De lokale Tegenlicht Meet Ups groeien als kool. Over het hele land komen steeds meer mensen napraten aan de hand van een Tegenlicht-aflevering. Blijft het vooral bij denken en praten of komt er ook concrete actie uit voort? Is dat wel wenselijk? Lees hieronder over twee Tegenlicht Meet Up prominenten, uit respectievelijk Groningen en Rotterdam, en hun gedachten over de potentie van het open gesprek.
Hebben de lokale Tegenlicht meet ups kantelpotentie?
Niet alleen het platform Nederland Kantelt zorgt voor verandering, VPRO Tegenlicht kantelt zelf ook van onderop. Twee pioniers over de Tegenlicht Meet Ups.
Meer artikelen bij deze aflevering
In Groningen begon het
Op 16 april 2014 organiseerde Frans Kerver de eerste lokale Tegenlicht Meet Up ooit na aanleiding van de aflevering 'De herovering van het nu' met Douglas Rushkoff. Deze vond plaats in De Wolkenfabriek in Groningen, een voormalige suikerfabriek. Omdat deze vrijplaats "open staat voor iedereen met een goed idee" was het daarmee uitermate geschikt voor het Tegenlicht-publiek die zo eindelijk een plek kregen waar ze hun eigen inzichten en gedachten op een persoonlijke wijze konden delen. Sinds hij dit in gang zette mag Kerver een ware VPRO-verwant genoemd worden: iemand die een bijzondere band heeft met de omroep.
Wat Kerver betreft is het belangrijkste pluspunt van de Tegenlicht Meet Ups dat ze mensen en hun kennis bij elkaar brengen: "het is een ontmoeting en een oplossingsgericht gesprek". De Tegenlicht Meet Ups, met meestal lokale initiatieven die goed passen bij het thema van de uitzending, dragen voornamelijk bij aan een gestage cultuuromslag in het denken van de aanwezigen. Mensen gaan zich realiseren dat ze veel meer zelf kunnen doen dan ze wellicht in eerste instantie denken. Het collectieve zelfvertrouwen wordt zo volgens Kerver versterkt, evenals "het verlangen en de mogelijkheden om onafhankelijk van overheid te werken aan een meer duurzame en gelijkwaardige wereld".
Een concreet voorbeeld van actief handelen is dat na aanleiding van de Tegenlicht Meet Up rond 'Expeditie nog beter Nederland' er een Facebook-groep is ontstaan van waaruit wordt gewerkt aan een "Gemeenschapshuis" op vijf plekken in de stad. Een initiatief dat inmiddels wordt ondersteund door de gemeente. En inmiddels heeft een van de projecten een website: het "meergeneratiehuis" waar verschillende generaties samen leven.
Rotterdam: Tegenlicht Meet Up ontmoet kantelen
Het was de VPRO Tegenlicht-aflevering 'TransitieNL' die maakte dat Nynke Schaaf zich wou gaan aansluiten bij de kantelbeweging. Ze stuurde enkele mails naar Jan Rotmans, maar kreeg geen antwoord van de voorman die toentertijd werd overladen met e-mails. Het gebrek aan respons hield haar niet tegen om voortvarend aan de slag te gaan als onafhankelijk kantelaar. Ze zette al enkele weken na de uitzending 'Het Instituut voor Kantelaars, Friskijkers en Dwarsdenkers' op: een netwerk van mensen die actief zijn in duurzame innovatie, sociale economie en disruptieve technologie.
Een aantal maanden verstreken tot Rotmans opeens naar haar initiatief verwees in een tweet. Dit was voor Schaaf een bevestiging dat ze er goed aan had gedaan aan de slag te gaan. Begin 2014 werd ze gevraagd officieel "verbinder" in het kernteam Nederland Kantelt te worden. Sindsdien krijgt ze ondersteuning van Rotmans om het kantelproces sneller in gang te zetten.
Sinds juni 2014 is Schaaf ook moderator bij de Rotterdamse Tegenlicht Meet Ups. Net als in Groningen en bij andere Tegenlicht Meet Ups is de insteek vooral om de Tegenlicht-thema's te vertalen naar lokale ontwikkelingen. Vooral kleinschalige initiatieven of veranderingen "van onderop" worden belicht. In de tweede grote stad van Nederland doen de Rotterdamse Tegenlicht Meet Ups het niet slecht, gemiddeld komen er tussen de 30 tot 60 mensen met uitschieters van tijd tot tijd.
Nynke Schaaf vind het prettig dat VPRO Tegenlicht niet is geclaimd door een bepaalde gedachtestroming of ideologie, maar dat er steeds weer ruimte is om iets anders met de thema's te doen. Dit zorgt voor een mooie dynamiek op de Tegenlicht Meet Ups waar de mensen echt vrijzinnig met elkaar van gedachten kunnen wisselen en tot nieuwe inzichten kunnen komen. Belangen en ideeën staan niet tegenover elkaar, want er wordt gezamenlijk gezocht naar oplossingen.
Het zou mooi zijn, volgens Schaaf, als er nog meer voortkomt uit de Tegenlicht Meet Ups. Natuurlijk is samen denken en verdieping zoeken heel mooi, maar zou het niet goed zijn als de politiek wordt betrokken bij de Tegenlicht Meet Ups omdat het broedplaatsen zijn van nieuwe ideeën voor de stad of regio? Dat kan gebeuren als het Schaaf lukt om bijvoorbeeld burgemeester Aboutaleb naar een Tegenlicht Meet Up te krijgen.
Nynke Schaaf is al jaren op allerlei terreinen actief om duurzame en sociale veranderingen in gang zetten. Zo heeft ze bijvoorbeeld sinds 2007 in verschillende functies bij de gemeente Rotterdam gewerkt om onder meer regeldruk op ondernemers terug te dringen, innovatie in Rotterdam te bevorderen en leegstand op een creatieve manier te verhelpen. Als verbinder "van de nieuwe en oude wereld" staat zij met een interview in het boek van Jan Rotmans: 'Nederland Kantelt: verandering van tijdperk', dat in het najaar van 2014 verscheen bij Aeneas.
Tegenlicht Meet Up kantelpotentie?
Alhoewel de Tegenlicht Meet Ups een goede voedingsbodem bieden voor "ideeënseks" van waaruit mensen soms geïnspireerd zijn om tot actie over te gaan, blijft voor de meeste mensen de Tegenlicht Meet Up vooral een plek voor verheldering en verdieping zo blijkt na een rondvraag. Dat is de primaire functie van een Tegenlicht Meet Up en hoeft ook niet te veranderen. Zo geeft de organisator van de eerste Tegenlicht Meet Up in Zwolle aan dat het doel verdieping van het thema is en dat er de hoop is dat bezoekers naar huis gaan "met meer vragen dan antwoorden". Er hoeft niet zo nodig naar meer gestreefd te worden.
Veel van de organisatoren van de Tegenlicht Meet Up zijn ook actief als Stadsmaker bij het netwerk van Steden in transitie. In dit netwerk kunnen ze verder gaan dan het gesprek en kennis uitwisselen en concreet aan de slag gaan met hun eigen stad te kantelen. Dit netwerk is een initiatief van Pakhuis de Zwijger, de partner waarmee VPRO Tegenlicht samen de landelijke Tegenlicht Meet Ups organiseert. Zo ontstaat er naast Nederlandkantelt.nl een krachtige tweede beweging waar verandering van onderop een plek heeft gevonden.