Volgens historicus Timothy Snyder verloopt de overgang van een democratie naar een dictatuur vaak volgens een vast model of stappenplan. Geert Mak ziet dat het Hongarije van premier Viktor Orbán en zijn-Fidesz partij de eerste stappen van dat model al gezet hebben.

Peer van Tetterode

Orbán is dus al op de helft

Zo is Orbán al stevig op weg richting een dictatoriaal regime. Er moeten nog maar drie cruciale stappen gezet worden. Stap 4. Orbán moet alle onafhankelijke rechters uitschakelen. Stap 5. Orbán moet paramilitaire troepen vrijspel geven. Stap 6. Orbán moet de Hongaren verheffen boven de rest van de wereld. Dan is het klaar.

Het lijkt een weg die meer voormalige Oostbloklanden kiezen. Ook Polen ligt op ramkoers met de EU. De democratie heeft één zwakke plek: je kunt hem, als je maar genoeg mensen weet te verzamelen, op democratische wijze afschaffen.

sleutelmoment

Op 22 mei 2015 beledigde Jean-Claude Juncker, die toen voorzitter was van de Europese Commissie, premier Viktor Orbán van Hongarije door hem plagerig een dictator te noemen. Achteraf was die plagerij een teken van onmacht. Brussel maakte zich toen al ernstig zorgen, terwijl in de rest van Europa nog niet echt begrepen werd wat er in Hongarije gaande was.

Op dit moment, eind 2020, dreigen Hongarije, Polen en Slovenië de enorme Europese geldpot aan coronanoodsteun van meer dan 1.800 miljard euro te blokkeren, omdat de miljardensteun wordt gekoppeld aan naleving van de rechtsstaat. Terugkijkend hadden we op die dag in mei 2015 al kunnen voorspellen dat de dictatoriale neigingen van Hongarije en de landen van de leiders die Orbán dictaturen worden die steeds moeilijker kunnen worden teruggefloten noch gedwarsboomd.

verhalen bij deze aflevering

colofon

Regie Maren Merckx 
Research Frédérique Melman, Márk Kékesi  
Beeldresearch Daniela Solano 
Camera Jackó van ‘t Hof 
Geluid Simone Galavazi 
Montage JP Luijsterburg
Online montage Sander Kuipers                                                                                        Kleurcorrectie John Thorborg 
Geluidsnabewerking Joost Oskamp                                                                          Ondertiteling Jolijn Tevel   
Muziek Big Orange, JPL 
Leader Reinier van Brummelen,  David Kleijwegt                                                Productie Mariska Schneider, Sharon de Vries 
Productie-assistentie Koos van de Merbel 
Webredactie Peer van Tetterode                                                                              Eindredactie Roel van Broekhoven, Stefanie de Brouwer

Met medewerking van Associated Press, Akos Stiller, Bernadett Szél, Fortepan, Getty Images, M1 Híradó, MTVA, TASZ -Társaság a Szabadságjogokért, Piroska Oroszlany, Floris-Jan van Luyn, Stef Tijdink

In coproductie met Canvas

Met steun van CoBO, European Cultural Foundation, Fonds 21, Prins Bernhard Cultuurfonds, VSB Fonds