'Wat me bij Charles Spence opviel was dat hij heel snel praatte, bijna onverstaanbaar, en heel hoog. Als een kind bijna. Een enorm drukke energie om hem heen. Niet in zijn motoriek, maar zijn gedachtegang was bijna niet bij te houden. En da's lastig voor een filmer. Vooral als je hem wilt verleiden om tot een paar mooie uitspraken te komen. Hij was de hele tijd zichzelf en het belang van zijn onderzoek kleiner aan het maken.' (lees verder door op 'open' te klikken)
Zintuigen en geheugen maken samen een ervaring die we aanzien voor de werkelijkheid. Maar Charles Spence weet heel goed hoe die ervaring is bij te sturen zonder dat je het merkt.
Regisseur Kees Brouwer over Charles Spence
'Dus ik dacht: daar zit iets anders achter. Ik heb hem daarom twee keer geinterviewd. Die eerste keer was moeizaam, en op de derde dag, toen ik hem wat beter had leren kennen, ging het beter. Zo was hij nog nooit geïnterviewd, dus hij moest geregeld echt diep nadenken. Toen bleek dat het allemaal te maken had met zijn jeugd als rondreizend kermiskind. Broers die wel gingen studeren, terwijl hij maar loodgieter moest worden. Een minderwaardigheidscomplex. En dat verklaart ook, zei hij, waarom hij altijd maar moet werken. Hij is altijd aan het werk en dat zie je ook in de uitzending. Zijn kantoor is één grote teringbende, helemaal vol met zooi. Hij is met duizend dingen tegelijk bezig, zo ziet het eruit. Maar wel succesvol. Hij heeft zijn zwakte omgezet in zijn kracht.'
'Hij onderzoekt hoe hij jou de werkelijkheid anders kan laten ervaren. Veruit het grootste deel van je hersencapaciteit gaat naar je zicht, maar als je die balans anders maakt, dan krijg je een andere ervaring en ga je anders reageren. Daar valt nog heel veel te onderzoeken; hij ziet grote gebieden waar nog maar weinig is gebeurd, dus daar kan hij af en toe grote sprongen in maken.'
leven en werk
Charles Spence (Groot-Brittannië, 1969) is nogal een opmerkelijk figuur. Hij is een typische academicus. Hij is vrij intelligent, vriendelijk en zacht, maar hij kan een beetje introvert en verlegen zijn. Op het podium voor een groter publiek verdwijnt dit echter, vooral als hij zijn onderzoek mag demonstreren. Dit heeft hij niet van een vreemde. Zijn ouders en grootouders zijn en waren showmensen uit de noordelijke delen van het Verenigd Koninkrijk. Zijn overgrootvader Randal Williams had als bijnaam the King of Showmen en vermaakte rond 1890 zelfs als een van de eersten zijn publiek met spookspiegels. Ook was hij de eerste die bewegende beelden op een kermis toonde.
Spence gelooft dat verschillende zintuigen bijdragen bij het vormen van een beleving en dit is terug te zien in zijn dagelijks leven. Hij heeft dimbare lichten en bloemen in zijn huis, want dat verhoogt de stemming. Ook draagt hij bijna altijd rode broeken, omdat mensen die rood dragen aardiger gevonden worden. 'Mensen die in het rood zijn, hebben meer kans om een gratis lunch te krijgen,' stelt Spence.
Zijn kantoor daarentegen is wel wat minder sfeervol, want overal liggen papieren en snoeppapiertjes. Spence gelooft niet in opruimen en is daar bovendien te druk voor. Naast zijn onderzoek reist hij namelijk de hele wereld over voor allerlei wetenschappelijke, kunst-, voedsel-, gezondheids- en ontwerpgerelateerde conferenties om over zijn experimenten te vertellen.
zintuigen manipuleren
Spence is een pionier in het onderzoeken, manipuleren en verbeteren van de zintuigen. Hij is de enige in het veld die zich richt op álle zintuigen: de zintuigen verbinden, combineren en beïnvloeden elkaar op onverwachte manieren in de hersenen. Het onderzoek van Spence richt zich op hoe een beter inzicht in de menselijke geest zal leiden tot een beter ontwerp van multisensorische voedingsmiddelen, producten en omgevingen in de toekomst.
Zo ontdekte hij dat de witte en ronde vormen en hoge tonen geassocieerd worden met zoetheid en zwarte en hoekige vormen en lage tonen met bitterheid. Het manipuleren van voedselervaring biedt beloftes voor de toekomst. ‘Als we zoete en zoute smaken kunnen opwekken zonder eigenlijk suiker en zout toe te voegen, kunnen we mensen gezonder maken.’
Ook ontdekte hij dat als je een patiënt met chronische regionale pijn syndromen (CRPS) door een omgekeerde verrekijker naar zijn pijnlijke hand laat kijken, dit er voor zorgt dat de pijn en zelfs de zwelling aanzienlijk vermindert. ‘We ontdekten dat onverwachte verbindingen in de hersenen helpen, waar artsen en pillen in feite niets kunnen doen.’
Spence is daarnaast van mening dat een verandering van de omgeving een verandering van productiviteit of gedachten mogelijk maakt. Het aanpassen van een kleur of geur in een omgeving is voldoende. ‘Te vaak worden innovatie- en wetenschappelijke workshops door bedrijven gedaan in kelders, ramenloze kamers, en je zit daar uren voor... dat is geen omgeving voor creativiteit!’
©
vpro / Jurriaan