‘Verdienen door iets niet te bieden? Nee, je betaalt bij ons niet voor minder, maar voor veiligheid. Om je gezin te beschermen,’ zegt Bert Jan Peters. Welkom bij Kliksafe. Vanuit een sober kantoorpand op bedrijventerrein Lepelingen II in Nunspeet verzorgt dit bedrijf schoon internet voor surfend reformatorisch Nederland. Dat wil zeggen: zonder porno, erotiek, geweld, gokken of grof taalgebruik. Bagger, is hier de verzamelnaam voor deze content, en dit wordt met een verfijnd en ultramodern systeem geweerd.
Klanten die betalen om níet iets te ontvangen. Dat klinkt als een sprookje, maar internetprovider Kliksafe draait al vijftien jaar op dit omgekeerde businessmodel.
Het zijn drukke tijden voor Kliksafe. Onlangs nam het FilterNet over van de EO, en de 12.000 gebruikers van deze filterdienst hebben het klantenbestand van Kliksafe bijna verdubbeld. Desondanks neemt directeur Bert Jan Peters alle tijd om de VPRO Gids te ontvangen en te informeren over de kunst van het filteren.
Maar eerst schetst hij de geschiedenis van Kliksafe. Die begon bij het Reformatorisch Dagblad (RD) dat in de begintijd van internet zijn abonnees toegang gaf tot een e-maildienst en 200 geselecteerde gescreende websites. Een whitelist met pagina’s van onder meer NS, ANWB en natuurlijk de adverteerders van het RD. Leuk, maar niet lang vol te houden. Peters: ‘Je liep per definitie achter de feiten aan, want pagina’s die niet waren aangemeld voor screening werden nooit gevonden. Een vakantiehuisje boeken kon bijvoorbeeld niet.’
Eigenlijk werkte een whitelist alleen op scholen waar binnen een afgebakende leeromgeving wordt gewerkt. Daarom werd afgestapt van de lijst, trok het RD zich terug en ging Kliksafe zelfstandig verder, nu met een blacklist in plaats van een whitelist. Men biedt landelijke dekking, al wonen de meeste klanten vanzelfsprekend in de Biblebelt. Dat zijn scholen, particulieren en een handvol bedrijven.
Het is voor een computer soms lastig om onderscheid te maken tussen een blote vrouw en een varken. Het zijn dezelfde tinten.
Klanten van Kliksafe kunnen voor verschillende niveaus van filtering of blokkering kiezen, en de lijst van uit te sluiten websites is lang. Over het blokkeren van porno en gewelddadige sites is geen discussie, maar wat moet je met YouTube, games of de NPO? En hoe houd je erotiek en porno uit elkaar?
‘Een erotische scène in een film hoeft geen porno te zijn, dat is veel explicieter, maar onze klanten gooien het wel op één hoop. Als de Kijkwijzer het sekssymbool heeft toegekend geven wij het niet door,’ zegt Peters. Dat is soms jammer, zoals bij A’dam – E.V.A. ‘Vanwege een enkele erotische scène krijgt de hele serie het predicaat ‘16+’. Onze klanten snappen dat het zo werkt. We moeten ons tenslotte ergens op baseren.’
filtersysteem
De reikwijdte van de Kijkwijzer is beperkt. Veel bekende websites en sociale media houden zelf onwelgevallige inhoud buiten de deur. De rest wordt door het eigen filtersysteem gehaald. Dat let op tekst, pixels, kleurtinten, motieven en ook op beweging. Geheel feilloos werkt dit niet. ‘Het klinkt lachwekkend, maar het is voor een computer soms lastig om onderscheid te maken tussen een blote vrouw en een varken. Het zijn dezelfde tinten.’
Content die filters niet, maar klanten wel als erotisch bestempelen, wordt door een menselijk Kliksafe-oog beoordeeld. Niet eerder, want men wil ook het eigen personeel hiertegen beschermen. Op de lijsten met mogelijk te blokkeren sites staat tussen Twitter en Facebook ook het onbekende VK. Dat blijkt een Russische variant op Facebook. ‘Dit schijnt in Nederland veel te worden gebruikt en is lastig te filteren. Daar staat veel erotische content en, heb ik mij laten vertellen, veel dames bieden zich daar aan voor seks.’
Begrijpelijk dat dit niet gewaardeerd wordt in reformatorische kring, maar wat is er mis met sport, ook een veelgebruikt filter? ‘Met sport op zich is niets mis. Het gaat om topsport. Dat gaat richting sportverdwazing en verafgoding.’
