OVT

OVT 5 maart 2023

Afgelopen week besloot Tennessee als eerste Amerikaanse staat dragshows te verbieden in het openbaar of voor kinderen, én ook elke vorm van transgenderzorg voor minderjarigen. Dit alles onder het mom van kinderbescherming. Deze retoriek hebben we eerder gezien, zegt literatuurwetenschapper Looi van Kessel. Anti-homoactivisten in de jaren 1970 zeiden namelijk precies hetzelfde... 

Verder in OVT: een vergeten scheepsramp uit 1917, de geschiedenis van stroomlijnen, de verhouding van de mens tot de natuur, de column van Ellen Ombre en een radiodocumentaire over de fiets van Marten Minkema.

Luister mee

Luister en kijk live mee door hier te klikken, of abonneer je op de podcast.

De podcast van OVT is te beluisteren via iTunes, Spotify, RSS-feed en meer. Lees hier hoe je OVT als podcast terug kan luisteren op smartphone of computer.

Een vergeten scheepsramp uit 1917

Tijdens een februaristorm in 1917 verging het Britse stoomschip Mendi in de Noordzee, onderweg van Zuid-Afrika naar Engeland. Aan boord 600 zwarte militairen die de Britten zouden bijstaan tijdens de Eerste Wereldoorlog. Maar twintig lichamen zijn teruggevonden, waaronder die van vijf soldaten, die terecht zijn gekomen op een begraafplaats in Noordwijk. Na de oorlog is het verhaal van de Mendi en van de zwarte soldaten, vergeten.

Toen de plaatselijke historicus uit Noordwijk, Mark Sijlmans, jaren geleden de graven van de soldaten toevallig ontdekte is hij op zoek gegaan naar nazaten van de slachtoffers en naar het verhaal van de Mendi en de zwarte soldaten tijdens de Eerste Wereldoorlog. 

Hoe het design van de minste weerstand het ideaal werd

Duikboten, auto’s, fietsen – ze kunnen altijd sneller, beter en mooier. Dat gebeurt door ze een glad design te geven. Stroomlijnen, de stijl van snelheid, werd populair in de jaren 1930. Tegenwoordig is alles gestroomlijnd, van organisaties en processen tot gebouwen en strijkijzers. Welke idealen liggen er achter het wrijvingsarme ontwerp?

In Design Museum Den Bosch opent op 4 maart de tentoonstelling Sneller, beter, mooier – de vormgeving van de vooruitgang over geschiedenis en toekomst van de stroomlijn. Conservator Tomas van den Heuvel vertelt over de geschiedenis van dit design van de minste weerstand.

'Denk aan de kinderen!': hoe homofobe retoriek uit de 70's terugkeert

Afgelopen week besloot Tennessee als eerste Amerikaanse staat dragshows te verbieden in het openbaar of voor kinderen, én ook elke vorm van transgenderzorg voor minderjarigen. Dit alles onder het mom van kinderbescherming. De afgelopen maanden zijn er in heel Amerika van dit soort wetten ingevoerd, die vooral de rechten van transmensen inperken.

En daarbij valt iets op, zo meent Looi van Kessel, die als literatuurwetenschapper aan de Universiteit Leiden gespecialiseerd is in Amerikaanse queer-literatuur. Namelijk: dezelfde retoriek die nu door voorstanders van anti-transwetten wordt gebruikt, werd in de jaren 1970 gebruikt door anti-homoactivisten. Van Kessel is te gast. 

De Fake History Hunter

We weten allemaal dat er nepnieuws bestaat, maar er bestaat ook nepgeschiedenis. Hardnekkige mythen – bijvoorbeeld dat de neanderthalers amper konden denken, terwijl ze meer hersencellen bezaten dan de collega sapiens op dat moment, zo wijst onderzoek uit.

Maar sinds een aantal jaren vindt dit soort Fake History een bestrijder in de Fake History Hunter. Op een Engelstalig Twitter-account rekent ze met alle historische nonsens af. Ze is inmiddels vermaard op heel de wereld, maaren woont gewoon bij ons. In Nederland, in Oost Groningen. Vanuit haar boerderij, tussen haar hond, kippen en katten gaat  ze het historische nepnieuws te lijf. Ze heet Jo Hedwig Teeuwisse, en ze is te gast.

'De onderwerping' van de aarde met Philipp Blom

'Wees vruchtbaar en word talrijk; bevolk de aarde en onderwerp haar; heers over de vissen van de zee, over de vogels van de lucht, en over al het gedierte dat over de grond kruipt.’ Zo staat het in het Bijbelboek Genesis. En aldus geschiedde. Want de mens werd heerser der schepping. 

Maar hoe kwamen wij op dat idee, en hoe veroverde het de wereld zodanig dat het een bedreiging werd voor het voortbestaan van onze soort en alles dat leeft op moeder aarde. Historicus Phillipp Blom schreef De Onderwerping. Een geschiedenis van de verhouding van de mens tot de natuur, en is te gast.

De column van Ellen Ombre - Ondervinding

Het Spoor Terug: Op de fiets #1

Overal ter wereld fietst de mens, maar nergens zoveel als hier. Nederlanders peddelen massaal door hun polders, duinen, bossen en in drommen door de steden, er zijn zelfs meer fietsen dan mensen. Hoe komt dat? Is het vanwege ons vlakke land?

Dat kan niet de hele verklaring zijn, want Mannheim, Londen en Parijs zijn ook plat. Toch zie je daar veel minder fietsers. En dat terwijl het rijwiel is uitgevonden door Duitsers, Engelsen en Fransen, zeg maar gerust door iedereen behalve door Nederlanders. Hoewel, de bagagedrager schijnt hier te zijn toegevoegd. Hoe dan ook, enkel in Nederland is de fiets volledig opgenomen in het dagelijks leven en totaal vergroeid met het straatmeubilair, een cultureel fenomeen waar het buitenland met verbazing naar kijkt.

Maar wat is dat eigenlijk; die Nederlandse fietscultuur? Voor antwoorden reist Marten Minkema naar de Duitse geboorteplaats van de allereerste loopfiets, naar Deventer waar de Nederlandse fietsgeschiedenis is begonnen en naar Utrecht waar 's lands oudste fietspad ligt langs de Maliebaan. Daar is in 1883 de Nederlandsche Vélocipèdisten Bond opgericht, de latere A.N.W.B. die Nederlanders maande om vooral netjes rechtop te fietsen - wat velen tot op de dag van vandaag doen.  Dit is het eerste deel van een tweeluik, gemaakt door Marten Minkema.