De vergelijking met Oekraïne dringt zich op: Xi Jinping is al tien jaar net zo oppermachtig als  Vladimir Poetin. Met zijn one country-doctrine ambieert hij een totale nationale ‘re-unificatie’ van alle woongebieden van Chinezen, middels de onderwerping van Xinjiang, Hongkong en uiteindelijk Taiwan. Net zoals de president van Rusland geen anti-Russisch land aan z’n Europese voordeur wil, zo ook is een door het Westen gesteund Taiwan dicht voor de kust van de Volksrepubliek een flinke doorn in het oog van mainland China.

In zowel Taiwan als Oekraïne is momenteel een president aan de macht die zich sterk op het Westen oriënteert en zich verzet tegen een toekomstige ‘omhelzing’ door het grote 'broederland.' De Zelensky van Taiwan heet Tsai Ing-wen. Direct bij haar aantreden in mei 2020 liet zij al weten dat China en Taiwan ‘de plicht hebben om een manier te vinden om ook in de verre toekomst mét maar vooral ook naast elkaar te bestaan. Het intensiveren van verschillen en vijandschap dient te worden voorkomen’.

Voor de duidelijkheid: Taiwan is niet één-op-één te vergelijken met Oekraïne. Niet alleen is het een eiland ter grootte van Nederland. Het wordt door veel minder landen op de wereld (namelijk nog maar dertien) als soevereine staat erkend. Ook wonen er de helft zoveel mensen: 23 miljoen tegen 44 miljoen.

In Oekraïne is 17 procent van de bevolking etnisch-Russisch, en zo’n 30 procent spreekt Russisch. Op Taiwan spreekt respectievelijk 85 procent de Chinese hoofdtaal Mandarijn. Slechts twee procent van de bevolking heeft nog ‘oer-roots’, die Filipijns-Maleisisch-Polynesisch-Aboriginal zijn.

Bij een eventuele toekomstige militaire actie zal de Chinese regeringsleider Xi Jinping niet zoals president Poetin 150 duizend voetsoldaten met artillerie aan de Zuid-Chinese grens zetten, want dat is natuurlijk een zee-grens. Wie in Xiamen op het strand staat kijkt in oostelijke richting naar ‘De Straat van Taiwan’: een zeestraat van gemiddeld 150 kilometer breed.

Wat zou Taiwan te wachten kunnen staan? Terug naar 2034. Elliot Ackerman's thriller begint met een Amerikaans marineschip dat in de Zuid-Chinese Zee het Chinese vissersschip Wen Rui te hulp schiet, waarop brand is uitgebroken. Bij inspectie blijkt de vistrawler vol te zitten met geheimzinnige technologie. De interceptie komt bekend te staan als het ‘Wen Rui-incident’.

Ackerman: ‘Admiraal Stavridis en ik werden benaderd door uitgever Penguin Press. Of wij, als militaire en diplomatieke deskundigen een boek wilden schrijven over hoe de VS en China met elkaar in een oorlog verzeild zouden kunnen raken. Een beetje in de traditie van de bekende Koude-Oorlog-thrillers. De machtsverhoudingen tussen de Sovjet-Unie en de VS zijn onderwerp van vele boeken en films geweest, maar een eventueel toekomstig conflict met China was dat tot nu toe nog niet. Terwijl dat toch niet langer geheel ondenkbaar is.’

Ackerman en Stavridis besloten zich voor te stellen hoe een dergelijke oorlog vanuit een incident zou kunnen beginnen. De Zuid-Chinese Zee leek een realistische arena. ‘Er zou iets kunnen gebeuren dat weer iets anders uitlokt en langzamerhand in cycli escaleert. Een beetje zoals de confrontatie in de Golf van Tonkin in 1964, die uiteindelijk tot de Vietnamoorlog zou leiden.'

Afgelopen februari publiceerde het Witte Huis een strategiedocument voor de Indo-Pacific regio. Het document benadrukt het belang van precies dát deel van de wereld voor de toekomstige wereldvrede. Zoals president Biden het verwoordde: ‘We stellen ons een Indo-Pacific voor dat open, verbonden, voorspoedig, weerbaar en veilig is. En we zijn bereid om met elk van jullie samen te werken om het te bereiken.’

Voor wie het belang van de Indo-Pacific nog mocht dreigen te onderschatten: in de regio woont meer dan 50 procent van de wereldbevolking - waaronder 58 procent van alle jongeren op de wereld - en het vertegenwoordigt 60 procent van het mondiale economische product (waaronder tweederde van de economische groei).

Het strategiedocument erkent ook het militair-geopolitieke belang van het omvangrijke gebied: ‘We hebben een belangrijk nieuw tijdperk van Amerikaans buitenlandbeleid bereikt, dat meer zal eisen van de VS in de Indo-Pacific dan van ons is gevraagd sinds de Tweede Wereldoorlog.’

