Geen enkele scheepsramp ter wereld heeft zo’n grote invloed gehad op de geschiedenis van een heel land als de ondergang van VOC-schip De Haarlem voor de kust van Zuid-Afrika. Van de stranding van dat schip in 1647 kun je een directe lijn trekken naar de permanente vestiging van Europeanen in Zuid-Afrika en de stichting van Kaapstad. En die lijn loopt door naar de verdere bewogen geschiedenis van het moderne Zuid-Afrika.

Dat meent historicus Bart Gielen tenminste, die gefascineerd is door het scheepswrak. Hij is ambassadeur van het project dat probeert om het scheepswrak te traceren en te bergen. Ook schreef hij een stuk voor National Geographic Historia over De Haarlem. Hij is te gast. 

De Joodse Raad was begin dit jaar groot nieuws toen een discutabel onderzoek meende de verrader van Anne Frank te hebben gevonden. Het verraad zou met behulp van gegevens van de Raad zijn gepleegd. De Raad had tussen 1941-45 al een problematische reputatie, maar kreeg vooral na de oorlog een slechte naam.

Maar had de Raad, door de bezetter belast met de taak de joden voor te bereiden op de vervolging en deportatie, anders gekund? Dat vraagt historicus Bart van der Boom zich af. Want ook al heeft de Raad gefaald bij de bescherming van haar mensen, een beetje 'historisch geïnformeerde empathie' is op zijn plaats, oordeelt Van der Boom. Hij schreef De politiek van het kleinste kwaad, over de geschiedenis van de Joodse Raad voor Amsterdam, en is te gast.

‘Scherp giert het nu. Een zware knal doet horen en zien vergaan. De luchtafweer bonkt ertussendoor. Kinderen huilen. Daar worden er twee tegen de grond gesmakt door de luchtdruk. De bommen vallen kort bij. Als ze nog dichterbij komen is de ellende niet te overzien.’

Het zou zomaar een verslag kunnen zijn vanuit een Oekraïense stad nu. Maar dat is het niet. Dit citaat komt uit een dagboek en beschrijft een zomerse dag in Spanje in het jaar 1938. De schrijver is Evert Ruivenkamp, een van de in totaal 650 Nederlanders die destijds naar Spanje gingen om te vechten tegen de oprukkende legers van de fascistische generaal Franco die werd gesteund door Duitse en Italiaanse troepen.

Dit dagboek van Ruivenkamp is uniek en pas een paar jaar geleden ontdekt. En nu is het uitgegeven, onder de titel Een Hollandse jongen aan de Ebro. Yvonne Scholten schreef inleiding en nawoord bij het boek, en is te gast.

Op 8 april werd de beruchte Russische nationalist Vladimir Zjirinovski met alle egards begraven in Moskou. Zjirinovski was één van de bekendste politici van Rusland, al ruim dertig jaar was zijn partij als schijn-oppositie een steunpilaar voor het regime. De staatsmedia spraken van het verlies van een markant en ervaren politicus, die geliefd was onder het volk.

Dat is niet het enige verhaal dat over Zjirinovski verteld kan worden. OVT-stagiair Sophie Polm schrijft een wekelijkse bijdrage over de kritische Russischtalige media en vertelt in de uitzending hoe de loopbaan van Zjirinovski ook kritisch inzicht kan bieden in het Russische politieke systeem.

Recensent Bart Funnekotter bespreekt de volgende vier historische boeken:

• Hop, Leendert Alberts
• 1572, Judith Pollmann en Raymond Fagel
• Het vuur van de vrijheid, Wolfram Eilenberger
• Mevrouw Sapiens, Thomas Cirotteau, Eric Pincas en Jennifer Kerner

In de uitzending roept Bart één boek uit deze selectie uit tot het 'Boek van Bart', en natuurlijk is er weer een winactie! Luister zondag mee en houd onze sociale media in de gaten om kans te maken.