draagvlak er dus al lang en breed. Maar hoe maken we dat concreet? 

Misschien door de gedachte los te laten dat zo’n groot probleem ook om een grootse oplossing vraagt. Het voordeel aan een mondiale crisis is dat je die overal kan aanpakken. Dat zet de poorten open voor duizend antwoorden en manieren van doen, telkens eigen aan de mensen en gemeenschappen die ze ondernemen. Onder d'n Plag is daar één van. Het verhaal van de groenste sportclub van Nederland laat zien hoe je samen je zinnen kan verzetten, en dat elke stap in de goede richting weer aanleiding is voor nieuwe en onverwachte mogelijkheden. 

Terug naar sportclub Onder d’n Plag. We bellen met Ruud Megens, initiatiefnemer van de duurzaamheidsslag van de sportvereniging, die in 2022 werd uitgeroepen tot ‘duurzaamste sportclub van Nederland.’ Ruud is expert duurzaamheidsadvies en geeft bedrijven concrete tips hoe ze duurzamer kunnen worden. Toen hij ontdekte dat zijn sportclub onnodig veel energie verbruikte, wist hij de gemeenschap te overtuigen om zonnepanelen te installeren. En van het een kwam het ander. Voor Megens het wist werd-ie kartrekker van een initiatief dat steeds groter werd en waarvan de positieve gevolgen blijven voortduren.  

‘De voetbalclub waar alleen op dinsdag, donderdag en in het weekend gebruik van wordt gemaakt. Dat is eigenlijk een beetje uit de tijd, hè?’

Een sportclub wordt samengehouden door een groot netwerk van vrijwilligers. Zo’n netwerk kan, wanneer verenigd achter hetzelfde doel, in korte tijd flinke actie teweegbrengen. Zo ook bij Onder d’n Plag, die een ware duurzaamheidstransitie onderging. Van de verlichting op het sportveld tot de koelkasten met bier: alles werd gemonitord. Zo bleken ledlampen een stuk zuiniger en hoéft bierkoeling niet 24 uur per dag aan te staan. Daarnaast stond ruimte in het gebouw vaak onnodig leeg, en dus werden andere verenigingen uitgenodigd ook hun intrekking te nemen. Het sporthuis groeide zodoende uit tot een bruisend buurtcentrum. 

Als een kruisbestuiving van ideeën waaierden de initiatieven tot ver buiten het gebouw. Op de planning staan bijvoorbeeld een natuurspeeltuin en een theaterheuvel, waar (kinder)voorstellingen en concerten in de natuur plaatsvinden. Ook is er een moestuin aangelegd, waar zogeheten ‘kookgenoten’ met de oogst dan weer maaltijden bereiden voor de ouderen in het dorp – die elkaar vervolgens in het clubhuis ontmoeten om samen te eten. Duurzaam in de breedste zin van het woord: energieneutraal én een hechte gemeenschap.

‘Als er binding is tussen de mensen en iedereen doet wat ie kan en leuk vindt, dan kan er heel veel van de grond komen.’

Klinkt ingewikkeld? Volgens Ruud hoeft dat niet zo te zijn. Zijn ultieme tip is klein beginnen. Start bijvoorbeeld met het organiseren van laagdrempelige bijeenkomsten met de mensen in je wijk. Twee vliegen in een klap: het is ontzettend leuk om de mensen in je omgeving beter te leren kennen, en een uitstekende manier om kennis en kunde te bundelen. Daarnaast is duurzaam bezig zijn een stuk praktischer dan je in eerste instantie misschien denkt. Met je handen in een moestuin wroeten is nou eenmaal een stuk tastbaarder dan de ‘ver van je bed show’ die klimaatproblematiek soms lijkt. 

Begint het al te kriebelen om jouw favoriete sportclub te veranderen in een groene oase? Of heb je zelf een vruchtbaar initiatief op poten gezet dat je graag wil delen? Laat het ons (en elkaar) weten - samen ontstaan de mooiste ideeën.

Het laatste woord is aan Chris:

Kortom, goed voorbeeld doet volgen

Gerrit Hiemstra zei het mooi, daags voordat hij afzwaaide als weerman van de NOS: veranderingen in de praktijk die maken ‘dat mensen op een andere manier naar hun werkelijkheid kijken. Je kunt er heel lang over praten, maar je gaat het pas voelen als je het echt doet. Heel veel mensen denken van tevoren: nee dat ga ik niet doen want... en dan zien ze allemaal problemen. Maar de leuke dingen, die weet je niet.’ Laten we dus gauw met elkaar aan de slag om die leuke dingen te ontdekken.