Op 8 september 2002 werd de allereerste aflevering van VPRO Tegenlicht uitgezonden. De titel: ‘Frontberichten van de nieuwe oorlog’. Het ging om de ‘War on terror’ die de toenmalige president van de Verenigde Staten in gang had gezet. Die oorlog bleek een lange adem te hebben, weten we nu, maar gelukkig geldt dat ook voor het programma.
Twintig jaar en 555 uitzendingen later geldt VPRO Tegenlicht als een ijzersterk instituut op documentairegebied. Het programma richt zich op thema’s als politiek, economie, cultuur, technologie en wetenschap, maar de insteek is altijd hetzelfde: een kijkje in de toekomst. Invloedrijke denkers als Evgeny Morozov en Francis Fukuyama krijgen zendtijd om hun soms revolutionaire ideeën uit de doeken te doen, maar ook de biologische boer en de ondernemende loodgieter komen aan het woord.
Tegenlicht is per definitie vooruitstrevend, en moet daarom soms zelfs uitkijken dat het niet te ver vooroploopt. Wie door het archief bladert, denkt regelmatig: toen al? In 2003 was er een tweeluik over ‘de waterstofrevolutie’. In 2004 stond in de programmabladen: ‘De Chinezen komen!’. In 2006 vroeg men zich af of de macht van Google niet te groot aan het worden was.