De Renate-act van René van der Gijp in Voetbal Inside, Youp die scheldt met 'enge pisnicht' in de NRC. Nicolaas vraagt zich af: is dit het 'normaal doen' van Rutte’s verkiezingscampagne?

In De wereld draait door schoof Bo aan tafel. Een oudere transvrouw. Zij werkt bij de VRT als verslaggever, voorheen als man; nu gaat ze als vrouw door het leven. Deze vrouw was van ver gekomen. Haar ogen verraadden dat. Ze had zich bevrijd van de schaamte en nu zat ze aan tafel om als voorbeeld te dienen voor anderen. Ze was kwetsbaar en krachtig. Ik zat met een vriend aan de telefoon. We keken samen apart. Ik moest een piepklein beetje janken. Hij grapte dat zijn geloof in de mensheid was hersteld. Als een boxje dat even aangevinkt was. Zo simpel is het soms.

Een dag later. René van der Gijp aan tafel bij Voetbal Inside, als Renate. Blonde pruik, jurkje, en een foto van Bo op de tv’s in de studio. Hij maakte Bo belachelijk. Aan tafel werd gelachen. René was verbeten en boos. Zijn ogen verraadden dat. Hij maakte aan tafel een middelvinger naar Bo, verpakt in een grap. Ik was een klein beetje in shock. Hoe dacht hij het recht te hebben om iemand die zoiets kwetsbaars had gedaan zo te kakken te zetten? ‘We moeten niet net gaan doen alsof dit normaal is,’ sprak collega Derksen later. Het leek alsof de heren van Voetbal Inside Bo terugfloten.

Normaal doen.

Een tijd geleden schreef ik een column over het gebruik van homofobe scheldwoorden. De aanleiding was het gemak waarmee Youp van ’t Hek de woorden ‘enge pisnicht’ gebruikte in een column. Ik schreef dat schelden met ‘flikker’, ‘poot’ of ‘pisnicht’ negatieve effecten heeft. Het werkt homofobie in de hand, niet in de laatste plaats bij (jonge) homo’s zelf. Ook in het hoofd van een homo wordt een homo iets negatiefs, omdat je leert dat een homo minder is, object van spot. Jonge homo’s, lesbiennes of transgenders zitten uit schaamte in de kast, en schaamte ontstaat niet in een vacuüm, maar in een maatschappij.

Je identificeert je vooral op jonge leeftijd met het scheldwoord. Dat tekent mensen diep, het tekende mij diep. Ik spreek me erover uit, niet omdat ik elke keer moet huilen als ik ‘flikker’ hoor of omdat ik vind dat andere mensen nu allemaal dingen niet meer mogen. Ik spreek me uit in de hoop dat jongeren die zich ‘anders’ voelen en nu opgroeien het makkelijker krijgen dan ik. Daarbij: er zijn in januari drie gevallen geweest van anti-homogeweld.

Recent reageerde Youp in de NRC op mijn stuk ‘van een of ander obscuur omroepblaadje’. ‘Ik moest vooral lachen toen ik het las,’ schreef hij. ‘Wat een zeikwijf,’ was zijn conclusie. Hij liet zich zijn scheldwoorden niet afpakken. Hij had ze van zijn vader geleerd en daarmee zijn woorden als pisnicht ‘gewoon Amsterdams’. Duidelijke taal, noemde hij het.

Gewoon. Normaal.

‘Normaal doen’ is niets meer dan je zin doordrijven in de zandbak

De retoriek van beide heren deed me denken aan de campagne van Mark Rutte tijdens de vorige Kamerverkiezingen: ’Normaal. Doen’. De premier vond de Zwarte Pieten-discussie in Nederland oververhit en wilde dat wij normaal gingen doen met z’n allen. Nou ja, met z’n allen… vooral de anti-Zwarte Pietdemonstranten moesten normaal doen. Door hen én niet serieus te nemen én te bestempelen als kinderfeestverstierders bleek zijn ‘normaal doen’ vooral een knieval voor de bedreigde witte burger.

‘Normaal doen’ heeft de schijn van progressiviteit, omdat het een beroep zou doen op volwassen common sense. Degene die het uitspreekt lijkt boven de materie te staan. Maar VVD’s ‘Normaal. Doen.’ bleek in de praktijk vooral een listige manier om niet te hoeven luisteren naar stemmen die zich uitspraken tegen ongelijkheid in onze maatschappij. Van die opportune politiek plukken we nu de zure vruchten. ‘Normaal doen’ betekent namelijk niets als ‘normaal’ niet voor iedereen geldt. Rutte heeft een klimaat geschapen waarin ‘normaal doen’ vooral een vrijbrief is om minderheden de mond te snoeren.

Het is niet meer normaal om te schelden met ‘enge pisnicht’, ‘poot’ of ‘flikker’ in een kwaliteitskrant. Die scheldwoorden hebben impact op opgroeiende jongeren die we in bescherming moeten nemen. Het is niet normaal om een transvrouw belachelijk te maken op nationale tv, omdat je het niet kan of wil begrijpen wat een ander mee- en doormaakt en dus ook niet kan oordelen over de impact. Het zijn agressieve tegenreacties op een snel veranderende wereld waarin minderheden hun plek opeisen. ‘Normaal doen’ is niets meer dan je zin doordrijven in de zandbak; pesten onder de valse vlag van progressiviteit.

Youp, Van der Gijp, Rutte en Derksen; ze hebben inderdaad het recht om te zeggen wat ze willen. Maar waar ik een probleem mee heb is dat deze mannen - met toch een zekere vorm van macht - ‘normaal doen’ hebben gekidnapt.
Als je kwetsbare mensen wil bespotten, een groep wilt wegzetten omdat die anders is en je dat komisch vindt, als je minderheden niet wilt aanhoren, omdat dat je niet uitkomt, dan doe je niet ‘normaal’.

Dan ben je gewoon een lul.

meer Nicolaas