Toen de oorlog in Oekraine een jaar geleden begon, was er bij velen een hoop dat de ‘gewone Rus’ in opstand zou komen tegen de autoritaire Poetin, die zijn broedervolk zonder goede reden aanviel. De realiteit bleek anders. Veel Russen, ook zij die helemaal geen fan van Poetin waren, bleken achter de oorlog te staan. Hoe kan dat?

Historicus Ivo van de Wijdeven betoogt dat dit komt door ‘de macht van het verleden’. Poetins narratief van Rusland als slachtoffer van het agressieve Westen valt op een bodem van Russische verontwaardiging. ‘Poetin gaf de Russen hun trots terug, maar infecteerde die met rancune,’ aldus de historicus die te gast is.

Dat we in het Westen vorig jaar verrast werden door de Russische invasie van Oekraïne, is nogal een understatement. Bijna geen enkele politicoloog, geopolitiek analist of Ruslandkundige zag het aankomen. Maar wat zo mogelijk nog meer verraste: dat Oekraïne bereid was om te vechten voor haar vrijheid. Hoe komt het eigenlijk dat we niet alleen het Russische gevaar hebben onderschat, maar ook de kracht van het Oekraïense verzet?

Volgens de Oekraïense politicoloog Olga Burlyuk, werkzaam aan de Universiteit van Amsterdam, komt die onderschatting voort uit een ‘historische blinde vlek’ voor hoe Oekraïne zich sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie heeft ontwikkeld, én het feit dat het Westen onbewust is gaan geloven in veel Russische propaganda over Oekraïne. Ze is te gast. 

Tot 24 februari verleden jaar hield bijna niemand in het Westen het voor mogelijk dat Rusland daadwerkelijk Oekraïne zou binnenvallen. Waarschuwingen uit welingelichte Amerikaanse inlichtingen- of Russische oppositionele kringen werden genegeerd. Een klassieke landoorlog op ons continent behoorde na de val van de Muur en de Joegoslavische oorlogen immers voorgoed tot het verleden.

Maar waar kwam die partiële blindheid, om niet te zeggen, dat wensdenken vandaan? Volgens Duitslandkenner Hanco Jürgens is West-Europa aan het ontwaken uit de vredesdroom die de posthistorische tijd van na 1990 kenmerkte. De historicus is te gast.

Wie de Rusland-Oekraïne-oorlog aan den lijve meemaakte is NOS-verslaggever Gert-Jan Dennekamp. Hij begon als correspondent in 1992 in Moskou en deed het afgelopen jaar dapper verslag van de oorlog in Oekraïne.

We spreken hem over zijn ervaringen als correspondent in de afgelopen 10 jaar in Oekraïne. Was hij net zo verrast als de rest van de wereld op 24 februari 2022, of zag hij iets dat het Westen nog niet zag?

Deze week is de column van Sana Valiulina.