Overal in de wereld wordt geëxperimenteerd met een alternatief voor het vastgelopen bestaande stelsel van sociale zekerheid. Men gelooft niet meer in centraal georganiseerde, lange termijn planning maar denkt dat verandering alleen tot stand gebracht kan worden door kleinschalige sociale experimenten van onderop. Voorvechters van de herverdeling van onze welvaart en van het loskoppelen van werk en inkomen zetten zich hiervoor in. Zij zijn op heel verschillende plaatsen en met uiteenlopende methodes aan het experimenteren met het verstrekken van gratis geld.

Zo is de jonge Duitse Michael Bohmeyer begonnen met het crowdfunden voor een onvoorwaardelijk basisinkomen. Elke keer als er 12.000 euro binnen is gekomen, krijgt een uitverkorene een jaar lang 1000 euro per maand. Inmiddels ontvangen al 8 mensen op deze manier een jaar lang een basisinkomen. Zonder enige verplichtingen anders dan dat onderzocht wordt wat het effect ervan op hun leven is. In New York komt Michael in contact met de durfinvesteerder Albert Wenger.

Wenger denkt al jaren na over basisinkomen. Hij investeerde met zijn bedrijf in vele internetondernemingen. Met die investeringen helpt hij jonge internetgenieën aan een dik betaalde baan. Maar Wenger ziet ook dat er door de digitalisering talloze mensen hun baan verliezen. Die ontwikkeling wil hij omarmen en pleit daarom voor een nieuwe kijk op arbeid. 

De Britse econoom Guy Standing is één van de grootste voorstanders van een grondige herziening van het sociale stelsel en heeft experimenten met het basisinkomen uitgevoerd in India en Namibië. Hij ziet een groeiende economische klasse, bestaande uit flexwerkers en ZZP'ers, die dermate weinig perspectief heeft dat er iets moet gebeuren om grote sociale onrust te voorkomen.

Guy Standing was begin dit jaar in Groningen, op uitnodiging van mensen van MIES (Maatschappij voor Innovatie van Economie en Samenleving). Hier raakt hij in gesprek met Matthias Gijsbertsen, de Groningse wethouder van Sociale Zaken. De wethouder raakte geïnspireerd over basisinkomen en stelt voor om in zijn stad bijstandsgerechtigden de kans te geven om bij te verdienen zonder dat ze dit extra geld moeten inleveren. 

Tenslotte voert de reis van VPRO Tegenlicht langs experimenten met gratis geld naar Alaska. Sinds 1982 profiteren alle inwoners van Alaska direct van de opbrengsten uit de olie- en gasvoorraden door de uitbetaling van een jaarlijks dividend. Geheel vrij te besteden. VPRO Tegenlicht over de noodzaak van sociale experimenten binnen de sociale zekerheid waardoor mensen zelf aan de slag kunnen gaan op basis van eigen talenten en kwaliteiten. 

Regie Nirit Peled
Research Henneke Hagen
Productie Marie Schutgens
Eindredactie Marije Meerman & Doke Romeijn