Iedereen is wel eens bang en dat is maar goed ook. Onze angsten helpen ons om gevaar uit de weg te gaan of af te wenden. Maar soms blijven angsten hangen ook als het directe gevaar al lang geweken is. Mensen met een posttraumatische stress stoornis, bijvoorbeeld, beleven keer op keer opnieuw de angst van een traumatische gebeurtenis in het verleden. Deze – ongegronde – angsten kunnen het leven van de patiënt gaan beheersen.
Amsterdam: Weg met de angst
Wie je bent, wordt mede bepaald door wat je hebt meegemaakt. Goede en slechte herinneringen bepalen je voorkeuren en gedrag. Maar wat als we deze herinneringen, of in tenminste de bijbehorende emoties, kunnen manipuleren? Hoogleraar klinische psychologie Merel Kindt doet aan de Universiteit van Amsterdam onderzoek naar een methode waarmee ongegronde en ongewenste angsten gewist kunnen worden.
©
VPRO
Merel Kindt, Universiteit van Amsterdam
angstgeheugen
Iedere keer als een herinnering wordt opgehaald, wordt het oude geheugenspoor door een neurobiologische reactie opnieuw opgeslagen. Na een traumatische ervaring kan het ophalen van de herinnering op deze manier onbedoeld worden versterkt. Uit het onderzoek van Merel Kindt blijkt dat we aangeleerde angsten met behulp van het medicijn propranolol kunnen wissen. Kindt, die eerst onderzoek deed met gezonde proefpersonen en later met patiënten die leden aan posttraumatische stress, ontdekte dat emotionele geheugensporen kunnen worden verzwakt, mits er op het juiste moment wordt ingegrepen: als, direct na het ophalen van de traumatische herinnering, de stof propranolol werd toegediend, was de angstreactie verdwenen en kwam hij niet meer terug.
een stukje van jezelf
De vinding van Kindt is natuurlijk goed nieuws voor alle mensen die lijden aan posttraumatische stress, maar deze methode werpt ook vragen op over wie we zijn en waardoor onze identiteit wordt bepaald. Omdat de therapie zo abrupt resultaat boekt, vinden patiënten het soms moeilijk om te accepteren dat de angst ineens weg is. Het voelt erg onnatuurlijk om te ervaren hoe je hersenen zich, door een interventie van buitenaf, van de ene op de andere dag anders gedragen, en deze patiënten hebben het gevoel een stukje van hun oude, angstige zelf verloren te hebben.
Onderzoek naar de combinatie tussen therapie en propranolol is dan ook nog in volle gang, je zult nog even moeten wachten voordat je langs de psychiater kan voor een ‘vergeetpilletje’. Maar ondertussen kijken sommige wetenschappers alweer een stap verder. De Amerikaanse psychiater Roger Pitman, bijvoorbeeld, onderzoekt of deze methode niet preventief ingezet kan worden. Bijvoorbeeld bij soldaten, die een grote kans lopen om met posttraumatische stress thuis te komen. Een ideale oplossing of een angstwekkend vooruitzicht? Deze discussie moet nog gevoerd worden.