Het coronavirus veranderde alles. Maandenlang werd er door verslaggevers van over de hele wereld verslag gedaan van de pro-democratische protesten. En toen werd het stil. De internationale aandacht verdween. Terwijl de hele wereld druk bezig was met het virus in eigen land onder controle te krijgen, zag China zijn kans schoon om zijn macht in Hongkong uit te breiden, met de invoering van de Chinese veiligheidswet.
Deze wet maakt ‘afscheiding, ondermijning, terrorisme en samenspanning met buitenlandse krachten’ strafbaar. De misdaden hebben brede definities en de wet is op maat gemaakt voor de acties van de protestbeweging, waar nu zware straffen op staan. Zo heeft de politie of een geheim agent geen reden meer nodig om je te fouilleren en hoeft niemand hen te monitoren of ter verantwoording te roepen.
Met de invoering van de veiligheidswet wordt het voor China ook mogelijk om om uitlevering van verdachten te vragen en om hen onder de Chinese wet te vervolgen. Juist die beruchte uitleveringswet was de aanleiding voor de maandenlange protesten.
Maandenlang was Hongkong het toneel van protesten tegen de inmenging van China. Afgelopen week werd de omstreden Chinese veiligheidswet in Hongkong ingevoerd. Het bezetten van straten wordt nu gezien als een terreurdaad.
meer over de macht van China ↓
Begin dit jaar spraken we Wong Yik-Mo over zijn werk als mensenrechtenverdediger bij de pro-democratische beweging Demosisto, van activisist Joshua Wong. Ook nu blijft hij zich, weliswaar vanuit Taiwan, richten op hulp van de internationale gemeenschap. Hij geeft een update.
‘Eigenlijk zit ik al in ballingschap. Eind mei ging ik voor persoonlijke redenen naar Taiwan, niet wetende dat ik voorlopig niet terug zou keren naar Hongkong, mijn thuis. Deze veiligheidswet overtreft onze grootste nachtmerrie. In mijn ogen is het ook geen wet, het is een mededeling. Het is alsof China een koning uit de oudheid is, die je een decreet oplegt, wat je maar dient te gehoorzamen.
Ik zou zo graag terug willen keren naar Hongkong, maar de risico's zijn zo groot. Als ik terug zou gaan loop ik de kans om de rest van mijn leven de gevangenis in te moeten. Als het om twee of drie jaar zou gaan, zou ik nog overwegen om terug te gaan. Maar vanuit de gevangenis kan ik mijn werk niet voortzetten.
Dat China kan vragen om mijn uitlevering, is een hele enge gedachte. Mensen daar worden gemarteld om informatie los te krijgen. Ik weet niet wat voor informatie ze van mij zouden willen, maar ik ben er vrij zeker van dat ze me zouden martelen.
Desalniettemin, en ondanks dat Demosisto is ontbonden, zal ik mijn werkzaamheden als een activist blijven voortzetten. Ik denk dat we deze oorlog niet kunnen winnen zonder te vechten, maar we hebben daarbij wel hulp nodig. Het internationale front blijft een van de belangrijkste gevechtsterreinen. Andere landen moeten druk uit blijven oefenen op China. Vooralsnog heeft alleen de VS concrete maatregelen tegen China genomen, maar met alleen deze acties redden we het niet. We hopen dat Europa volgt.’
'ik ben er vrij zeker van dat ze me zouden martelen'
wat kunnen andere landen doen?
‘Waar de VS maatregelen neemt, wil Europa, naar mijn idee, alleen maar een dialoog voeren, om oorlog te voorkomen. Maar een dialoog is gebaseerd op wederzijds vertrouwen en respect en dat is er met China niet. Europa moet concreter zijn en zijn politieke middelen beter gebruiken om zo China tot verandering te dwingen. We zijn afhankelijk van Europa’s bereidwilligheid om de handel met China op te offeren, voor op de langere termijn een betere handelsrelatie.
China gebruikt de handel zelf ook om Europa te monopoliseren. Europa zou het in dit geval niet zo netjes moeten spelen en hun spreekwoordelijke wapens moeten gebruiken. Naar mijn idee is Europa te lang in vrede en doen ze er alles aan om de oorlog niet te zien.
De handel met China zou als troef moeten worden gebruikt om mensenrechten te verbeteren. Ik begrijp dat handel en zaken doen enorm belangrijk zijn, dus ik denk niet dat er landen zullen zijn die mensenrechten boven economisch gewin zullen verkiezen, maar toch moeten die twee gecombineerd worden.’
'we zijn afhankelijk van Europa’s bereidwilligheid om de handel met China op te offeren'
wat kan je zelf doen?
‘Als burger hoef je niet bij de pakken te gaan neerzitten, je kan zelf ook je steentje bijdragen. Ten eerste door de yellow economy te steunen. In Hongkong is deze manier van protesteren middels de economie al een tijdje gaande. Geel is de kleur van ons protest en we steunen hiermee alleen de ‘gele’ winkels en ondernemers, die pro-democratisch zijn. We vinden dat dit eigenlijk voor de hele wereld zou moeten gelden, net zoals India zei ‘Boycott China’.
Door China te boycotten voer je druk uit op China, maar creëer je ook economische relaties met andere landen, zodat er alternatieven zijn en je niet alsmaar van China afhankelijk bent. Alleen op deze manier wordt de positie van China zwakker, waardoor er een dialoog met compromissen, respect en wederzijdse overeenstemming mogelijk is.
Ten tweede kan je je steentje bijdragen door je eigen overheid ter verantwoording te roepen. Wees je bewust van wat er gebeurt, en gebruik je stem. Doe dit niet alleen voor Hongkong maar voor de mensheid. Spreek je tegen de overheid uit over mensenrechten, net zoals dat voor andere urgente zaken zoals klimaatverandering wordt gedaan.’