Terug naar de scenario’s. Ackerman werkte zowel op het Witte Huis als bij de marine, dus lette erg op of het scenario accuraat en plausibel was. De alom betwiste Zuid-Chinese Zee is volgens hem het ideale strijdperk.

Ackerman: ‘We waren niet van plan om ‘voorspellende’ fictie te schrijven. Het is speculatieve fictie. En als dat gaat over de VS en China is de kans groot dat het op zee plaatsvindt. Daarom is de speelruimte van ons conflict het gebied tussen de Straat van Hormuz en Japan.’

In de escalatie rond het in beslag genomen Chinese schip komt Taiwan op een gegeven moment in het vizier. De Chinese personages in het boek drukken het als volgt uit: ‘zij hebben geweigerd om onze claim over Chinees Taipei [de naam waarmee Taiwan onlangs deelnam aan de Winterspelen in Beijing, red.] te erkennen, en zij hebben ons beledigd in de VN met hun aandringen op de naam "Taiwan".’

Zestig bladzijden verder is het incident in de Zuid-Chinese Zee dusdanig geëscaleerd dat praktisch de hele Chinese marinevloot 'een strop om Taiwan' legt: een volledige blokkade. De Legislative Yuan in Taipei moet nu wel door de knieën, en akkoord gaan met de inlijving van Taiwan bij China.

Naast de Iraniërs spelen ook de Russen een rol die we wel herkennen in het huidige Oekraïne. ‘De Russen wisten dat ieder scenario dat de Amerikanen zou verzwakken, voordelig zou zijn,’ schrijft Ackerman. Ze overwegen zelfs de internetkabels onder de Pacific door te knippen. Maar de Amerikaanse president slaat terug. Steden als Zhangjiang, Xiamen, Fuzhou en Shanghai worden potentiële doelwitten.

Een rooskleurig 2034 is het niet. In de laatste hoofdstukken, waarin we snel schakelen tussen Beijing, Washington DC en de Oost-Chinese wateren, is er in het spannende plot ineens een bijzondere rol weggelegd voor India. Europa is trouwens nagenoeg afwezig in het toekomstscenario.

Eind vorig jaar publiceerde Reuters de indrukwekkende online infographic ‘T-Day: the Battle for Taiwan’. Het Amerikaanse nieuwsagentschap vroeg aan militaire strategen hoe de Chinese annexatie van Taiwan zich in de toekomst eventueel zou kunnen gaan ontrollen. Volgens hen is China in dit verband eigenlijk al met ‘gray-zone warfare’ begonnen. De strategen bieden ons zes scenario’s:

Hoe valide is die Chinese claim eigenlijk op Taiwan? Daarover valt te twisten, en ook de Taiwanezen zelf zijn er verdeeld over. Tussen 1885 en 1895 was Taiwan eerder een Chinese provincie, maar in de twintigste en eenentwintigste eeuw waren het achtereenvolgens Japan en de nationalistisch-Chinese Kuomintang (KMT) die de scepter zwaaiden over het eiland, dat het grootste deel van de tijd wél onafhankelijk bleef.

Alleen tussen 1945 en 1947 werd Taiwan als ‘oorlogsbuit’ onderdeel van Communistisch China. Maar in 1947 vielen de Chinese nationalisten binnen, op de vlucht voor de communisten. Het was een traumatische tijd voor de Taiwanezen die 75 jaar later in Taipei nog steeds wordt herdacht. Een schijnbaar steeds kleinere groep mensen grijpt de rouwplechtigheid nog aan om de soevereiniteit van Taiwan te herbevestigen. Maar wel een beetje tegen beter weten in.

Als we de slachtoffers, de vluchtelingen en de verwoesting in Oekraïne overzien, is het natuurlijk te hopen dat Taiwan nooit het volgende front wordt. Maar mocht het wel gebeuren, weten we één ding zeker: als geschiedenis zich al herhaalt, dan herhaalt die zich nooit precies hetzelfde als voorheen.

Wat is er dan vooral zo anders dan ‘voorheen’? Michael Schuman van de Amerikaanse denktank Atlantic Council verwoordde het kernachtig in het rake artikel ‘Is Taiwan Next?’ ‘Autoritaire machten geloven dat het moment is aangebroken om terug te slaan tegen de VS en de wereld opnieuw vorm te geven.’

Rusland en China hebben immers nog nooit zo autocratisch en zo gezamenlijk kunnen optrekken als in het jaar 2022. Boze tongen beweren dat we nu zien dat tegen de Westerse mogendheden een tweefrontenschaakspel wordt uitgespeeld: Rusland in Oost-Europa, China in Oost-Azië.