Dit is waarom je meer offline wil zijn

Met de komst van technologie is het aantal prikkels enorm toegenomen, maar onze hersenen zijn niet mee geëvolueerd. Onze grijze massa is een oeroud systeem, dat niet ontworpen is voor het verwerken van zoveel prikkels tegelijkertijd. Multitasking en steeds van focus veranderen vergt veel van ons brein.

Toch vinden onze hersenen nieuwe prikkels fijn en daarom laten we ons graag afleiden. Laat de smartphone nou hét ultieme afleidingsinstrument zijn. Iedere keer als jij op je telefoon kijkt en een nieuwe prikkel krijgt maken je hersenen het gelukshormoon dopamine aan. Onderzoekers vergelijken een telefoonverslaving ook wel met een drugsverslaving, waarbij het beloningssysteem in de hersenen ook overspoeld wordt met dopamine. Dit geluksstofje zorgt ervoor dat we ons tevreden en beloond voelen. Een fijn gevoel, dat we keer op keer op keer willen ervaren.

In sommige landen, bijvoorbeeld Zuid-Korea en China is een social media-verslaving een erkende psychische aandoening. Er bestaan zelfs intense afkickprogramma’s om verslaafde tieners op militaire wijze te ‘detoxen’ van hun telefoons.

Een van de manieren om onze aandacht langer vast te houden is gamification. Hiermee proberen apps je te verleiden om te klikken, swipen of verder te kijken. Van je liefdesleven tot het doen van boodschappen: alles wordt een spelletje. Wat zijn de gevolgen van die tendens? En wat is het spel dat tegelijkertijd aan de achterkant – door de bedrijven die deze apps bedenken – met ons gespeeld wordt? 

Voor jongeren wordt een deel van hun status bepaald door het aantal volgers dat ze op Instagram hebben en het aantal likes dat hun foto’s krijgen. Heb je er minder dan een x aantal? Dan kan dat schadelijk zijn voor je populariteit.

Maar hoe schadelijk is die ontwikkeling voor het zelfbeeld van deze jongeren? Bekijk hieronder een fragment uit de VPRO-themauitzending Game of Phones.

Gemiddeld kijken Nederlanders zo’n 10 tot 20 keer per uur naar hun smartphone. Dit is killing voor je productiviteit, (mentale) gezondheid en sociale leven. Zelfs met kramp in onze vingers van het scrollen blijven we die telefoon pakken. Waarom? De ‘fear of missing out’ (FOMO) neemt het over. Stel dat je een paar uurtjes niet op je telefoon kijkt en net een belangrijk telefoontje, berichtje of leuke post mist. Je kan zelfs ‘fantoomtrillingen’ ervaren, waarbij je denkt dat je je telefoon voelt trillen, terwijl dit niet zo is.

De stijgende populariteit van hashtags als #socialdetox, #digitaldetox en #evenoffline verraadt dat online zijn allang niet meer alleen maar leuk is. En het feit dat we de behoefte voelen om onze online afwezigheid aan te kondigen laat al zien hoe onmisbaar we ons voelen op ieders schermpje. Altijd en overal online kunnen zijn heeft een keerzijde. Verlies van privacy, gebrek aan concentratie, minder oogcontact en zelfs fysieke klachten door allergie voor digitale signalen.

Naarmate de digitale netwerken oprukken, zijn er steeds minder plekken waar je echt alleen kunt zijn. Offline zijn wordt een luxe. VPRO Tegenlicht maakte hier de special "Offline als luxe" over. Wie zich echt vrij wil voelen, kan in Camp Grounded een 'digitale detox' ondergaan.