Volgens Rotmans gaat de crisis verder dan alleen een economische crisis: het is een botsing tussen de oude, centraal geleide en verticale samenleving met een nieuwe, decentrale en horizontale samenleving. We zijn nog niet aan het einde, want wat we nu meemaken is enkel een voorbode. Binnenkort zullen ecologische systeemcrises elkaar opvolgen. Grondstoffen en energie worden schaars en het klimaat verandert snel. Deze processen zorgen er samen voor dat de samenleving een ingrijpende transitie doormaakt.

Op het moment dat wetenschapper Jan Rotmans aantreedt als hoogleraar bij het International Centre for Integrated assessment and Sustainable development in Maastricht is hij de jongste professor van Nederland. ICIS is onderdeel van de faculteit van Humanities and Sciences en wil op een multdisciplinaire wijze wereldproblemen oplossen.
 

Als Jan Rotmans een paar jaar later promoveert als hoogleraar transitiekunde doet hij niet alleen onderzoek naar omwentelingen, maar zet zich er ook actief voor in. Om duurzaamheid op de agenda te zetten heeft hij bijvoorbeeld (samen met anderen) actie-organisatie Urgenda opgericht. Een samentrekking van urgent en agenda. Hiermee hoopt hij de transitie te versnellen en te zorgen dat Nederland een koploper wordt in plaats van achteraan te sukkelen zoals het nu doet.

Hij is een idealist, die zijn ideeën ook in zijn persoonlijke leven toepast. "Het kostte me bijna mijn huwelijk", vertelt hij in Altijd Wat. In zijn enthousiasme om zijn huis energieneutraal te maken haalde hij alles uit de kast: van een zonnenboiler tot een warmtepomp. Zo zat het gezin in de winter met een open dak, want het hele proces duurde meer dan een half jaar in plaats van de zes weken die Jan Rotmans voor ogen had.

In zijn boek In het oog van de orkaan denkt deze gedreven dwarsdenker na over hoe we om kunnen gaan met de veranderingen die voor de deur staan. In de volgende video legt hij zijn boek uit en vertelt hij waarom wetenschappers best activistisch mogen zijn.
 

Regelgeving staat de mogelijkheid om dingen zelf op te lossen vaak in de weg. Met die gedachte pleit Jan Rotmans voor "een slimme faciliterende overheid". Dit betekent dat de regering innovatieruimte creëert en belemmeringen aanpakt die transitie in de weg staan. Mensen moeten de mogelijkheid hebben om creatief te kunnen zijn op juridisch, organisatorisch, financieel en mentaal niveau. Dit is essentieel voor de ontwikkeling van een nieuwe, duurzame, decentrale samenleving. Omdat mensen meer open staan voor veranderingen in een crisis zijn de systeemcrises onze hoop op een duurzamere toekomst, aldus Jan Rotmans.

Jan Rotmans wordt in 1961 geboren in Rotterdam. In 1986 behaalt hij zijn master wiskunde aan de universiteit van Delft waarna hij naar de universiteit Maastricht vertrekt en promoveert. Na zijn promotie-onderzoek en werkzaamheden bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu wordt hij in 1997 professor bij het International Centre for Integrated assessment and Sustainable development in Maastricht.

In 2004 richt Jan Rotmans het Dutch Research Institute For Transitions (DRIFT) op en wordt hij hoogleraar transitiekunde en transitiemanagement aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Om te zorgen dat Nederland een duurzame toekomst tegemoet kan gaan richt hij in 2007 actie-organisatie Urgenda op.

Hij heeft onder andere Transitiemanagement (2003), Transitions To Sustainable Development (2010), en In het oog van de orkaan (2012) op zijn naam staan. 

Interviewer: Kasper Verkaik
Locatie: Rotterdam, Nederland
Datum: 17 maart 2013