Vanaf volgend jaar is het weer mogelijk: Jiddisj studeren aan een Nederlandse universiteit. De historica Daniella Zaidman-Mauer zal het vak doceren. Dat juist in Amsterdam het Jiddisj weer zal worden bestudeerd, is volgens haar van groot belang: het Jiddisj was eeuwenlang dé voertaal van de Joodse gemeenschap in Nederland, en bovendien was Amsterdam de plek waar de meeste boeken in het Jiddisj ter wereld werden uitgegeven.

We spreken Zaidman-Mauer over de geschiedenis en het belang van het Jiddisj.

In de nieuwe Apple+ film Emancipation speelt Will Smith een tot slaaf gemaakte man – Peter - die in het Louisiana rond 1860 ontsnapt van een plantage. Het verhaal van deze Peter is gebaseerd op het leven van Gordon, een man die als ‘Whipped Peter’ bekend werd. Door een foto uit 1863, waarin hij poseert met zijn rug vol met littekens naar de camera, die een van de meest verspreide foto’s werd in de abolitionistische beweging van de Verenigde Staten, tijdens de Burgeroorlog.

Journalist Dominique van Varsseveld bekeek voor ons de film, vertelt over het leven van deze Gordon en wat deze ‘eerste viral foto’ betekent voor de fotografiegeschiedenis.

Het Vaticaan heeft drie bijzondere beeldfragmenten, afkomstig van het Parthenon, teruggegeven aan Griekenland. Het klassieke cultuurgoed bevond zich tot voor kort in het Vaticaans Museum, maar zal binnenkort in Athene, waar het ooit onderdeel was van de tempel voor de Godin Pallas Athene, te bewonderen zijn.

Maar om wat voor beelden gaat het precies en waarom geeft het Vaticaan ze juist nu terug? Te gast is Raphael Hunsucker, classicus en redacteur van het tijdschrift Roma Aeterna, een tijdschrift voor fans van het klassieke Rome.

Zouden wij mensen ooit een machine kunnen maken, die zou kunnen denken? Die vragen zou kunnen beantwoorden, essays kunnen schrijven, of zelfs romantische gedichten zou kunnen produceren? Dat is een vraag die filosofen al decennia bezighoudt – specifiek vanaf 1950, toen de wiskundige Alan Turing met een essay over deze vraag de wereld aan het denken zette. En nu, anno 2022, lijkt het moment eindelijk daar, met de komst van de chatbot ChatGPT.  

Is dit daadwerkelijk een machine die kan denken? Te gast hierover is Nieske Vergunst, schrijver van Hallo Robot! en gepromoveerd in de kunstmatige intelligentie. 

‘Russische anti-oorlogsactivisten proberen op één lijn te komen, zolang ze geen ruzie maken.’ Zo kopte The New York Times onlangs over de oppositie in diaspora, die in Berlijn bijeenkwam. Ze zijn het over een ding eens: Poetin moet weg, maar verder zijn ze het over alles oneens, aldus de krant.

Maar wie vormen de Russische oppositie en wat leren de ervaringen van eerdere Russische opposanten in ballingschap? Waren ze altijd krabben in een krabbenmand? NRC-redacteur en Ruslandkundige Michel Krielaars is te gast.

Het is 's werelds meest invloedrijke adviesbureau: McKinsey & Company. Het laat zich voorstaan op een door waarden gedreven aanpak, maar wat blijft er van die reputatie over als je achter de schermen kijkt? Daarover schreven Walt Bogdanich en Michael Forsythe, twee onderzoeksjournalisten van The New York Times, het boek De macht van McKinsey. Ze schetsen een onzichtbare maar grote invloed van het bureau op onze economie, ons politieke beleid en zelfs op oorlogsvoering.

Onderzoeksjournalist Thomas Muntz bespreekt het boek van zijn Amerikaanse collega’s en vertelt over zijn eigen ervaringen met McKinsey.

Pinokkio