Opmerkelijk is dat informatie over andere religies niet gefilterd of geblokkeerd wordt. Wat de directeur betreft zijn niet-christelijke klanten dan ook net zo welkom. ‘Een Joodse school is klant en ik kan mij voorstellen dat in de moslimgemeenschap ook interesse is. Wat alcohol en kleding betreft hebben zij dezelfde moraal.’
maatwerk
Voor Kliksafe, dat als motto ‘iedereen veilig internet’ hanteert, is het soms filteren tegen de bierkaai. Door de groei van internet en het feit dat pornografisch materiaal op steeds meer plekken zichtbaar is, krijgt de baggerafweer kenmerken van een wapenwedloop. Want wat te doen met porno die via Twitter wordt verspreid? Of via het aanbod in webshops?
Aanstootgevende beelden op YouTube? Het is bijna niet meer te doen en een oplossing moet deels bij de klant zelf vandaan komen. ‘We kunnen niet steeds strikter gaan filteren, dat valt niet vol te houden. Klanten zullen meer verantwoordelijkheid krijgen, want die weten zelf, mag je hopen althans, het beste wat goed is voor hun gezin.’
Minder bevoogdend dus, al is het de vraag of iedereen wel bestand is tegen de vele verleidingen op internet. Voor het zover is moet de filtering meer gepersonaliseerd worden. Maatwerk, waarbij de methode van de bekende Stemwijzer als voorbeeld dient.
Het klinkt paradoxaal, maar een ander filterprobleem vormt de groei van het aantal beveiligde websites. Die zijn te herkennen aan een URL die begint met https. Banken zijn daarmee begonnen en het aantal sites dat zo beveiligd is groeit snel. Daarbinnen kun je niet filteren. ‘Als YouTube dat ook gaat doen, wordt het lastig,’ voorspelt Peters met fijn gevoel voor eufemisme.
kat-en-muisspel
Minder bevoogdend dus, al is het de vraag of iedereen wel bestand is tegen de vele verleidingen op internet. Voor het zover is moet de filtering meer gepersonaliseerd worden. Maatwerk, waarbij de methode van de bekende Stemwijzer als voorbeeld dient. Het klinkt paradoxaal, maar een ander filterprobleem vormt de groei van het aantal beveiligde websites. Die zijn te herkennen aan een URL die begint met https. Banken zijn daarmee begonnen en het aantal sites dat zo beveiligd is groeit snel. Daarbinnen kun je niet filteren. ‘Als YouTube dat ook gaat doen, wordt het lastig,’ voorspelt Peters met fijn gevoel voor eufemisme.
Als je een auto koopt met een gordel doe je die toch ook om? Gewelddadige games worden ook geblokkeerd.
Niet iedereen binnen een gezin is altijd even enthousiast over het door pa, zelden door ma, afgesloten Kliksafe-abonnement. Er zijn dan ook regelmatig pogingen om filters en blokkeringen te omzeilen. Peters kijkt er niet meer van op. ‘Daar zijn allerlei tooltjes voor en die blokkeren wij dan weer. Het is een kat-en-muisspel.’
Voor volwassen klanten die dit doen heeft hij minder begrip. ‘Als je een auto koopt met een gordel doe je die toch ook om?’ Gewelddadige games worden ook geblokkeerd. Als zoonlief net de nieuwste versie van Grand Theft Auto (GTA) heeft aangeschaft, kan dat dus niet gespeeld worden. Verbaasde en verontwaardigde ouders die daarover bellen blijken meestal de inhoud van het spel niet te kennen.
overal schermen
Schermtijd van kinderen, zelfs die van peuters, is een veel voorkomend discussiepunt. Er wordt dan ook niet alleen gefilterd op inhoud, maar er zijn ook verschillende manieren om de schermtijd te limiteren. Ook, of misschien wel juist van smartphones. Geen Facebook na negen uur ’s avonds of whatsapp na tienen, het komt allemaal voor, al is ‘niets op zondag’ waarschijnlijk het meest voorkomende slot.
De waarschuwingen voor het gebruik van iPad en smartphone komen allang niet meer alleen vanaf kansels in de Veluwse Vallei, maar ook van verschillende bezorgde topmannen uit Silicon Valley. Wat dat betreft heeft Kliksafe de tijd mee. Peters: ‘We zullen kinderen hier vertrouwd mee moeten maken, want schermen zijn overal. Of je het nu leuk vindt of niet.’