stemmen tot nadenken

Bernadicta Mukalla Neng is een vrouw in Kameroen die al sinds de jaren zestig van de vorige eeuw heeft gestreden voor vrouwenrechten. Of eigenlijk: was, want ze is enkele maanden geleden overleden, vertelt Mirjam de Bruijn, hoogleraar Afrikanistiek in Leiden. ‘Dit interview dateert van een maand voor haar dood.’

De Bruijn: ‘Met een team van promovendi, deels lokaal en deels uit westerse landen, volgen we al jaren mensen in landen als Mali, Nigeria, Congo, Kameroen en Tsjaad. Individuen die hun stem laten horen tegen onderdrukking en uitbuiting. Ze zijn steeds relevanter, omdat er moderne communicatiemiddelen bijkomen. Delen van dat onderzoeksprogramma, het heet “connecting in times of duress”, gaan we nu omzetten in een publieksproject.’

Filmpjes zoals hierboven, interviews met één hoofdpersoon, vormen de basis. ‘We gaan die tonen in een soort installaties met beeldschermen, die in musea en publieke ruimtes kunnen staan. Maar ook op internet. De site is nu nog in aanbouw, met twee videoportretten. Dat wordt de komende maanden veel groter, met meer van die portretten en veel meer achtergrondinformatie over de hoofdpersonen en waar ze voor staan. En zo wordt het ook in die installaties verwerkt: één hoofdpersoon, die de kijker meevoert in diepere lagen van informatie.’

Nog een voorbeeld is de arts Didier Lalaye uit N’djamena, de hoofdstad van Tsjaad, beter bekend als slam-artiest Croquemort. Hij vertolkt maatschappijkritische gedichten op muziek. In zijn poëtische teksten zit harde kritiek verborgen, frustraties en emoties waar veel Tsjadezen elke dag tegenaan lopen. Hij stimuleert andere artiesten dit ook te doen. Kort geleden organiseerde hij het festival N’djam s’enflamme en slam, oftewel N’djamena ontvlamt in slam. De Bruijn: 'Broeiende onvrede en negatieve emoties kunnen zo een uitweg vinden, zowel voor artiesten als toehoorders. Hoe dat klinkt? Luister zelf maar.’

Croquemort is op dit moment in Nederland. Hij trad onder meer op in het Amsterdamse Spinhuis.