Dit artikel verscheen in VPRO Gids #19 (13 t/m 19 mei 2017) en is de tweede in een serie portretten van hedendaagse mediapioniers.
De wereld verandert en de media veranderen mee. Makers gebruiken nieuwe technologieën en strategieën om hun verhalen bij het publiek te krijgen. De VPRO Gids portretteert in een serie de voorlopers van de moderne media. In aflevering twee: impactproducent Janina Pigaht (35).
Wat doet een impactproducent?
‘Rondom een documentaire verzorg ik een zogenaamde impactcampagne. Daarmee proberen we bepaalde maatschappelijke doelen te bereiken die met het thema van de documentaire samenvallen. Dat traject begint al voor de film af is; ik doe veel research en zoek uit welke partners zich aan de film zouden kunnen verbinden. Die partnerschappen kunnen financieel zijn, maar ook inhoudelijk. De film kan voor de partners een manier worden om hun boodschap te ondersteunen. Als de film er eenmaal is, ligt de basis er al en ga ik echt van start om impact te realiseren.’
Je hebt op deze manier meegewerkt aan de documentaire Ik alleen in de klas van Karin Junger. Hoe ging dat in zijn werk?
‘Ik ben heb een opleidingstraject gevolgd bij kennisinstituut Impact Academy en ben door hen gekoppeld aan de regisseur. De film gaat over racisme in Nederland en dat is een onderwerp is waar ik affiniteit mee heb. We willen zorgen voor meer bewustwording over racisme en ook dat mensen in actie komen om er iets aan te doen. De documentaire gaat over een moeilijk en heel gevoelig onderwerp. Iedereen vindt dat racisme moet stoppen, maar niemand denkt dat het probleem ook bij hem kan liggen. Het heeft me dan ook een jaar gekost om onderzoek te doen en alle valkuilen te identificeren, ook binnen onze impactcampagne.'
(tekst gaat door onder afbeelding)
©
Maartje Geels / VPRO Gids
'Voor Ik alleen in de klas hebben we een aantal doelen geformuleerd, bijvoorbeeld dat we de zichtbaarheid van de gevolgen van racisme en uitsluiting willen vergroten en dat we gekleurde jongeren weerbaarder willen maken. Om dat te bereiken, bieden we naast de documentaire een online platform, trainingen voor jongeren, ouders en professionals en een vertoning- en debatreeks in het land.’
Wat is het verschil tussen een impactproducent en een marketingpersoon?
‘Marketing is er vaak op gericht zo veel mogelijk mensen de film te doen zien. De impactproducent gaat voor de inhoudelijke vertaling van de film naar de maatschappij. Iemand met een achtergrond in marketing kan dit beroep ook uitvoeren, maar bij die persoon zal het zwaartepunt van de campagne ergens anders liggen.'
Je kunt nooit iedereen tevreden houden. 'Nee' kunnen zeggen is een van de belangrijkste dingen van het werk.
'Makers willen graag dat hun film wordt gezien, maar dat alleen is voor mij niet genoeg. Een impactproducent wil er iets aan gekoppeld zien: een discussie, een evenement, een petitie. Het doel kan ook zijn dat er Kamervragen gesteld worden of dat de wetgeving verandert. Dat kun je echt impact noemen.’
Wat moet een goede impactproducent kunnen?
‘Een impactproducent moet een duizendpoot zijn. Je moet goed kunnen netwerken, lobbyen, researchen, en ideeën hebben over pr en communicatie. Je moet jezelf helemaal inlezen en scholen, dat vind ik er ook zo leuk aan. Het is heel fascinerend om je steeds weer helemaal te verdiepen in een bepaald onderwerp. Je groeit en ontwikkelt jezelf erdoor. Een moeilijk gedeelte van het werk is dat iedereen iets van je wil. Elke partij heeft weer andere belangen en dat is vaak lastig. Je kunt nooit iedereen tevreden houden. "Nee" kunnen zeggen, dat is een van de belangrijkste dingen. Soms blijkt een partij toch niet de beste om mee samen te werken, en dan moet je standvastig zijn.’
Hebben alleen documentaires over maatschappelijke onderwerpen baat bij een impactcampagne?
‘Nee, ik zou ook graag impactproductie willen doen voor een kunstfilm. Daarbij is de maatschappelijke urgentie niet zo duidelijk aanwezig, dus dat biedt weer nieuwe uitdagingen. Dat lijkt me heel interessant. En het kan ook voor boeken of theatervoorstellingen. Niet elke film is geschikt voor impactproductie. Er moet behoefte aan zijn, een maatschappelijk doel. Dat hoeft natuurlijk niet elke film te hebben. Echte auteursfilms moeten ook blijven bestaan. Maar het is voor documentaires wel een goede nieuwe manier om financiering aan te boren.’
Waarom is dit nu een beroep in opkomst?
‘Omdat we graag willen laten zien hoe belangrijk documentaires zijn en dat het goed is dat er meer mee gebeurt dan alleen een uitzending op tv. Dat geldt eigenlijk voor kunst in het algemeen. Ik denk dat je als impactproducent een enorme bijdrage kan leveren aan de waarde van kunst voor de samenleving.'
Ik maak zelf ook nog mijn eigen documentaires, maar mijn werk als impactproducent geeft me de vrijheid om niet alle klussen aan te hoeven nemen en alleen films te maken die me echt raken.
'In Engeland, en zeker in Amerika moet je als maker al meer nadenken over de impact om je film te kunnen financieren. In Nederland konden voorheen veel films gemaakt worden dankzij subsidie, maar die potjes raken steeds leger. Daarom gaat het hier ook die kant op. En een impactproducent is heel prettig voor de regisseur, die kan zich blijven concentreren op het maakproces. Het remt de creativiteit wanneer je als maker steeds moet nadenken over wat voor plek je film kan innemen in de maatschappij. Tegelijkertijd wordt die rechtvaardiging wel steeds meer verlangd van documentairemakers. Een impactproducent kan die taak op zich nemen. Maar het is nog een heel nieuw beroep, al doende leren we.’
Je bent zelf ook documentairemaker. Zou je je eigen impactproducent kunnen zijn?
‘Nee, want dat vergt een heel andere manier van denken. Ik denk wel dat het werkveld in het algemeen veranderd is: niemand doet nog maar één ding, iedereen moet veelzijdig zijn. Ik maak zelf ook nog mijn eigen documentaires, maar mijn werk als impactproducent geeft me de vrijheid om niet alle klussen aan te hoeven nemen en alleen films te maken die me echt raken. Maar ik zie het voordeel van impactproductie, dus ik zou er bij een volgende film wel over nadenken of ik met zo iemand zou kunnen werken.’